Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile çokkültürlü eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 282 - 292, 24.12.2018

Birsel Aybek

https://doi.org/10.2399/yod.18.012

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile çokkültürlü eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini basit tesadüfi yöntemle seçilmiş 451 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada; kişisel bilgiler formu, Türkçe'ye Demircioğlu (2012) tarafından uyarlanan 'Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği' ile Yavuz and Anıl (2010) tarafından geliştirilen 'Öğretmen Adayları İçin Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Tutum Ölçeği' kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik, çok değişkenli varyans analizi (MANOVA), Pearson çarpım momentler korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının; eleştirel düşünme eğilimi ile çokkültürlü eğitime yönelik tutuma ait ölçeklere "katılıyorum" düzeyinde görüş belirttikleri görülmüştür. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri cinsiyet açısından anlamlı bir farklılık gösterirken sınıf ve bölüm değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Çokkültürlü eğitime yönelik tutumları cinsiyet ve bölüm açısından anlamlı bir farklılık göstermezken, sınıf açısından anlamlı bir farklılık göstermiştir. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim puanları ile çokkültürlü eğitime yönelik tutum puanları arasında pozitif yönlü zayıf düzeyde bir ilişkinin olduğu; eleştirel düşünme eğilimi ölçeğine ait bilişsel olgunluk, öngörüsellik ve yenilikçilik alt boyutlarının çokkültürlü eğitime yönelik tutum ile anlamlı bir ilişki sergilediği ve söz konusu üç değişkenin birlikte, çokkültürlü eğitime yönelik tutumun yaklaşık %10'unu açıkladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlü eğitim, çokkültürlülük, eleştirel düşünme, eleştirel düşünme eğilimi

An Examination of the Relationship Between the Critical Thinking Dispositions of Prospective Teachers and Their Attitudes Toward Multicultural Education

Öz

The aim of this study study is to examine the relationship between critical thinking dispositions of prospective teachers and their attitudes toward multicultural education. Relational survey model was used in the study. The population of the study consists of prospective teachers studying in the Faculty of Education at Çukurova University. The sample of the study is composed of 451 prospective teachers selected by simple random method. Personal information form, The Scale of Critical Thinking adapted into Turkish by Demircioğlu (2012) and 'The Scale of Attitude Towards Multicultural Education for Prospective Teachers (OCKET)' which was developed by Yavuz and Anıl (2010) were used. For the data analysis, descriptive statistics, multivariate analysis of variance (MANOVA), Pearson's product-moment correlation analysis and multiple linear regression analysis were used. The results of the study show that prospective teachers express their opinions as "agree" regarding critical thinking disposition and attitude towards multicultural education scales. Whereas critical thinking dispositions of the prospective teachers differ significantly in terms of gender, it does not show any significant difference depending upon grade and department. Their attitudes toward multicultural education showed no significant difference in terms of gender and department while there was a significant difference depending on grade. It was determined that there is a low level of positive relationship between the scores of critical thinking dispositions prospective teachers and their attitudes towards multicultural education. Moreover, it was observed that the sub-dimensions of critical thinking disposition scale such as cognitive maturity, engagement and innovation have a significant relationship with the scales of attitude towards multicultural education, and about 10% of the attitudes toward multicultural education can be explained with these three variables together.

Anahtar Kelimeler

Critical thinking, critical thinking dispositions, multicultural education, multiculturalism

