Dünya Üniversite Kütüphanelerinde Mükemmellik Örnekleri ve Gelecek

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 234 - 246, 01.08.2018

Pervin Bezirci

Öz

Ülkelerin gelişimi ve bilgi üretiminde öncü rolünü üstlenmiş durumda olan üniversitelerin kütüphaneleri de bu rolün önemli bir paydaşı hatta baş aktörüdürler. Elbette, toplumların sahip olduğu pek çok yapıyı değiştiren bilişim teknolojilerinden üniversite kütüphaneleri de nasibini almıştır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ilerlemesiyle birlikte, akademik kütüphaneler de günümüzde köklü bir değişim geçirmektedir. Kullanıcılarının sürekli değişen ihtiyaçlarını karşılamak ve 21. yüzyılda da var olmaya devam etmek için akademik kütüphaneler yeni roller üstlenmiş bulunmaktadır. Bu çalışmada, dünyanın çeşitli ülkelerinde hizmet veren, değişime ayak uydurmayı başarmış, ideal özelliklere sahip bazı üniversite kütüphaneleri örneğinde, günümüzde yaşanan değişim ve gelecekte yaşanabilecek muhtemel değişiklikler konusunda tespitler yapılmakta ve öneriler sunulmaktadır. Çalışmanın amacı, yerinde incelemeler, yüz yüze ve e-posta yolu ile görüşmeler, internet ve literatür sentezine dayalı olarak, üniversite kütüphanelerinin dinamik süreçlerini tanımlayan bir çerçeve oluşturmak ve Türkiye için ideal üniversite kütüphanesi modelini ortaya koyabilmektir. Kütüphaneler, akademik kurumlarda eğitim-öğretim etkinliklerini ve araştırmaları doğrudan destekleyen önemli bir araçtır ve bu yüzden üniversiteyi oluşturan ögeler arasında vazgeçilmez bir yeri vardır. Dünya standartlarına uygun ve sürdürülebilir hizmet verebilmeleri için ülkemizde ihtiyaç duyulan destek ve koşullar sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Akademik kütüphane, dünya, Türkiye, üniversite kütüphanesi

Samples of excellence in world university libraries and the future

Öz

The university libraries, which have played a leading role in the development and information production of the countries, are important stakeholders and even the chief actors in this respect. Certainly, university libraries have also received the cutting-edge information technologies which have changed the way many societies have access to it. With the boom of information and communication technologies, academic libraries have begun undergoing a radical change. Academic libraries have assumed new roles to meet the ever-changing needs of users and to continue to exist in the 21st century. In this study, observations and suggestions have been made on some university librarians serving in various countries in the world which determine the pace of change and have ideal characteristics, having insights on current and possible changes in the future. The purpose of the study rests on-site surveys, face-to-face and e-mail interviews based on the synthesis of internet and literature in a bid to create a framework that describes the dynamic processes of the university library and to reveal the ideal university library model for Turkey. Libraries are an important tool that directly supports educational activities and research in academic institutions, and thus are an indispensable part of the university. The support and conditions needed in our country must be ensured so that they can provide sustainable services in accordance with world standards.

