7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Çevresel Vatandaşlık ve Ekolojik Ayak İzi Kavramlarına İlişkin Düşünceleri: Kelime İlişkilendirme Örneği

Yıl 2020, , 603 - 642, 25.12.2020

Tuğba Demirer , Fatma Şaşmaz Ören

https://doi.org/10.33711/yyuefd.710003

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel vatandaşlık ve ekolojik ayak izi kavramlarına ilişkin düşüncelerini ortaya çıkarmaktır. Çalışma hem nitel hem de nicel veriler içermektedir. Bu bağlamda araştırmanın yürütülme biçimi ve kullanılan veri toplama araçları dikkate alındığında çalışmanın betimsel araştırmalar içerisinde gösterilen durum çalışması yöntemine uygun olarak yürütüldüğü ifade edilebilir. Çalışma grubu Manisa iline bağlı ilçelerden seçilen iki ortaokulun 7. ve 8. sınıflarında öğrenim gören toplam 184 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri kelime ilişkilendirme testi (KİT) ve yarı yapılandırılmış mülakatlar kullanılarak toplanmıştır. KİT verilerinin analizinde kesme noktası (KN) tekniğinden, yarı yapılandırılmış mülakatların analizinde ise betimsel analizden yararlanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre ‘doğa’, ‘hayvan’ ve ‘insan’ cevaplarının çevresel vatandaşlık ve ekolojik ayak izi anahtar kavramlarının ikisi için toplamda en fazla ilişki kurulan kelimeler olduğu görülmüştür. Çevresel vatandaşlık anahtar kavramında; ‘beraberlik’, ‘temizlik’, ‘bilinçlilik’ ve ‘insan’ kavramlarına, ekolojik ayak izi kavramında ise ‘fosil’, ‘iz bırakma’, ‘hayvan ayak izi’ ve ‘insan ayak izi’ kavramlarına sıklıkla rastlanmıştır. Mülakat bulguları da ilişkilendirme yapılan pek çok kavram bakımından KİT bulgularıyla paralellik göstermektedir. Sonuç olarak çeşitli alanlarda doğru ilişkilendirmeleri olsa da öğrencilerin çoğunluğunun çevresel vatandaşlığı; bilinçli olma ve çevreyi koruma sınırlılığında, ekolojik ayak izi kavramını ise geçmişten gelen canlı kalıntıları ve bunların günümüze kalan kanıtları olarak algıladıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