Kaynakça

• Alkın-Şahin, S., Tunca, N., & Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473–1492.
• APA (2002). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. Accessed through <http://www.apa.org/pi/oema/ resources/policy/multicultural-guidelines.aspx/> on May 17th, 2015.
• Ay, Ş., & Akgöl, H. (2008). Eleştirel düşünme gücü ile cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi. Kuramsal Eğitimbilim, 1(2), 65–75.
• Aybek, B., & Aslan, S. (2017). The relationship between prospective teachers’ critical thinking dispositions and their educational philosophies. Universal Journal of Educational Research, 5(4), 544–550.
• Aybek, B., Aslan, S., Dinçer, S,. & Arısoy, B. (2015). Öğretmen adaylarına yönelik eleştirel düşünme standartları ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(1), 25–50.
• Banks, J. A. (2008). An introduction to multicultural education. Prentice Hall: Pearson Publication.
• Banks, J. A., Cookson, P., Gay. G., Hawley, W. D., Irvine, J. J., Nieto, S., ... Stephan, W. G. (2001). Diversity within unity: Essential principles for teaching and learning in a multicultural society. Washington: Center for Multicultural Education, University of Washington.
• Başbay, A., & Bektaş, Y. (2009). Çokkültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Eğitim ve Bilim, 34, 30–43.
• Beşoluk, Ş., & Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 679–693,
• Bigatti, S., Gibau, G. S., Boys, S., Grove, K., Ashburn-Nardo, L., Khaja, K., & Springer, J. T. (2012). Faculty perceptions of multicultural teaching in a large urban university. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 12(2), 78–93.
• Bohn, A. P., & Sleeter, C. E. (2000). Multicultural education and the standards movement: A report from the field. Phi Delta Kappan, 82(2), 156–161.
• Can, Ş., & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 10(2), 66–83.
• Capella-Santana, N. (2003). Voices of teacher candidates: Positive changes in multicultural attitu des and knowledge. Journal of Educational Research, 96, 182–190.
• Chun, M. (2010). Talking teaching to (performance) tasks: Linking pedagogical and assessment practices. Accessed through <http://www.changemag.org/> on April 17th, 2015.
• Cırık, İ. (2008). Çokkültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27–40.
• Coşkun, M. K. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumları (İlahiyat-eğitim DKAB karşılaştırması). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 33–44.
• Coşkun, M. K. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri (İlahiyat-eğitim DKAB karşılaştırması). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 143–162.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 93–108.
• Damgacı, F., & Aydın, H. (2013). Akademisyenlerin çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 325–341.
• Demir, S. (2012). Çok kültürlü eğitimin Erciyes Üniversitesi öğretim elemanları için önem derecesi. Turkish Studies, 7, 1453–1475.
• Demircioğlu, E. (2012). Eleştirel düşünme eğilimi ölçeğinin uyarlama çalışması ve faktör yapısının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Demircioğlu, E., & Özdemir, M. (2014). Pedagojik formasyon öğrencilerinin çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 211–232.
• Duphorne, P. G. C. (2005). The effect of three computer conferencing designs on critical thinking skills of nursing students. The American Journal of Distance Education, 19(1), 37–50.
• Ekinci, Ö., & Aybek, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim-Online, 9(2), 816–827.
• Emir, S. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 34–57.
• Ennis, R. H. (1987). A taxonomy of critical thinking dispositions and abilities. In J. Boykoff-Baron & R. J. Sternberg (Eds.), Teaching thinking skills: Theory and practice (pp. 9–26). New York, NY: W. H. Freeman.
• Evin-Gencel, İ., & Güzel-Candan, D. (2014). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(8), 55–68.
• Facione, P., Giancarlo, C. A., Facione, N. C., & Gainen, J. (1995). The disposition toward critical thinking. Journal of General Education, 44(1), 1–25.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2013). How to design and evaluate research in education. New York, NY: McGraw Hill.
• Gay, G. (1994). A synthesis of scholarship in multicultural education. NCREL’s Urban Education Program. Accessed through http://ncrel.org/sdrs/areas/issues/educatrs/leadrshp/le0gay.htm/ on April 17th, 2015.
• Gay, G. (2004). The importance of multicultural education. Educational Leadership, 61(4), 30–35.
• Green, S. B., & Salkind, N. J. (2013). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data (4th ed.). New Jersey: Pearson.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Güneş, Z., Barış, Ç., & Kırbaşlar, F. G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterlik düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 47–64.
