Matematik Öğretiminde Öğretmen Yeterliliklerinin Bazı Özellikler Açısından İncelenmesi: Betimsel Bir Analiz

Yıl 2021, , 194 - 218, 15.07.2021

Kamil Akbayır Aykan Akça

https://doi.org/10.33711/yyuefd.859581

Öz

Matematik ve sınıf öğretmenlerinin matematik gelişimi ve yeterliliklerinin ne durumda olduğu merak edilmesi gereken önemli bir konudur. Son yıllarda bütün akademik alanlara ilişkin olarak literatür incelemelerinin arttığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, matematik öğretiminde öğretmen yeterliliklerinin ne durumda olduğunu araştırmaktır. Ayrıca, öğretmen yeterlilik alanlarını incelemek, öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkıda bulunmak, dolayısıyla öğrencilerin matematik başarısına pozitif etkide bulunmak, farkındalık oluşturmaktır. Araştırma verilerini toplamak için örneklem dâhilinde yurt dışında ve yurt içinde matematik öğretiminde öğretmen yeterliliklerinin araştırılması konulu çeşitli tarihlerde yayınlanmış hakemli dergilerdeki makaleler, kitaplar ve tezler araştırma konusu çerçevesinde değerlendirilmiştir. Betimsel analiz ile veriler çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmenlerin başarılı bir eğitim-öğretim süreci yaşayabilmeleri kendi öz-yeterlik inançlarına bağlıdır. Öğretmen öz-yeterlik inancı konusunda yapılan araştırmalar incelendiğinde, öz-yeterlik inancı yüksek olan öğretmenlerin, daha planlı, düzenli ve bilinçli oldukları, öğrencilerin gereksinimlerini karşılamaya yönelik yeni yaklaşımlar aramaya istekli oldukları, sınıf yönetiminde olumlu yaklaşımlar kullandıkları, öğrenci başarısını ve motivasyonunu yüksek tutabilmekte daha başarılı oldukları ifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Matematik öğretimi, Öğretmen yeterlilikleri, Öğrencinin matematik başarısı.

