YÖK Başkanları ve YÖK Uygulamalarına Yapılan Eleştirilere Genel Bir Bakış

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 3, 117 - 127, 01.12.2016

Sevilay Aydemir , Mehmet Çağatay Özdemir

Öz

Yükseköğretim sisteminin hiyerarşik bir yapıya sahip olması ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun geniş yetkiler tanıması nedeniyle Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı'nın yükseköğretim sistemi üzerinde önemli bir rolü vardır. Dolayısıyla YÖK başkanları yükseköğretim sistemini önemli ölçüde etkilemiş ve yükseköğretim politikalarına yön vermiştir. YÖK'ün aldığı kararlara ve uygulamalara yapılan eleştiriler, bazen bir kurum olarak YÖK'ü bazen de bu kurulun başkanını hedef almıştır. Kurul 1980 askeri müdahalesi sonrasında kurulmuş ve 1981'de İhsan Doğramacı bu Kurul'un ilk başkanı olarak atanmıştır. Doğramacı'dan sonra günümüze kadar altı YÖK Başkanı göreve getirilmiştir. Üniversite ve yükseköğretime ilişkin sorunlar, tartışmalar ve eleştiriler her bir kurul başkanı döneminde farklı bir şekilde ele alınmıştır. Bu çalışmada; YÖK başkanlarının en çok tartışılan karar ve uygulamaları ele alınarak, yapılan eleştirilerin özetlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yükseköğretimin sorunları ve YÖK'ün uygulamalarıyla ilgili çalışmalar, raporlar ve gazete arşivleri incelenmiş; yükseköğretimle ilgili tartışmalar ve eleştiriler tarihsel bağlam içinde ele alınarak özetlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

YÖK başkanları, yükseköğretim, Yükseköğretim Kurulu.

Council of Higher Education (CoHE) presidents and a general evaluation of criticisms on the CoHE implementations

Öz

Council of Higher Education (CoHE) presidents have an important effect on the higher education system because higher education system is a hierarchical structure and in the Higher Education Law (No.2547) authorized the CoHE president broadly. Consequently, the CoHE presidents have affected the higher education system in a broad sense and gave direction to the higher education politics. Criticisms on the decisions and the implementations of the CoHE have targeted the president of the council or the council as an organization. The Council was established after the military intervention in 1980 and İhsan Doğramacı was appointed as the first president of this Council in 1981. Up to now six presidents of CoHE took office after Doğramacı. The problems, discussions and criticisms about university and higher education are handled differently in each period. This study aims to summarize the criticisms of the most debated decisions and implementations of the CoHE presidents. In accordance with this purpose, the problems of higher education and the studies on the implementations of CoHE, reports, newspaper archives have been examined. Discussions and criticisms on higher education system have been summed up in a historical context.

Anahtar Kelimeler

Higher education, Higher Education Council, presidents of Higher Education Council.