evresel vatandaşlık, Ekolojik ayak izi

Kaynakça

• Atasoy, B. (2004). Fen öğrenimi ve öğretimi. Ankara: Asil Yayınevi. Alım, M. (2006). Avrupa birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (2), 599-616. Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (1), 1-9. Bahar, M., Johnstone, A.H.& Sutcliffe, R.G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141. Bahar, M. & Özatlı, S. (2003). Kelime iletişim testi yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 75-85. Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. & Bıçak, B. (2006). Geleneksel ve alternatif ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık. Baykal, H. & Baykal, T. (2008). Küreselleşen Dünya’da çevre sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 1-17. Bell, D. R. (2005). Liberal environmental citizenship. Environmental Politics, 14 (2), 179-194. Bowling, A. (2002). Research methods in health: investigating health and health services. Philadelphia, PA: McGraw-Hill House. Bülbül, Y. (2017). Proje tabanlı öğrenme yönteminin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevresel vatandaşlık düzeylerine etkisinin değerlendirilmesi üzerine bir karma desen araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Carter, N.& Huby, M. (2005). Ecological citizenship and ethical investment. Environmental Politics, 14(2), 255-272. doi: 10.1080/09644010500055159 Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2005). Research methods in education. United States of America: Routledge. Connelly, J. (2006). The virtues of environmental citizenship. (Eds. A. Dobson & D. Bell.), Environmental citizenship (s.49-73). Cambridge, MA: The MIT Press. Crano, W. D. & Brewer, M. B. (2008). Principles and methods of social research. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Çetin, F.A. (2015). Ekolojik ayak izi eğitiminin 8. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir yaşama yönelik tutum, farkındalık ve davranış düzeyine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara. Dobson, A. (2007). Environmental citizenship: towards sustainable development. Sustainable Development, 15, 276-285.doi: 10.1002/sd.344 Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Journal of Turkish Science Education, 7 (2), 136-154. Erdilmen, Ş. (2012). Niğde üniversitesi eğitim fakültesi öğrencilerinin çevresel vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi ve sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programi öğrencilerinin durumu ile karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde Üniversitesi, Niğde. Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi (Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı). http://yunus.hacettepe.edu.tr/~serten/makaleler/cevre.pdf adresinden 16.10.2018 tarihinde alınmıştır. Evran Topuzkanamış, Ş. (2013). Tük hukukunda anayasal gelişmeler ışığında vatandaşlık. Yayımlanmamış doktora tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Güngör, H. (2019). Bir okul öncesi eğitim kurumunda ekolojik ayak izi uygulamaları ile sürdürülebilir yaşam fırsatlarının geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. İleri, R. (1998). Çevre eğitimi ve katılımın sağlanması. Ekoloji Çevre Dergisi, 7(28), 3-9. Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara. Keleş, Ö. (2011). Öğrenme halkası modelinin öğrencilerin ekolojik ayak izlerini azaltmasına etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1143-1160. Keleş, Ö., Uzun, N.& Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 2(9), 1-14. Kurt, H. & Ekici, G. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının bağımsız kelime ilişkilendirme testi ve çizme-yazma tekniğiyle ‘osmoz’ kavramı konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Turkish Studies, 8(12), 809-829.doi: 10.7827/TurkishStudies.5637 Kuzu. T. (2008). Aytül Akal’ın masallarıyla çocukta çevre bilinci geliştirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 327-339. Ozan Leylum, Ş., Odabaşı, H. F., & Kabakçı Yurdakul, I. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 369-385. DOI: 10.14689/issn.2148- 2624.1.5c3s16m Özdemir Özden, D. (2011). İlköğretim okullarında çevresel vatandaşlık eğitimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Özdemir Özden, D.& Öztürk, C. (2019). Birer çevresel vatandaş olarak ilköğretim öğrencileri: 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel sorumlu vatandaş davranışlarının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 363-392.doi: 10.17494/ogusbd.548519 Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim. Eğitim ve Bilim. 32 (145), 23-39. Polat, G. (2012). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin öğretim öncesi ve sonrası çevre sorunu ve ekolojik ayak izi anahtar kavramları ile ilgili bilişsel yapılarının ortaya konması. Yayımlanmamış doktora tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. Punch, K.F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş. (Çev. D. Bayrak, H.B. Arslan, ve Z. Akyüz.). Ankara: Siyasal Kitabevi. Sarıkaya, S. (2006). Çevre eğitiminde interaktif öğretim yöntemleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa. Subaşı, M. & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426. Sucuoğlu, H. (2017). Yapılandırmacılık temelli öğretimin çevresel vatandaşlık düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa. Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Tosunoğlu, B.T. (2014). Sürdürülebilir küresel refah göstergesi olarak ekolojik ayak izi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 2147-3668. TÜRKTAY 8. (2017). Türkiye’de tüm yönleriyle atık yönetimi paneli sonuç bildirgesi.http://turktay.com/haber-detay.php?haber=114 adresinden 1.10.2018 tarihinde, alınmıştır. Wackernagel, M.& Yount, J.D. (2000). Footprints for sustainability: the next steps. Environment Development and Sustainability, 2(1), 23-44. doi: https://doi.org/10.1023/A:1010050700699 Wall, D. (2007). Earth tones: how environmental journalism and environmental ethics influence environmental citizenship. Unpublished master’s thesis, Universty of North Texas, ABD. Wolf, J. (2007). The ecological citizen and climate change. The workshop “Democracy on the day after tomorrow”at the ECPR Joint Sessions, Helsinki. Tyndall Centre for Climate Change Research School of Environmental Sciences, University of East Anglia, Norwich, UK.https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/c9ae934f-f308-4612-95c7-67c9da8d882f.pdf adresinden 11.07.2019 tarihinde alınmıştır. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yin, R. K. (2014). Case study methods: design and methods. Beverly Hills: Sage Publications. Yurt, T. (2015). 9. sınıf öğrencilerinin çevre eğitimi bilişsel yapılarında ekolojik ayak izi kavramının etkisi (Ankara il örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.