Yükseköğretimde Belirsizlik: Covid-19 Pandemisi Sürecinde ve Sonrasındaki Yeni Dünya Düzeninde Akademisyen Olmak

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 122 - 142, 30.04.2022

İsmail Erol , Semih Çayak

https://doi.org/10.2399/yod.21.843580

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı Covid-19 pandemisinin yükseköğretim kurumlarında yarattığı belirsizlik durumlarına ilişkin akademisyenlerin görüşlerini incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseniyle yürütülmüş olan bu araştırma kapsamında bir devlet üniversitesinde görev yapmakta olan akademisyenlerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri içerik analizine tabi tutulmuştur. İçerik analizi sonucunda ortaya çıkan benzer kodlar aynı temalar altında toplanmıştır. Araştırma bulguları pandemi sürecinde gerek eğitim gerekse bürokratik süreçlerde birtakım belirsizlik durumlarının yaşandığını göstermiştir. Bunlar arasında en çok uzaktan eğitim süreci, dersleri planlama süreci ve uygulamalı eğitim süreci gelmiştir. Ayrıca araştırma bulguları belirsizlik durumu kaynaklarının en başında pandemiye adaptasyon sürecinin ve Yükseköğretim Kurulunun geldiğini göstermiştir. Bu bağlamda yükseköğretimde belirsizlik ile mücadele konusunda meslektaşlardan özellikle şeffaf olmaları ve ortak üretim faaliyetlerinde bulunmaları en fazla beklenilen kodlardan olmuştur; yöneticilerden ise paydaşların fikirlerini almaları ve bu fikirlere değer vermeleri en fazla beklenilen kodlardan olmuştur. Pandemi sürecinde ortaya çıkan belirsizliklerin giderilmesi konusunda ise akademisyenlerin sunduğu başlıca öneriler ortak karar alınması, planlı süreç yönetimi ve akademisyenlere yetki verilmesi şeklinde olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Belirsizlik , Covid-19 , pandemi , yükseköğretim

Uncertainty in Higher Education: Being an Academic in the New World Order during and after the Covid-19 Pandemic

Öz

The purpose of this study is to examine the views of academics on the uncertainty situations created by the Covid-19 pandemic in higher education institutions. Applying the phenomenological method, one of the qualitative research methods, semi-structured interviews were conducted with academics working at a state university in Turkey. The study group was formed using the maximum variation sampling method, one of the purposeful sampling methods. The data were subjected to content analysis. Similar codes that emerged in the content analysis were grouped under the same themes. The findings show that academics have experienced some educational and bureaucratic uncertainties during the pandemic, most of which are related to remote teaching, course planning, and applied training. In addition, the findings show that the main sources of uncertainty are the process of adaptation to the pandemic, and the Council of Higher Education. The expectation that was highlighted the strongest by the academic staff are being transparent and engaging in joint production activities in combating uncertainty in higher education. The most important expectation from the administrators is asking for and valuing the stakeholder opinions and ideas. The main suggestions offered by the academics regarding the elimination of the uncertainties that arise during the pandemic were taking a joint decision, planned process management, and authorizing the academics.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 , higher education , pandemic , uncertainty