Kaynakça

• Akın, Ş. (2011). 28 Şubat süreci ve batı medyasındaki algılanması. Yayımlan- mamış yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Akyol, M. (1987, Mayıs 22). Doğramacı’dan türban değerlendirmesi: ‘başörtüsüne yasak yok’. Milliyet. 29 Nisan 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Altıntaş, M. (2003). AKP Hükümeti ve YÖK/ rektörler savaşımı: İlginç bir katılımcılık öyküsü. Eğitim Bilim Toplum, 1(4), 66–73.
• Ankara Üniversitesi Akademisyen Girişimi (2007). Türkiye’nin yük- seköğretim stratejisi (taslak) raporuna ilişkin bir değerlendirme. Eğitim Bilim ve Toplum Dergisi, 5(19), 144–165.
• Arıkan, İ. (2011). Türk Anayasa hukukunda yükseköğretim. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Arslan, A. (2004). Kısır döngü: Türkiye’de üniversite ve siyaset (1869–2004). İstanbul: Truva Yayınları.
• Aybay, R. (1990). 1402’likler olayı ve üniversite, T. Saylan ve Z. Üskül (Ed.) Yükseköğretimde sorunlar ve çözümler (s. 227–232). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Baskan, G. A. (1985). 12 Eylül 1980 öncesi dönemde yükseköğretimde sorun- lar, bu tarihten sonra alınan önlemler, ilk sonuçlar. Yayımlanmamış yük- sek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Baskan, G. A. ve Sincer, S. (2014). Yeni YÖK yasa tasarısı çalışmaları bağlamında Türkiye’deki yükseköğretim sisteminin değerlendirilme- si. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(2), 67–72.
• Bektaş, D. (2008, Şubat 24). YÖK: yeni bir düzenlemeye ihtiyaç yok. İHA. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.iha.com.tr/haber-yok- yeni-bir-duzenlemeye-ihtiyac-yok-13771/> adresinden erişildi.
• Cabbar, Y. (1993, Kasım 5). YÖK’ün tarzını değiştirdim. Milliyet. 8 Mayıs 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresin- den erişildi.
• Çelik, S. (2013). Samsun Akademik Elemanlar Derneği’nin yeni yük- seköğretim yasa taslağı hakkındaki görüşü. Eğitim Toplum Bilim Dergisi, 11(42), 240–243.
• Çelik, Z., Coşkun, İ. ve Görmez, M. (2014). 2014’te eğitim, N. Miş, Y. Ensaroğlu, U. Ulutaş, S. Ünay, Z. Çelik ve İ. Çağlar (Ed.) 2014’te Türkiye (s. 255–286). Ankara: SETA Yayınları.
• Çetinsaya, G. (2013). Akademik özgürlük bildirisi. 12 Haziran 2016 tari- hinde <http://yok.gov.tr/web/- ogrenci/akademik-ozgurluk-bildirisi> adresinden erişildi.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. 24 Ekim 2016 tarihinde <https:// yolharitasi.yok.gov.tr/docs/YolHaritasi.pdf> adresinden erişildi.
• Danıştay’dan YÖK kararına durdurma. (2009, Kasım 25). Cumhuriyet. 8 Haziran 2016 tarihinde <http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ diger/101610/Danistay_dan_YOK_kararina_durdurma. html> adresin- den erişildi.
• Demir, R. (2008). Üniversitenin bugünü ve yarını. Ankara: Palme Yayınevi.
• Demirel’e YÖK öfkesi. (1999, Aralık 8). Milliyet. 22 Mayıs 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milli- yet.com.tr> adresinden erişildi.
• Doğan, M. K. ve Yuret, T. (2015). Üniversitelere yerleşmede farklı kat- sayı uygulamasının etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1), 195–220.
• Doğramacı, İ. (2000). Günümüzde rektör seçimi ve atama krizi: Türkiye’de ve dünyada yükseköğretim yönetimine bir bakış. Ankara: Meteksan.
• Doğramacı, İ. (2007). Türkiye’de ve dünyada yükseköğretimin yönetimi. Ankara: Meteksan.
• Edirne’ye gitmezlerse rotasyona gitmiş sayılmazlar. (1982, Kasım 21). Milliyet. 26 Nisan 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Eğitim-Bir-Sen. (2014). Rakamlarla 28 Şubat raporu. 24 Mayıs 2016 tari- hinde <http://www.egitim-birsen.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/ 28_subat_rapor_web.pdf> adresinden erişildi.
