Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine Karşı Öz-Benlik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2020, , 405 - 435, 25.12.2020

Rabia Nur Yanık Oktay Bektaş

https://doi.org/10.33711/yyuefd.692955

Öz

: Bu çalışmanın amacı, yedinci sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersine karşı öz benlik algı düzeylerini belirlemektir. Bu çalışmada nicel araştırma desenlerinden tarama deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, rastgele küme örnekleme ile seçilen 754 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak “Öz Benlik Ölçeği” kullanılmıştır. Geçerlik çalışmaları yapılmıştır. “Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayısı” 0,94 olarak bulunmuştur. Veriler SPSS ve LISREL kullanılarak betimsel ve çıkarıma dayalı istatistiklerle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, katılımcıların öz benlik düzeyleri “iyi” olarak bulunmuştur. Kızların öz benlik puanlarının erkeklerinkinden daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Üç okul arasında öz benlik puanları açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. Yükseköğrenim mezunu anne ve babaya sahip öğrencilerin öz benlik puanlarının daha iyi olduğu belirlenmiştir. Davranış faktörü puanları kontrol altına alındığında okullar arasında öz benlik puanları açısından anlamlı fark bulunmuştur. Bu fark onuncu bölge okulunda okuyan öğrencilerin öz benlik puanları lehinedir. Sonuç olarak, kız öğrencilerin öz benlik düzeylerinin erkeklerden daha iyi olması, kızların öz saygılarının daha fazla geliştiği sonucuyla açıklanmıştır. Okulların birbirine benzeyen bölgelerde olması, okullar arasında öz benlik düzeyleri açısından fark bulunamamasının gerekçesi olabilir. Yükseköğrenim mezunu velisi olan öğrencilerin öz benlik düzeyinin daha fazla olması, öğrenim seviyesi arttıkça çocuklarının kendilerini tanımalarına yardım eden velilerin artmasıyla açıklanabilir. Öğrencilerin davranışa yönelik öz benlik puanları kontrol altına alındığında, onuncu bölgede okuyan okulun öğrencilerin öz benlik düzeylerinin daha yüksek çıkması öğrencilerin öz benliklerine mutluluk, zekâ, başarı ve kaygı açılarından daha olumlu katkılar verildiği sonucu ile açıklanabilir. Bu sonuçlar doğrultusunda, ortaokul öğrencilerinin öz benlik düzeylerinin “çok iyi” düzeyde olması için öğretmenlere önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi, Nicel araştırma