Kaynakça

• Akbaba-Altun, S. (2001). Kaos ve yönetim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 451–469.
• Akoğlu, G., & Karaaslan, B. T. (2020). COVID-19 ve izolasyon sürecinin çocuklar üzerindeki olası psikososyal etkileri. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 99–103.
• Aksoy, T. (2010). Belirsizlik, zenginlik demektir. Erişim adresi https://isyasami.yenibiris.com/belirsizlik-zenginlik-demektir/ (15 Ağustos 2020).
• Allen, J., Jimmieson, N. L., Bordia, P., & Irmer, B. I. (2007). Uncertainty during organizational change: Managing perceptions through communication. Journal of Change Management, 7(2), 187–210.
• Armstrong, E. (2005). Integrity, transparency and accountability in public administration: Recent trends, regional and international developments and emerging issues. New York, NY: United Nations.
• Arslan, Y. (2013). Belirsizlik yönetimi programının belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyine etkisi (kadın öğretmen adayları üzerine deneysel bir araştırma). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Aslan, M., & Doğan, S. (2020). Dışsal motivasyon, içsel motivasyon ve performans etkileşimine kuramsal bir bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(26), 291–301.
• Atak, H. (2011). Örneklem seçimi. Ö. Çokluk, Çev. Ed., Araştırma yöntemleri – Yeni başlayanlar için adım adım araştırma rehberi içinde (s. 203–229). Ankara: Edge Akademi Yayıncılık.
• Bakan, İ., & Büyükbeşe, T. (2005). Katılımcı karar verme: Çalışanlar hangi düzeyde kararlara katılmak isterler? Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 23–47.
• Bakioğlu, A., & Can, E. (2014). Uzaktan eğitimde kalite ve akreditasyon. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Bodde, M., van derWel, K., Driessen, P., Wardekker, A., & Runhaar, H. (2018). Strategies for dealing with uncertainties in strategic environmental assessment: An analytical framework ıllustrated with case studies from the Netherlands. Sustainability 10(2463), 1–24.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112–142.
• Bozkurt, A., & Sharma, R. C. (2020). Emergency remote teaching in a time of global crisis due to CoronaVirus pandemic. Asian Journal of Distance Education, 15(1), i–vi.
• Bozkurt, Y., Zeybek, Z., & Aşkın, R. (2020). Covid-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304–318.
• Bradberry, T. (2015). 11 ways successful people overcome uncertainty. Forbes. Erişim adresi https://www.forbes.com/sites/travisbradberry/2015/12/21/11-ways-successful-people-overcome-uncertainty/?sh=618f6e542475 (24 Temmuz 2020).
• Brashers, D. E. (2001). Communication and uncertainty management. Journal of Communication, 51(3), 477–497.
• Brashers, D. E. (2007). A theory of communication and uncertainty management. In B. B. Whaley, & W. Samter (Eds.), Explaining communication: Contemporary theories and exemplars (pp. 201–218). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Bucak, E. B. (2002). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesinde örgüt iklimi: Yönetimde ast-üst ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7). Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23529/250699 (12 Ağustos 2020).
• Büyükses, L. (2010). Öğretmenin iş ortamındaki motivasyonunu etkileyen etmenler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Can, E. (2012). Açık ve uzaktan eğitimde akreditasyon yeterlilik düzeyinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara üniversitesi, İstanbul.
• Cettolin, E., & Tausch, F. (2015). Risk taking and risk sharing: Does responsibility matter? Journal of Risk and Uncertainty, 50(3), 229–248.
• Chapman, C., & Ward, S. (1996). Project risk management: Processes, techniques and insights. New York, NY: John Wiley.
• Cole, J. (2011). A research review: The importance of families and the home environment. National Literacy Trust. Erişim adresi https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED521654.pdf (8 Temmuz 2020).
• Cooper, P. (2007). Knowing your ‘lemons’: Quality uncertainty in UK higher education. Quality in Higher Education, 13(1), 19–29.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni (S. B. Demir, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Çebi, E. (2020). Covıd-19 salgını döneminde “normal” ve “yeni normal” yaşam üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştımalar Dergisi, 13(73), 582–593.
• Çelik, Z., & Gür, B. S. (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(1), 18–27.
• Daft, R. (2003). Management. 6th ed. Mason, OH: Thomson South Western.
• Daniel, J. (2020). Education and the COVID-19 pandemic. Prospects, 49(1), 91–96.
• Day, E., & Dotterer, A. M. (2018). Parental involvement and adolescent academic outcomes: Exploring differences in beneficial strategies across racial/ethnic groups. Journal of Youth and Adolescence, 47(6), 1332–1349.
• Demiral, S. (2014). Okul yöneticilerinin belirsizlik durumlarına ilişkin algıları ve belirsizlikle başa çıkma yolları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demiray, E. (2013). Uzaktan eğitim ve kadın eğitiminde uzaktan eğitimin önemi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 2146–9199.