Anahtar Kelimeler

Academic library, Turkey, university library, world

Kaynakça

• Afzali, M. (2008). Karma kütüphane: Dijital ve geleneksel kütüphanelerin odak noktası. Türk Kütüphaneciliği, 22(3), 266–278.
• Alar, H. (2001). Çağdaş Türk eğitimi açısından üniversite-kütüphane ilişkisi üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 8(18).
• Aras, B. B. ve Çolaklar, H. (2013). Üniversite kütüphanelerinde Twitter’ın sosyal medya aracı olarak kullanımı. G. Güneş, N. Özel ve T. Çakmak (Ed.), Bilgi Sistemleri Platformlar, Mimariler ve Teknolojiler, ÜNAK 2013 Konferansı, 19–21 Eylül 2013, İstanbul, Bildiri Kitabı (s. 192–215). Ankara: Üniversite ve Araştırma Kütüphanecileri Derneği.
• Arıkan, A. (2011). Yeni bir disiplinlerarası oluşum niteliğiyle bilgi ve ino- vasyon yönetimi (MBA) yüksek lisans programı: Bir olgu incelemesi. A. Yıldızeli, A. Arıkan ve T. Çakmak (Ed.), Bilgi Çağında Varoluş: “Fırsat- lar ve Tehditler” Sempozyumu, ÜNAK 2009, 01–02 Ekim 2009, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul, Bildiri Kitabı (s. 15–29). Ankara: Üniversite ve Araştırma Kütüphanecileri Derneği.
• Association of Research Libraries (2014). Scholarly communication. 30 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.arl.org/focus-areas/scholarly- communication> adresinden erişildi.
• British Library (2017). 20 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.bl.uk/aboutus/ legaldeposit/introduction/> adresinden erişildi.
• Cambridge Digital Library (2017). 8 Ağustos 2017 tarihinde <https://cudl. lib.cam.ac.uk/contributors/> adresinden erişildi.
• Cambridge LibGuide (2017). 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://libguides. cam.ac.uk/idiscover> adresinden erişildi.
• Cambridge University Library (2017). 1 Ağustos 2017 tarihinde <http:// www.wikiwand.com/en/Cambridge_University_Library> ve <http:// www. lib.cam.ac.uk/about-library/historical-sketch/pre-reformation- library> adreslerinden erişildi.
• Cheong, C. F. (2013). Library futures: Nanyang Technogical University, Singapore. 1 Eylül 2017 tarihinde <https://www.theguardian.com/ higher- education-network/2013/aug/07/library-futures-nanyang-technological- university> adresinden erişildi.
• Chutia, U. P. (2015). Academic libraries of 21st century: Challenges for librarian. Knowledge Librarian 2(4).
• Çakın, İ. (2000). Üniversitelerimizin bilgiye erişim sorunları ile ulusal akademik ağ ve bilgi merkezi. Bilgi Dünyası, 1(1), 26–41.
• Çanak, T., Sönmez, Ç., Çetinkaya, İ., Çukadar, S., Güneş, G., Gürdal, G. ve Kaygusuz, A. (2014). 2023’e Doğru Türkiye’de üniversite kütüphaneleri: Mevcut durum, sorunlar, standartlar ve çözüm önerileri. Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu.
• Çetinkaya, İ. (2014). Üniversite kütüphane bütçeleri: Üniversite kütüphaneleri- ni yeniden düşünmek. Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu.
• Dalkıran, Ö. (2013). Teknolojinin kütüphanelere etkisi: bilgi kaynakları açısından bir yaklaşım. Bilgi Dünyası, 14(1), 172–190.
• Demirhan, A. (2013). Library futures: American University of Nigeria. 1 Eylül 2017 tarihinde <https://www.theguardian.com/higher-education- network/2013/aug/07/library-futures-american-university-nigeria> adresinden erişildi.
• Digital Bodleian (2017). 24 Ağustos 2017 tarihinde <http://digital.bodleian. ox.ac.uk/about.html> adresinden erişildi.
• Eğitim Trend (2017). 29 Ağustos 2017 tarihinde <http://egitimtrend.com/ moocs-kitlesel-acik-cevrimici-dersler/> adresinden erişildi.
• Erdem, A. R. (2013). Bilgi toplumunda üniversitenin değişen rolleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 109–110.
• Freeman, G. T. (2005). Changes in learning patterns, technology and use. In: Library as place: Rethinking roles, rethinking space. Washington, DC: Council on Library and Information Resources.
• Friend, F. J. (1998). Mission and purpose of academic libraries in the 21st century. Scholarly communication website – University College London. 29 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.ucl.ac.uk/scholarly-communication/articles/ beij.htm> adresinden erişildi.
• Harvard University (2017). 20 Ekim 2017 tarihinde <https://library.har- vard.edu/aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvSGFy dmFyZF9MaWJyYXJ5> adresinden erişildi.
• Hirsch, E. E. (2000). Anılarım – Kayzer Dönemi Weimar Cumhuriyeti Atatürk Ülkesi. Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
• Jain, P. (2013). A paradigm shift in the 21st century academic libraries and librarians: prospectus and opportunities. European Journal of Academic Research, 1(3), 133–147.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2017). 3. Milli Kültür Şurası sonuç raporu. 18 Ağustos 2017 tarihinde <http://kultursurasi.kulturturizm.gov.tr/TR, 176398/sura-sonuc-raporu.html> adresinden erişildi.