Kaynakça

• Aksoy, A. (1992). Lise son sınıf öğrencilerinin özsaygı ve denetim odağını etkileyen bazı değişkenlerin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydoğan, S. A., & Deniz, M. E. (2012) Son çocukluk döneminde benlik saygısı ve umut. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 97-106. Bankston, C. L., III, & Zhou, M. (2002). Being well vs. doing well: Self-esteem and school performance among immigrant and non-immigrant racial and ethnic groups. International Migration Review, 36, 389-415. Block, J., & Robins, R.W. (1993). A longitudinal study of consistency and change in self-esteem from early adolescence to early adulthood. Child Development. 64, 909-923. Booth, M. Z., & Gerard, J. M. (2011). Self-esteem and academic achievement: a comparative study of adolescent students in England and the United States. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 41(5), 629-648. Branden, N. (1994). The Six Pillars of Self-Esteem: The Definitive Work on Self-Esteem by the Leading Pioneer in the Field. Brack, C. J., Orr, D. P. & Ingersoll, G. (1988). Pubertal maturation and adolescent self-esteem. Journal of Adolescent Health Care, 9, 280–285. Burger, J. M. (2006). Kişilik. Çev: İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu. Kaknüs Yayıncılık, İstanbul. Büyüköztürk, S., Çakmak, E.K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Cesur, G. (2016). Benlik kavramı ve benlik kavramının dil öğrenme stratejileri kullanımı ilişkisi üzerine betimsel bir çalışma. Çağ Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco: W.H. Freeman. Dinçer F, 2009. Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin benlik saygısı ve atılganlık düzeyleri. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 22–33. Eisenberg, S., & Delaney, D.J. (1993). Psikolojik danışma süreci, (Çeviren: Nihal Ören- Mehmet Akkaç). İstanbul: Milli Eğitim Yayınevi. El-Anzi, F. O. (2005). Academic achievement and its relationship with anxiety, self-esteem, optimism, and pessimism in Kuwaiti students. Social Behavior and Personality: an international journal, 33(1), 95-104. Erickson, S. J., Hahn-Smith, A., & Smith, J. E. (2009). One step closer: Understanding the complex relationship between weight and self-esteem in ethnically diverse preadolescent girls. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(2), 129-139. Ergür, D. (2016). İngilizce öğrencilerinin öz benlik saygısı ve akademik öz yeterlik algılarının cinsiyet, sınıf ve genel akademik ortalamalarına göre incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 125-148. Frisby, C.L., & Tucker, C.M. (1993) Black children's perceptions of self: Implications for educators. The Educational Form, 57, 146-156. Güloğlu B & Karaırmak Ö, 2010. Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11, 73-88. Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, (s 271). Greenwald, A. G., Banaji, M. R., Rudman, L. A., Farnham, S. D., Nosek, B. A., & Mellott, D. S. (2002). A unified theory of implicit attitudes, stereotypes, self-esteem, and self-concept. Psychological review, 109(1), 3-25. Göktaş, M. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin akademik benlik saygısı düzeyleri ile ders başarıları arasındaki ilişki. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi ABD. Hutcheson, G. & Sofroniou, N. (1999). The multivariate social scientist: Introductory statistics using generalized linear models. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Işıkol Özge, F. (2013). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin sosyal görünüş saygıları ile benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Üsküdar ilçesi örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. Karahan TF, Sardoğan ME, Şar AH, Ersanlı E, Kaya SN & Kumcağız H, 2004. Üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ile benlik saygısı düzeyleri arasındaki ilişkiler. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 27-39. Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (post-hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64. Kılıç Duran, S. (2007). 9, 10, 11 yasındaki çocukların zihinsel gelişim ve benlik saygısına ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırmızı, Ö. (2015). The interplay among academic self-concept, self-efficacy, self-regulation and academic achievement of higher education L2 learners. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 32-40. Kulaksızoğlu A, 2011. Ergenlik psikolojisi, İstanbul, Remzi, s. 41-49. Kuzgun, Y. (1997). Rehberlik ve Psikolojik Danısma. Ankara: ÖSYM Yayınları. Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı. Ankara: Nobel Yayıncılık. Küçük, D. (2010). Müzik öğretmeni adaylarının müzik yeteneğine ilişkin özyeterlik algıları özel yetenek sınavı başarıları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Dergisi, 34(34), 171-181. Lockett, C. T., & Harrell, J. P. (2003). Racial identity, self-esteem, and academic achievement: Too much interpretation, too little supporting data. Journal of Black Psychology, 29, 325-336. Lomax, R. G., & Schumacker, R. E. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. psychology press. Metin, N., & Kangal, S. B. (2012). Bilim sanat merkezlerine devam eden 12–14 yaş grubu üstün yetenekli çocukların benlik algılarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 3-16. MEB (2018) Fen Bilimleri Öğretim Programı. Talim Terbiye Kurulu, Ankara Öner, U. (1987). Benlik gelişimine ilişkin kuramlar. Ergenlik Psikolojisi, II. Basım, Ankara: Hacettepe Taş Kitapçılık. Pallant, P. (2017). SPSS kullanma kılavuzu SPSS ile adım adım veri analizi. S. Balcı ve B. Ahi, (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. Pehlivan, H. (2010). Ankara fen lisesi öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ile akademik benlik tasarımlarının bazı ailesel faktörler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 805-818. Phillips, R. G., & Hill, A. J. (1998). Fat, plain, but not friendless: self-esteem and peer acceptance of obese pre-adolescent girls. International Journal of Obesity, 22(4), 287-293. Piers, E. V. & Harris, D. B. (1969). The Piers-Harris children’s self concept scale: The way I feel about myself. Nashville, TN: Counselor Recordings and Tests. Piskin, M. (2000). Özsaygıyı geliştirme eğitimi ilköğretimde rehberlik. Çeviri: Yıldız Kuzgun, Ankara: Nobel Yayıncılık. Plummer, D.M. (2007). Benlik saygısı çocuklarda nasıl geliştirilir? (Çev. E. Aksoy). İstanbul: Sistem Yayıncılık. Reyes, L. H. (1984). Affective variables and mathematics education. The elementary school journal, 84(5), 558-581. Rosenberg, M. (2015). Society and the adolescent self-image. Princeton university press. Ross, C. E., & Broh, B. A. (2000). The roles of self-esteem and the sense of personal control in the academic achievement process. Sociology of Education, 73, 270-284. Sarı, M., & Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16. Sayan, Y. (2010). İlköğretim dördüncü sınıf fen ve teknoloji dersi için geliştirilen materyallerin yaratıcı düşünme becerisi, öz kavramı ve akademik başarı üzerindeki etkileri (Doctoral dissertation, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü). Schmidt, J. A., & Padilla, B. (2003). Self-esteem and family challenge: An investigation of their effects on achievement. Journal of Youth and Adolescence, 32, 37-46. Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık. Sevindik, T. (2007). Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı İle Öz-Etkililik Yeterlik Arasındaki İlişki. Education Sciences, 2(2), 13-21. Shavelson, R. J., Hubner, J. J., & Stanton, G. C. (1976). Self-concept: Validation of construct interpretations. Review of Educational Research, 46(3), 407-441. Shkullaku, R. U. D. I. N. A. (2013). The relationship between self–efficacy and academic performance in the context of gender among Albanian students. European Academic Research, 1(4), 467-478. Super, D. E. (1957). Psychology of Careers, New York, NY: Harper and Brothers. Taşgit MS, 2012. Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı ve karar verme düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Karaman, 4-18. Turan, N., & Tufan, B. (1987). Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri'nin (SEI) geçerlik-güvenirlik çalışması. 23. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, İstanbul-Türkiye, 816-817. Turanlı P, 2010. Orta yetişkinlikte evlilik uyumu ile benlik saygısı ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul. Yayan, B. (2010). Altıncı sınıf Türk öğrencilerinin problem çözme becerilerini etkileyen öğrenci ve öğretmen özellikleri. Orta Doğu Üniversitesi Doktora Tezi, Ankara. Yorulmaz, Z. (2017). Okul öncesi öğrencilerinin benlik algılarının ve sosyal uyumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi Yörükoğlu A, 1986. Gençlik çağı, Ankara, Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları, s. 94. Yörükoğlu, A. Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. Ankara: Özgür Yayın ve Dağıtım, 1989. Yüksel, A. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin empatik becerileriyle aile işlevleri ve benlik kavramları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 153-165.