Kaynakça

• Aiken, L. R. (1976). Update on attitudes and other affective variables in learning mathematics. Review of Educational Research, 46, 293-311.
• Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmen adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının cinsiyet, öğretnim türü ve üniversitelere göre incelenmesi. Mersin Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 98-110.
• Aksu, H. H. (2008). Öğretmen adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterlilik inançları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2).
• Ataünal, A. (2000). Öğretmenlik Mesleğine Giriş veya Nasıl Bir İnsan? Ankara: 20 Mayıs Eğitim Kültür ve Sosyal Dayanışma Vakfı Yayınları. Baki, A. (2006). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Ball, D. L. (1988). Knowledge andreasoning in mathematical pedagogy: Examining what prospective teachers bring to teacher education. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Michigan StateUniversity, East Lansing.
• Ball, D. L. (1990). The mathematical understandings that prospective teachers bring to teache reducation. Elementary School Journal, 90, 449–466.
• Baloğlu, N. (2001). Etkili Sınıf Yönetimi. Ankara: Baran Ofset.
• Barros, Joao Pedro De (1995). “Portekiz’deki Öğretmen Eğitim Sistemleri”, Avrupa Konseyi Ülkelerinde Öğretmen Yetiştirme Politika ve Modelleri (21-26 Eylül 1992, İzmir), MEB, Ankara, s.159-167.
• Başaran, İ. E. (1994). Eğitime Giriş. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Bekdemir, M. (2007). İlköğretim matematik öğretmen adaylarındaki matematik kaygısının nedenleri ve azaltılması için öneriler (Erzincan Eğitim Fakültesi Örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 131-144.
• Borko, H., & Putnam, R. (1996). Learning toteach. In D. Berliner, & R. Calfee (Eds.), Handbook of educational psychology (pp. 673–708). New York: Macmillan.
• Brown, C. A,. & Baird, J. (1993). Inside the teacher: Knowledge, beliefs, and attitudes. In Wilson, P. S. Research Ideas in the Classroom: High School Mathematics. New York: Macmillan.
• Bulmahn, B. J., & Young, D. M. (1982). On the transmission of mathematics anxiety. Arithmetic Teacher, 30 (3), 55-56.
• Büyükkaragöz, S. S. ve Çivi, C. (1999). Genel öğretim metotları. 9. Baskı. Konya: Öz Eğitim Yayınları.
• Cankoy, O. (2010). Mathematics teachers’ topic-specific pedagogical content knowledge in the context of teaching a 0, 0! and a ÷ 0. Educational Sciences: Theory&Practice, 10(2), 749-769.
• Carpenter, T. P.,Fennema, E., & Franke, M. L., (1996). Cognitively guided ınstruction: a knowledge base for reform in mathematics ınstruction. The Elementary School Journal, 97(1), 3–20.
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: ilk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Davis, B., & Simmt, E. (2006). Mathematics-for-teaching: An on going investigation of the mathematics that teachers (needto) know. Educational Studies in Mathematics, 61, 293–319.
• Demir, S. ve Bozkurt, A. (2011). İlköğretim matematik öğretmenlerinin teknoloji entegrasyonundaki öğretmen yeterliklerine ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 10(3), 850-860.
• Demir, S. ve Özmantar, M.F. (2013). Teknoloji destekli matematik öğretiminde pedagojik prensipler. Nobel-Atlas Yayıncılık. Ankara. Deringöl, Y. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi kaygıları ve matematik öğretimi yeterliklerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(2), 261-278.
• Dursun, Ş. ve Dede, Y. (2004). Öğrencilerin matematikte başarısını etkileyen faktörler:matematik öğretmenlerinin görüşleri bakımından. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 217-230
• Ekici, G. (2006). Meslek Lisesi Öğretmenlerinin Öğretmen Öz-yeterlik inançları Üzerine Bir Araştırma. Eğitim Araştırmaları, 8, 87-96.
• Elmas, S. H. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretmeye yönelik kaygı düzeyleri ve bu kaygıya neden olan faktörler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Fidan, N. ve Erden, M. (1994). Eğitime Giriş. 5. Baskı. Ankara: Meteksan Matbaacılık.
• Franke, L. & Kazemi, E. (2001). Learning to teach mathematics: focus on student thinking. The Oryinto Practice. Spring, 40 (2), 102-109.
• Gray, E. & Tall, D. (1992). Successand failure in mathematics: the flexible meaning of symbols as processand concept. MathematicsTeaching, 142, 6–10.
• Günhan-Cantürk, B. ve Başer, N. (2007). Geometriye yönelik öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 68-76.
• Gürbüz, R., Erdem, E. ve Gülburnu, M. (2013). Sınıf öğretmenlerinin matematik yeterliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 14(2), 255-272.
• Hacıömeroğlu, G. ve Şahin, Ç. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının uygulama öğretmenleri hakkındaki özel alan yeterlikleri algısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 473-486.
• Hacıömeroğlu, G. (2014). Elementary pre-service teachers’ mathematics anxiety and mathematics teaching anxiety. International Journal for Mathematics Teaching and Learning. http://www.cimt.plymouth.ac.uk/journal/haciomeroglu.pdf adresinden 09.04.2017 tarihinde indirilmiştir.