• Hohensee, B. J., Bission, J., & Derman-Sparks, L. (1992). Implementing an anti-bias curriculum in early childhood classrooms. Eric Digest, ED351146. Accessed through <http://eric.ed.gov/?id=ED351146> on May 5th, 2015.
• Kartal, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 279–297.
• Kawashima, N., & Shiomi, K. (2007). Factors of the thinking disposition of Japanese high school students. Social Behavior and Perssonality an International Journal, 35(2), 187–194.
• Kırmızı, F., Fenli, A., & Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 354–367.
• Korkmaz, Ö. (2009) Eğitim fakülteleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879–902.
• Kuvaç, M., & Koç, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46–59.
• Marangoz, G. (2014). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin çokkültürlü eğitime karşı algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Mwonga, C. (2005). Multicultural education: New path toward democracy. Re-envisioning Education and Democracy, 15, 1–17.
• Nieto, S., & Bode, P. (2011). Affirming diversity: The sociopolitical context of multicultural education. Boston, MA: Pearson Education Inc.
• Norris, S. P. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational Leadership, 42(8), 40–45.
• Özdemir, M., & Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(2), 215–232.
• Özgür, H. (2013). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 409–420.
• Piji-Küçük, D., & Uzun, Y.B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 327–345.
• Profetto-McGrath, J. (2003). The relationship of critical thinking skills and critical thinking dispositions of baccalaureate nursing students. Journal of Advanced Nursing, 43(6), 569–577.
• Polat, S. (2009). Öğretmen adaylarının çok kültürlü eğitime yönelik kişilik özellikleri. International Online Journal of Educational Sciences, 1(1), 154164.
• Paul, R. W. (1991). Staff development for critical thinking: Lesson plan remodelling as the strategy. In A. L. Costa (Ed.). Developing minds. A resource book for teaching thinking. Alexandria, VA: ASCD.
• Ramasamy, S. (2011). An analysis of informal reasoning fallacy and critical thinking dispositions among Malaysian undergraduates. Eric Digest, ED525513. Accessed through <http://eric.ed.gov/?id=ED525513> on April 17th, 2015.
• Ricketts, J. C. & Rudd, R. D. (2004). Critical thinking skills of FFA leaders. Journal of Southern Agricultural Education Research, 54, 21–33
• Ricketts, J. C., & Rudd, R. D. (2005). Critical thinking of selected youth leaders: The efficacy of critical thinking dispositions, leadership and acamedic performance. Journal of Agricultural Education, 46(1), 33–44.
• Rudd, R., Baker, M., & Hoover, T. (2000). Undergraduate agriculture student learning styles and critical thinking abilities: Is there a relationship. Journal of Agricultural Education, 41(3), 2–12.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve Lisrel ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı.
• Senemoğlu, N. (2011). Kuramdan uygulamaya: Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Pegem.
• Shin, K. R., Lee, J. H., Ha, J. Y., & Kim, K. H. (2006). Critical thinking dispositions in baccalaureate nursing students. Journal of Advanced Nursing, 56(2), 182–189.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Sungur, O. (2014). Korelasyon analizi. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (s. 116–125). Ankara: Asil.
• Toprak, G. (2008). Öğretmenlerin çokkültürlü tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Tortop, H. S. (2014). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli ve çokkültürlü eğitime ilişkin tutumları. Journal of Gifted Education Research, 2(2), 16–26.
• Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 215–234.
• Tümkaya, S., & Aybek, B. (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 387–402.
• Wilson, K. (2012). Multicultural education. Accessed through <http://www. edchange.org/multicultural/apers/ keith.html> on April 17th, 2015
• Valentin, S. (2006). Addressing diversity in teacher education programs. Education, 127(2), 196–202.
• Yavuz, G., & Anıl, D. (2010). Öğretmen adayları için çok kültürlü eğitime yönelik tutum ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11–13 November 2010, Antalya.
• Yazıcı, S., Başol, G., & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (37), 229–242.
• Yıldırım, A. Ç. (2005). Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Yıldırım, H. İ., & Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 523–540.
• Yılmaz, F., & Göçen, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının kültürlerarası duyarlık hakkındaki görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 373–392.
• Zayıf, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.