• Dikmen, S., & Bahçeci, F. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde yükseköğretim kurumlarının uzaktan eğitime yönelik stratejileri: Fırat Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Educational Studies, 7(2), 78–98.
• Doğan, D. (2015). Türkiye’deki yüksek öğretim kurumlarında hesap verebilirlik ve akademik özgürlük. Yayımlanmamış doktora tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ekinci, E., Anasız, B. T., & Püsküllüoğlu, E. I. (2018). Yükseköğretim modelleri ve Türkiye yükseköğretim modelinin değerlendirilmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 778–791.
• El Maarouf, M. D., Belghazi, T., & El Maarouf, F. (2021). COVID–19: A critical ontology of the present. Educational Philosophy and Theory, 53(1), 71–89.
• Emiral, E., Çevik, Z. A., & Gülümser, Ş. (2020). COVID-19 pandemisi ve intihar. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 138–147.
• Erol, İ. (2020). Yasama erkinin Türk eğitim sistemi yönetimi ve politikalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• FeldmanHall, O., & Shenhav, A. (2019). Resolving uncertainty in a social world. Nature Human Behaviour, 3(5), 426–435.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York, NY: McGram-Hill Companies.
• Gifford, W. E., Bobbitt, H. R. & Scolum, J. W. (1979). Message characteristics and perception of uncertainty by organizational decision makers. Academy of Management Journal, 2(3), 458–481.
• Gunawardena, C. N., & McIsaac, M. S. (2004). Distance education. In D. Jonassen, & M. Driscoll (Eds.), Handbook of research on educational communications and technology (Vol. 2, pp. 355–395). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Güngörer, F. (2020). Covid-19'un toplumsal kurumlara etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Özel Sayı 6), 393–428.
• Gürer, M. D., Tekinarslan, E., & Yavuzalp, N. (2016). Çevrimiçi ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitim hakkındaki görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 7(1), 47–78.
• Hameiri, L., & Nir, A. (2016). Perceived uncertainty and organizational health in public schools: The mediating effect of school principals’ transformational leadership style. International Journal of Educational Management, 30(6), 771–790.
• Helsing, D. (2007). Regarding uncertainty in teachers and teaching. Teaching and Teacher Education, 23, 1317–1333.
• Himmetoğlu, B., Ayduğ, D., & Bayrak C. (2017). Eğitim örgütlerinde hesap verebilirliğe ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 8(1), 39–68.
• İğdeli, A., & Sever, E. (2018). Belirsizlik ve risk kavramlarının felsefi ve matematiksel açıdan incelenmesi. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1–12.
• Kajs, L. T., & McCollum, D. L. (2009). Examining tolerance for ambiguity in the domain of educational leadership. Academy of Educational Leadership Journal, 13(2), 1–16.
• Karahan, Ö., & Karahan, A. Y. (2012). Üniversitelerin meseleleri. Yükseköğretim Dergisi, 2(2), 80–84.
• Karataş, Z. (2020). Covid-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 4(1), 3–15
• Kayadibi, F. (2001). Eğitim kalitesine etki eden faktörler ve kaliteli eğitimin üretime etkisi. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 71–94.
• Kaysi, F. (2020). Covid-19 salgını sürecinde Türkiye’de gerçekleştirilen uzaktan eğitimin değerlendirilmesi. 5th International Scientific Research E-Congress (IBAD-2020), September 1–2, 2020, Istanbul, Turkey (s. 17–22).
• Kılıçaslan, E. (2020). Kaos teorisinin kelebek etkisi ilkesi bağlamında “koronavirüs” ve değişen dünya sistemlerinin siyasal iletişimi. Electronic Turkish Studies, 15(6), 621–634.
• Koloğlu, T. F., Kantar, M., & Doğan, M. (2016). Öğretim elemanlarının uzaktan eğitimde hazırbulunuşluklarının önemi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(1), 52–70.
• Koşar, D. (2020). Examination of teachers’ views on organizational uncertainty: A qualitative research. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(1), 41–76.
• Koyuncuoğlu, Ö. (2020). Yükseköğretimde yeni normalleşme senaryoları ve önerileri. Electronic Turkish Studies, 15(6), 635–662.
• Kurnaz, E. & Serçemeli, M. (2020). Covid-19 pandemi döneminde akademisyenlerin uzaktan eğitim ve muhasebe eğitimine yönelik bakış açıları üzerine bir araştırma. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(3), 262–288.
• Kurt, T., Gür, B. S., & Çelik, Z. (2017). Türkiye yükseköğretim sisteminde reform ihtiyacı ve devlet üniversitelerinde mütevelli heyeti yönetiminin uygulanabilirliği. Eğitim ve Bilim, 42(189), 49–71.
• Latif, H. (2002). Kaotik ortamda yönetim, İ. Dalay, R. Coşkun, & R. Altunışık (Ed.), Stratejik boyutuyla modern yönetim yaklaşımları içinde. İstanbul: Beta Basım Dağıtım.
• Lawrence, P., & Lorsch, J. (1967). Organization and environment. Boston, MA: Harvard Business School.
• Lemoine, P. A., Hackett, P. T., & Richardson, M. D. (2017). Global higher education and VUCA–Volatility, uncertainty, complexity, ambiguity. In S. Mukerji, & P. Tripathi (Eds.), Handbook of research on administration, policy, and leadership in higher education (pp. 549–568). Pensilvanya, PA: IGI Global.