• El Ezher’e taviz yok. (2000, Şubat 10). Milliyet. 20 Mayıs 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.- com.tr> adresinden erişildi.
• Ercan, F. (1999). Neo-liberal eğitim ekonomisi; eleştirel bir çerçeve den- emesi, F. Alpkaya, T. Demirer, F. Ercan, H. Mıhçı, İ. Önder, S. Özbudun ve M. Özuğurlu (Ed.) Eğitim: ne için? Üniversite: nasıl? YÖK: nereye? (s. 49–94). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Erdoğan, A. (2013). Türk yükseköğretimin yeniden yapılanma çalışmaları: Küresel eğilimler ve uluslararasılaşma çerçevesinde değerlendirmeler. Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü.
• Ergüder, Ü., Şahin, M., Terzioğlu, T. ve Vardar, Ö. (2006). Neden yeni bir yüksek öğretim vizyonu? İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi.
• Ergüder, Ü. (2015). Yükseköğretimin fırtınalı sularında: Boğaziçi Üniver- sitesi’nde başlayan yolculuk. İstanbul: Doğan Kitap.
• Güçlü, A. (1987, Haziran 17). Profesörlük kolaylaşıyor. Milliyet. 26 Nisan 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Güçlü, A. (1992, Ağustos 19). Gece eğitimine destek. Milliyet. 8 Mayıs 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Güçlü, A. (1993, Şubat 27). İşte yeni YÖK yasası. Milliyet. 7 Mayıs 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Güçlü, A. (1996, Mart 22). Bitmeyen YÖK çilesi. Milliyet. 15 Mayıs 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr.> adresinden erişildi.
• Güçlü, A. (2001, Ekim 20). YÖK’ün inadını kim kıracak? Milliyet. 22 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.milliyet.com.tr/2001/10/20/ yazar/guclu.html> adresinden erişildi.
• Güleryüzlü, C. (2013, Eylül 14). İlahiyat’ta yeni isim çatlak yarattı. Radikal. 13 Haziran 2016 tarihinde <http://www.radikal.com.tr/ turkiye/ilahiyatta-yeni-isim-catlak-yaratti-1150721/> adresinden erişildi.
• Günalp, H. ve Saban N. (2006, Eylül 17). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Radikal. 30 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.radikal.com.tr/ ek_haber.php?ek=r2&haberno=6248> adresinden erişildi.
• Gür, B. S. ve Çelik, Z. (2011). YÖK’ün 30 yılı. Ankara: SETA Yayınları.
• Gür, B. S., Çelik, Z., Coşkun, İ. ve Görmez, M. (2014). 2013’te eğitim. Ankara: SETA Yayınları.
• Gürüz, K. (2008). Yirmi birinci yüzyılın başında Türk Milli Eğitim Sistemi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gürüz: Üniversiteye müdahale ettirmeyiz. (2003, Ocak 13). Hürriyet. 23 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/guruz-universit- eye-mudahale-ettirtmeyiz> adresinden erişildi.
• Gürüz’le Çelik yine atıştı. (2003, Haziran 21). Radikal. 23 Mayıs 2016 tari- hinde <http://www.radikal.com.tr/turkiye/guruzle-celik-yine-atisti- 673664/> adresinden erişildi.
• Güver, G. (2004, Ocak 14). Teziç’in YÖK taslağı hazır. NTV. 24 Mayıs 2016 tarihinde <http://arsiv.ntv.com.tr/news/252439.asp> adresinden erişildi.
• İlahiyat’tan felsefe dersinin kaldırılmasına tepki. (2013, Eylül 16). Hürriyet. 13 Haziran 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/ ilahiyat-tan-felsefe-dersinin-kaldirilmasina-tepki-24719870> adresin- den erişildi.
• İşıker, D. (2011). Bir zorunluluk alanı olarak içerisi ve dışarısı ’28 Şubat ve başörtülü kadınlar: Bir zihinsel ve ruhsal dönüşümün anlatıl(a)mamış hikayesi’. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Bilgi Üniversite- si, İstanbul.
• Kaya, Y. K. (1989). 3455 Sayılı kanunun getirdikleri ve götürdükleri. Amme İdaresi Dergisi, 22(2), 3–7.