• Mandel, C. (2013). Library futures: New York University. 31 Ağustos 2017 tarihinde <https://www.theguardian.com/higher-education-network/ blog/2013/aug/07/university-libraries-10-global-portraits> adresinden erişildi.
• Matthews, S. (2011). Five challenges every librarian must face. 21 Eylül 2017 tarihinde <https://21stcenturylibrary.com/2011/10/12/five-challenges- every-librarian-mustface/> adresinden erişildi.
• Murphy, K. (2012). The challenges facing academic libraries in the 21st Century. 13 Ekim 2017 tarihinde <https://www.mhpbooks.com/the-challenges- facing-academic-libraries-in-the-21st-century/> adresinden erişildi.
• Saharkhiz Y., Valizadeh, M., and Salamat, H. (2016). The evolution of aca- demic libraries in the age of technology. Tarih Kültür ve Sanat Araştır- maları Dergisi, 5(4).
• Saint Petersburg University (2017). 15 Ekim 2017 tarihinde <http://eng- lish.spbu.ru/our-university/the-scientific-library ve http://www.library. spbu.ru/eng/about.html> adresinden erişildi.
• Seul National University Library Guide (2014). Seul: National University, s. 2–7.
• Söylet, Y. (2009). Üniversiteler ülkelerinin öncü kurumları olmalı. İstanbul Üniversitesi Bilim Kültür ve Sanat Dergisi, 1, 53–59.
• Söylet, Y. (2010). Bilime yatırımlarımız artarak sürecek: İstanbul Üniver- sitesi Dünyanın 404. Üniversitesi. İstanbul Üniversitesi Bilim Kültür ve Sanat Dergisi, 4, 78–83.
• Söylet, Y. (2014). 07 Eylül 2017 tarihinde <http://kutuphane.istanbul. edu.tr/tr/duyuru/rektorumuz-prof-dr-yunus-soylet-in-50-kutuphane- haftasi-kutlama-ziyareti-> adresinden erişildi.
• Stokker, J. (2013). Library futures: Queensland University of Technology, Australia, 01.09.2017 tarihinde https://www. theguardian.com/higher- education-network/2013/aug/07/library-futures-queensland-university- of-technology adresinden erişildi.
• Tamdoğan, O. G. (2009). Bilgi üretiminde yazın ürünleri ve kütüphaneler: Atıfların tespiti ve analizi yoluyla araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 23(2), 254–277.
• The Library of Trinity College Dublin (2017). 15 Eylül 2017 tarihinde Policy2014-5.pdf#nameddest=LegalDeposit> adresinden erişildi.
• The University of Edinburgh (2017). 15 Ekim 2017 tarihinde <http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files//user_guide_final.pdf>, <http:// www.ed.ac.uk/information-services/about/organisation/library-and- collections> ve <http://www.ed.ac.uk/files/atoms/files/papercmloccupan- cyreview.pdf> adreslerinden erişildi.
• Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphanelerin geleceği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4),742–768.
• Tonta, Y. (2012). Dijital çağda dünya belleği. Dijitalleştirme ve Koruma Konferansı, 26–28 Eylül 2012, Vancouver, Kanada (UNESCO Türkiye Millî Komisyonu için Rapor). 22 Eylül 2017 tarihinde <http://yunus. hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/unesco-memory-of-the-world- conference-report.pdf> adresinden erişildi.
• University of Cambridge, Apollo (2017). 08 Ağustos 2017 tarihinde <https://www.repository.cam.ac.uk/> adresinden erişildi.
• University of Oxford, Libraries (2017). 24 Ağustos 2017 tarihinde <https:// www.ox.ac.uk/research/libraries?wssl=1#> adresinden erişildi.
• Uribe L. M., and Macdonald, S. (2009). A new role for academic librarians: Data curation. 30 Ağustos 2017 tarihinde <https://www.era.lib.ed.ac. uk/bitstream/1842/.../data_role.doc> adresinden erişildi.
• Watson, L. (2017). Space in the academic library of the 21st Century: Trends and ideas. 20 Ekim 2017 tarihinde <http://bid.ub.edu/en/38/watson. htm> adresinden erişildi.
• Wilfinson, J. (2013). Library futures: Manchester University. 31 Ağustos 2017 tarihinde <https://www.theguardian.com/higher-education-network/ blog/2013/aug/07/university-libraries-10-global-portraits> adresinden erişildi.
• Yale University Library (2017). 18. Ekim 2017 tarihinde <http://web. library.yale.edu/> adresinden erişildi.
• Yıldız, K. A (2011). Türkiye’de üniversite kütüphanesi bütçelerinin değişimi izleme yetkinliği: Marmara Üniversitesi merkez kütüphanesi örneği. Öneri Dergisi, 1(9), 35, 233–242,
• Yıldızeli, A., Arıkan, A. ve Çakmak, T. (Ed.) (2011), Bilgi çağında varoluş: “Fırsatlar ve tehditler” Sempozyumu, 1–2 Ekim 2009, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul, Bildiri Kitabı, s. VII.
• Yılmaz, B. ve Dalkıran, Ö. (2012). Türkiye’nin bilim-teknoloji poli- tikalarında kütüphane kurumuna yaklaşım, Bilgi Dünyası, 13(1), 57– 81.
• Yurdadoğ, B. (1961). Amerikan kütüphanecilik tecrübeleri, Ankara: Ankara Üniversitesi.