• Lin, M. H., Hu, J., Tseng, M. L., Chiu, A. S., & Lin, C. (2016). Sustainable development in technological and vocational higher education: Balanced scorecard measures with uncertainty. Journal of Cleaner Production, 120, 1–12.
• Marinoni, G., Van’t Land, H., & Jensen, T. (2020). The impact of Covid-19 on higher education around the world. IAU Global Survey Report. Paris: International Association of Universities.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation (Revised and expanded from qualitative research and case study applications in education). San Francisco, CA: John Wiley & Sons, Inc.
• Mertens, D. M. (2014). Research and evaluation in education and psychology: Integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods. New York, NY: Sage.
• Metin, M. (Ed.). (2014). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Motro, A., & Smets, P. (Eds.). (2012). Uncertainty management in information systems: From needs to solutions. New York, NY: Springer Science & Business Media.
• Neuman, L. W. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). Essex: Pearson Education Limited.
• Neyişçi, N. B. (2008). Türkiye’deki mesleki eğitim ve öğretimin güçlendirilmesi projesi (MEGEP) içindeki okul yöneticilerinin, belirsizlikten kaçınma davranışlarını gerçekleştirme düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Oğurlu, E. (2020). Tarih boyunca pandemiler ve uluslararası sisteme etkileri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 791–805.
• Oswald, D. P., Zaidi, H. B., Cheatham, D. S., & Brody, K. G. D. (2018). Correlates of parent involvement in students’ learning: Examination of a national data set. Journal of Child and Family Studies, 27(1), 316–323.
• Öztürk, İ., Akalın, S., Özgüner, İ., & Şakiroğlu, M. (2020). Covid-19 salgınının ve karantinanın psikolojik etkileri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 885–903.
• Pannilage, U. (2017). Impact of family on children’s wellbeing. Journal of Sociology and Social Work, 5(1), 149–158.
• Parlar, H. (2012). Bilgi toplumu, değişim ve yeni eğitim paradigması. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 193–209.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods. Integrating theory and practice (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Polat, M. (2015). Yöneticilerin açık liderlik özellikleri ve sosyal ağları benimseme durumlarının örgütsel belirsizlik üzerindeki etkileri: Fırat üniversitesi örneği. Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı, Elazığ.
• Pucciarelli, F., & Kaplan, A. (2016). Competition and strategy in higher education: Managing complexity and uncertainty. Business Horizons, 59(3), 311–320.
• Rolfe, H. (2003). University strategy in an age of uncertainty: The effect of higher education funding on old and new universities. Higher Education Quarterly, 57(1), 24–47.
• Sağ, V. (2003). Toplumsal değişim ve eğitim üzerine. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 11–25.
• Sağlamer, G. (2012). Belirsizlik ortamında yükseköğretim nasıl yapılandırılmalı? B. S. Gür, & M. Özer (Eds.), Türkiye’de yükseköğretimin yeniden yapılandırılması ve kalite güvence sistemi içinde (s. 39–45). Ankara: SETA.
• Sayan, H. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde öğretim elemanlarının uzaktan eğitime ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 11(42), 100–122.
• Schechter, C., & Asher, N. (2012). Principals’ sense of uncertainty and organizational learning mechanisms. International Journal of Educational Management, 26(2), 138–152.
• Süral, İ. (2015). Açık ve uzaktan öğrenmede teknolojik altyapının oluşturulması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(4), 81–95.
• Tahtalıoğlu, H., & Özgür, H. (2020). Türkiye’nin yükseköğretim kurumlarında akademisyenlerin idari görevleri açısından cam tavan algısı üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 166–190.
• Tınaztepe, C. (2010). The effect of desire for change on the relationship between perceived uncertainty and job related affective well being. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Örgütsel Davranış Bilim Dalı, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tuncer, M., & Taşpınar, M. (2008). Sanal ortamda eğitim ve öğretimin geleceği ve olası sorunlar. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 123–144.
• WHO (2020). Coronavirus disease (COVID-19) pandemic. World health Organization. Erişim adresi https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 (10 Ekim 2020).
• Yaman, A., & Özdemir, S. (2016). Yükseköğretim yönetici görüşlerine göre yükseköğretimde yeniden yapılanma ihtiyacı. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 2–37.
• Yıldırım, S. (2020). Salgınların sosyal-psikolojik görünümü: Covid-19 (koronavirüs) pandemi örneği. Electronic Turkish Studies, 15(4), 1331–1351.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÖK (2020). Koronavirüs (COVID-19) bilgilendirme notu: 1. Erişim adresi www.yok.gov.tr (25 Kasım 2020).