• MEB-YÖK kavgası yurtdışına taşındı. (2006, Eylül 21). Radikal. 28 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.radikal.com.tr/politika/meb-yok-kav- gasi-yurtdisina-tasindi-792317/> adresinden erişildi.
• Meslek lisesi, imam hatipler ve katsayı. (2009, Temmuz 31). Cumhuriyet. 8 Haziran 2016 tarihinde <http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ diger/77422/Meslek_Liseleri__imam_Hatipler_ve_Kats ayi.html> adre- sinden erişildi.
• ODTÜ Senatosu (2013). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Senatosu’nun ‘yükseköğretim kanun taslağı’ hakkında görüşü. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 11(42), 185–220.
• Okçabol, R. (2007). Yükseköğretim sistemimiz: Tarihsel gelişim, bugünkü durum ve yükseköğretim sorununa sistemler yaklaşımı. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Özdemir, E. (2010). Üniversiteye girişte katsayı uygulamasına ilişkin YÖK ve Danıştay kararları hakkında inceleme ve değerlendirme. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.tobb.org.tr/> adresinden erişildi.
• Pedagojik formasyon programı kaldırıldı. (2012, Nisan 24). NTVM- SNBC. 12 Haziran 2016 tarihinde <http://www.ntv.com.tr/egitim/ pedagojik-formasyon-programi-kaldirildi> adresinden erişildi.
• Rektörler Anıtkabir’e yürüdü. (2004, Mayıs 14). Hürriyet. 24 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/rektorler-anitkabire-yurudu- 22564> adresinden erişildi.
• Rektörlerden Yalman’a ziyaret. (2003, Eylül 11). Milliyet. 23 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.milliyet.com.tr/rektorlerden-yalmanaziyaret/> adresinden erişildi.
• Seggie, F. N. ve Gökbel, V. (2014). Geçmişten günümüze Türkiye’de akademik özgürlük. Ankara: SETA Yayınları.
• Sezer YÖK Yasası’nı veto etti. (2008, Mayıs 28). Hürriyet. 24 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/sezer-yok- yasasini-veto-etti- 22918> adresinden erişildi.
• Tanış, N. (2011, Şubat 2). Üniversitede artık türbana engel yok. Radikal. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.radikal.com.tr/egitim/univer- sitede-artik-turbana-engel-yok-1038728/> adresinden erişildi.
• Taslak sızdı kel göründü. (2003, Temmuz 4). Radikal. 23 Mayıs 2016 tar- ihinde <http://www.radikal.com.tr/politika/taslak-sizdi-kel-gorun- du-675021/> adresinden erişildi.
• TC Kalkınma Bakanlığı (2003). 58. hükümet acil eylem planı. 23 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/EylemVeDiger Planlar.aspx.> adresinden erişildi.
• TED (1988, Kasım). Yükseköğretimde değişmeler. Türk Eğitim Derneği XII. Eğitim Toplantısı. Ankara: Türk Eğitim Derneği Bilim Dizisi, No: XII.
• Tekeli, İ. (2009). Türkiye’de üniversitelerin YÖK sonrasındaki gelişme öykü- sü (1987–2007), T. Çelik ve İ. Tekeli (Ed) Türkiye’de üniversite an- layışının gelişimi (s. 55–226). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Bi- lim ve Düşün Dizisi.
• Türban genelgesi Danıştay’a takıldı. (2008, Mart 12). Hürriyet. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/turban-genelgesi-danistay- a-takildi-8433557> adresinden erişildi.
• Türban genelgesi’ için Danıştay’a gidiyorlar. (2008, Mart 1). Hürriyet. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/turban-genel- gesi-icin-danistaya-gidiyorlar-8349020> adresinden erişildi.
• Türban kavgası YÖK’ü parçaladı. (2008, Şubat 26). Radikal. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.- radikal.com.tr/haber.php?haber- no=248494&tarih=26/02/2008> adresinden erişildi.
