Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Duygusal Yön Analizine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2020, , 799 - 822, 25.12.2020

Ömer Çiftçi Mustafa Kaya

https://doi.org/10.33711/yyuefd.751850

Cited By: 1

Öz

Bütün kültürlerde çocukların ilk karşılaştığı edebi metinler içerisinde masallar ilk sırayı almaktadırlar. Masal halkın hayal gücünden doğan, genellikle cin, peri, dev, ejderha, padişah, vezir gibi kahramanları olan, ağızdan ağıza aktarılarak söylenegelen, anonim halk hikâyeleridir. Masallar çocuklar tarafından istekle dinlenilen ve okunulan edebi türlerdir. Çocukların severek okuduğu/dinlediği bu türün çocuk eğitiminde birçok işlevi vardır. Masallar çocukta dinleme becerisi başta olmak üzere okuma, hayal kurma, merak, keşfetme vb. birçok becerinin gelişmesine katkı sunduğu gibi çocuğun yaşadığı topluma ait kültürel değerleri edinmesine de yardımcı olur. Masallar toplumun değer yargılarını, yaşam biçimini yansıttığı için çocuk masallar aracılığıyla içinde yaşadığı toplumun dilini ve kültürel değerlerini öğrenir. Bu kadar önemli katkıları olan bir edebi türü ders kitabına seçerken çok titiz davranmak; bilimsel ölçütleri göz önünde bulundurarak seçmek gerekir. Bu araştırmanın temel amacı ortaokul 5-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki masalların niteliğini içerik analizi çeşitlerinden duygusal yön analizine göre incelemektir. Bu kapsamda 2017-2018 eğitim-öğretim yılında okutulan Türkçe ders kitaplarındaki masallar incelenmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yaklaşımından doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde içerik analizi çeşitlerinden duygusal yön analizi kullanılmıştır. Masallarda incelenen cümlelerin ilettiği mesajların pozitif, negatif, karışık ve müphem yönleri belirlenmiştir. Pozitif ifade 1, karışık 3, negatif 5, müphem de 7 rakamı ile belirtilmiştir. Belirtilen bu yönlerden hareketle masalların çocuğun bilişsel ve zihinsel gelişimine uygunluğu bu kriterler göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre Güvercin, Kar Tanesi, Ağustos Böceği ile Karınca, Dünyanın Gezginleri ve Dört Ahbaplar masallarının çocuğun duygusal, zihinsel, psikososyal vb. farklı yönlerdeki gelişimlerini sağlayacak özellikte olduğu; Alis Harikalar Diyarında-Tavşan Peşinde ve Tasa Kuşu masallarının bu özelliklere sahip olmadığı ve çocukların farklı yöndeki gelişimlerine bir katkı sağlayamayacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

5-8. sınıf Türkçe ders kitabı, duygusal yön analizi

Kaynakça

• Bulut, K. & Turkozu, O. (2019). Affective comparison of messages in narrative texts of first- and fourth-grade preservice Turkish teachers . Educational Policy Analysis and Strategic Research, 14(3), 26-40. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F., (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Çevik, M. (2008). Türkiye’de batı masalları ve çocuklarımız. Gazi Türkiyat Dergisi, 3, 115-130. Çırak, G., Şahin, D. B., Özberk, E. B. ve Eriş, H. M. (2014). 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 4(1), 83-95. Demirel, Ş., Çeçen, M.A., Seven, S., Tozlu, N., Uludağ, M. E. (2011). Edebi metinlerle çocuk edebiyatı (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Dökmen, Ü. (2000). İletişim çatışmaları ve empati, İstanbul: Sistem. Güneyli, A. (2008). İncircinin Dediği adlı Kıbrıs Türk masalının kişilerarası iletişim çalışmaları açısından çözümlenmesi. Millî Folklor, 10 (77), 75-82. Kantarcıoğlu, S. (1991). Eğitimde masalın yeri, İstanbul: MEB Basımevi.
• Kara, Ş. ve Şençiçek, S. (2015). Yaratıcı çocuk yetiştirmede problemler ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 90-97. Karakuş, N, Işık, N. (2015). Masal türünün eğitimdeki yeri ve Türkçe ders kitaplarındaki kullanılabilirliği. Eurasian Education Literature Journal, 1 (3), 31-42. Kavcar, C. (1994). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Küçükbasmacı, G., Öztürk, B. (2011). İlköğretim 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan masal metinlerinin kültür aktarımındaki rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (2), 671-688. Mert-Lüle, E. (2012). Anadili eğitimi - öğretimi sürecinde çocuk yazını ürünlerinden yararlanma ve masal türüne yönelik bazı belirlemeler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(I), 1-12. Miles, M. B. and Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi (çev. Akbaba-Altun, S. ve Ersoy, A.). (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Oğuzkan, F. (2000). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı. Özcan, D., Şara, P. (2016). Türkçe ders kitaplarında (1-4.sınıf) yer alan masalların öğretim programları ve içerik açısından incelenmesi. Turkish Studies, 11 (3), 1781-1796. Sakaoğlu, S. (2002). Gazetelerin Öbür Dili: Masal Dünyası. VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi-Medya ve Geleneksel Kültür Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Şahin, M. (2011). Masalların çocuk gelişimine etkilerinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi, Millî Folklor, 23 (89), 208-219. Şimşek, T. (2002). Çocuk edebiyatı. Ankara: Rengârenk. Sever, E., Memiş, A., Sever, S. (2015). Pertev Naili Boratav’ın Zaman Zaman İçinde Masal Kitabının Değerler Açısından İncelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, özel sayısı, 246-263. Tahiroğlu, M., Kayabaşı, O.A., Kayabaşı, R.G. (2015). Türk halk masallarının öğrencilerin insani değerlere yönelik tutumlarına etkisi, Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 6(4), 477-495. Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon. Temizyürek, F., Şahbaz, N.K., Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi. Yavuz, M. (1996). Masalların eğitim işlevleri ve dil öğretimindeki yeri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Yavuzer, H. (2001). Çocuk eğitimi el kitabı (12. Basım). İstanbul: Remzi Kitapevi. Yavuzer, H.(2012). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi. Yılmaz, A. (2012). Çocuk eğitiminde masalın yeri SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 299-306. Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime – cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (1), 87-101.