• Türban serüveni. (1989, Mart 8). Milliyet. 29 Nisan 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Üniversitelerde türban yasağı kalktı mı? (2010, Ekim 2). CNN TÜRK. 3 Haziran 2016 tarihinde <http://www.cnnturk.com/2010/turkiye/ 10/04/universitelerde.turban.yasagi.kalkti.mi/591859.0/index.html> adresinden erişildi.
• Yeni taslak YÖK’ün hazırladığına benzemeyecek. (2013, Mart 6). Hürriyet. 10 Haziran 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/ yeni-taslak-yok-un-hazirladigina-benzemeyecek-22751672> adresin- den erişildi.
• YÖK (1997). Türk yükseköğretiminin bugünkü durumu. 23 Mayıs 2016 tar- ihinde <http://www.yok.gov.tr/web/guest/yayinlarimiz> adresinden erişildi.
• YÖK (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. 30 Mayıs 2016 tarihinde adresinden erişildi.
• YÖK (2012). Yükseköğretim Genel Kurulu 3 Mayıs 2012 tarihli açıklaması. 20 Ekim 2016 tarihinde <https://basin.yok.gov.tr/files/ e561b94bbc01f74205d4a778a6962c35.pdf> adresinden erişildi.
• YÖK (2013). İlahiyat fakültelerine ilişkin açıklama. 13 Haziran 2016 tari- hinde <http://www.yok.gov.tr/web/guest/anasayfa//asset_publish- er/64ZMbZPZlSI4/content/id/2400 150> adresinden erişildi.
• YÖK AKP’nin oyuncağı olmuştur. (2009, Temmuz 21). Cumhuriyet. 8 Haziran 2016 tarihinde <http://www.cumhuriyetcom.tr/haber/ diger/75392/_YOK__AKP_nin_oyuncagi_olmustur_.html> adresin- den erişildi.
• YÖK Genel Kurul’u Gürüz’ü akladı. (2000, Ağustos 24). NTVMSNBC. 22 Mayıs 2016 tarihinde <http://arsiv.ntv.com.tr/news/25591.asp> adresinden erişildi.
• YÖK katsayıyı kaldırdı. (2009, Temmuz 21). Cumhuriyet. 8 Haziran 2016 tarihinde <http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/75390/YOK__ katsayi_yi_kaldirdi.html> adresinden erişildi.
• YÖK katsayıyı kaldırdı. (2011, Aralık 1). Cumhuriyet. 6 Haziran 2016 tar- ihinde <http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/302064/YOK__ katsayi_yi_kaldirdi.html> adresinden erişildi.
• YÖK, MEB’i yine dava etti. (2006, Mart 22). Hürriyet. 28 Mayıs 2016 tarihinde <http://www.hurriyet.com.tr/yok-mebi-yine-dava-etti- 4127369> adresinden erişildi.
• YÖK taslağı ortada kaldı. (2004, Ocak 19). Evrensel. 24 Mayıs 2016 tari- hinde <http://www.evrensel.net/haber/147236/yok-taslagi-ortada- kaldi> adresinden erişildi.
• YÖK’te Sezer depremi. (2000, Temmuz 20). NTVMSNBC. 22 Mayıs 2016 tarihinde <http://arsiv.ntv.com.tr/news/18398.asp> adresinden erişildi.
• YÖK’te türban çatlağı. (2008, Şubat 25). HaberTürk. 3 Haziran 2016 tar- ihinde <http://www.haberturk.com/gundem/haber/57653-yokte-tur- ban-catlagi> adresinden erişildi.
• YÖK’ten formasyon müjdesi. (2013, Nisan 18). Anadolu Ajansı (AA). 12 Haziran 2016 tarihinde <http://aa.com.tr/tr/egitim/yokten-formasy- on-mujdesi/254134> adresinden erişildi.
• YÖK’ten MEB işlemi için dava. (2006, Eylül 20). NTVMSNBC. 20 Ekim 2016 tarihinde <http://arsiv.ntv.com.tr/news/385377.asp> adresinden erişildi.
• YÖK’ün itirazına ret. (2009, Aralık 10). Cumhuriyet. 8 Haziran 2016 tari- hinde <http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/104536/YOK_un_ itirazina_red.html> adresinden erişildi.
• Yurtdışına denklik kıskacı. (1997, Aralık 17). Milliyet. 20 Mayıs 2016 tar- ihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Yükseköğretim Kanunu (YÖK). (1981, Kasım 22). Milliyet. 25 Nisan 2016 tarihinde <http://gazetearsivi.milliyet.com.tr> adresinden erişildi.
• Zeyrek, D. (2013, Kasım 12). 18 yaşını aşanın yaşamına müdahale olmaz. Radikal. 12 Haziran 2016 tarihinde <http://www.radikal.com.tr/ yazarlar/deniz-zeyrek/18-yasi-asanin-yasamina-mudahale-olmaz- 1160285/> adresinden erişildi.