• Hamurcu, H. (2006). Sınıf Öğretmen Adaylarının Fen Öğretimine Yönelik Öz-yeterlik inançları. Eğitim Araştırmaları. 8, 112-122
• Hare, M. (1999). Revealing what urban early childhood teachers think about mathematic sand how they teachıt:ımplications for practice. University Of North Texas, December, s.11.
• Henningsen, M. & Stein, M. K., (1997). Mathematical tasksand student cognition: Classroom-based factors that supportandinhibithigh-level mathematical thinking andreasoning. Journal for Research in Mathematics Education, 28, 524–549.
• Hill, H. C., Rowan, B. & Ball, D. L. (2005). Effects of teachers’ mathematical knowledge for teaching on student achievement. American Educational Research Journal, 42(2), 371–406.
• Hollins, E. R. (2011). Teacher preparation for quality teaching. Journal of Teacher Education, 62(4), 395-407.
• İlhan, A. ve Aslaner, R. (2017). Geometri konularının öğretiminde dinamik geometri yazılımı kullanımının ilköğretim matematik öğretmen adaylarının görsel matematik okuryazarlık algı düzeylerine etkisinin incelenmesi. NEF-EFMED, 11(2), 136-155.
• Kaçan, G. (2004). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişime ilişkin isteklilik düzeyleri. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1).
• Kelly, W. P. & Tomhave, W. K. (1985). A study of math anxiety/math avoidance in preservice elementary teachers. Arithmetic Teacher, 32(5), 51-53.
• Kılcan, S. (2006). İlköğretim matematik öğretmenlerinin kavramsal bilgileri: Kesirlerle bölme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Kinach, B. M. (2002). Understanding and learning-to-explain by representing mathematics: Epistemological dilemmasfacing teachereducators in the Secondary mathematics “methods” course. Journal of Mathematics Teacher Education, 5, 153–186.
• Korkmaz, E., Gür, H. ve Ersoy, Y. (2004). Problem kurma ve çözme yaklaşımlı matematik öğretimi-II: Öğretmen adaylarının alışkanlıkları ve görüşleri, Matematikçiler Derneği Bilim Köşesi, 18 Ekim 2007 tarihinde http://www.matder.org.tr/Default.asp?id=132
• Larson, C. N. (1983). Techniques for developing positive attitudes in preservice teachers. Arithmetic Teacher, 31(2), 8-9.
• Ma, L. (1999). Knowing and teaching elementary mathematics: Teachers’ understanding of fundamentalmathematics in Chinaandthe United States. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• McDiarmid, G. W., Ball, D. L. & Anderson, C. (1989). Why staying one chapter ahead doesn't really work: subject-specificpedagogy. In M. C. Reynolds (Ed.), Knowledge Base for the Beginning Teacher (pp. 193-205). Elmsford, NY: Pergamon Press.
• MEB (2018). İlköğretim matematik dersi 6-8. sınıflar öğretim programı. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Meece, J. (1996). Gender differences in mathematics achievement: the role of motivation, In M. Carr (Ed.), Motivation in mathematics. HamptonPress, Inc. Cresskill, New Jersey.
• National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) (1989). Curriculumand evaluation standardsfor school mathematics, Reston, VA: Author. National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) (2000). Principlesand standards for school mathematics, Reston, VA: Author.
• Özkan, İ. (2016). Türk eğitiminde öğretmen okulları ve öğretmen yeterliliklerine dair düşünceler. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 5(15), 19-27. Öztürk, C. (2001). 21.Yüzyılın eşiğinde Türkiye’de öğretmen yetiştirme, (Ed:O.O_uz, vd.), 21.Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi, Sedar Yay., İstanbul, (223-280).
• Özyürek, L. (1981). Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim programlarının etkinliği, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Peker, M. (2008). Pre-service teachers’ teaching anxiety about mathematics and their learning styles. Eurasia Journal of Mathematics,
• Science & Technology Education, 5(4), 335-345. doi: https://doi.org/10.12973/ejmste/75284
• Petty, R. E. & Cacioppo, J. T. (1996). Attitudes and persuasion: classic and contemporary approaches. Colarado: Westviev Press.
• Prawat, R. S. (1992). Teachers’ beliefs about teaching and learning: A constructivist perspective. American Journal of Education, 100(3), 354–395.
• Richardson, V. (1996). The role of attitudes and beliefs in learning to teach. In J. Sikula (Ed.), Handbook of Research on Teacher Education (pp. 102–119). New York: Macmillan.
• Rosenholtz, S. J. (1985). Political myth about education reform: Lessons from research on teaching. Phi Delta Kappan, 66(5), 349-355.
• Seferoğlu, S. S. (2001). Sınıf öğretmenlerinin kendi meslekî gelişimleriyle ilgili görüşleri, beklentileri ve önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 149.
• Shulman, L. S. (1986). Those who understand: knowledge growth in teaching. Educational Researcher, 15(2), 4-14.
• Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: foundation of thenew reform. Harvard Educational Review, 57(1), 1-22.
• Sılvester, H. (1997). “Inset, projects and evaluation”, In-service teacher development: International Perspectives, Edıt.David Hayes, Prentice Hall, London, s.109-115.
• Smith, M. (2000). Redefınıng success ın mathematıcs teachıng and learning. MathematicsTeaching in theMiddle School. February, 5(6).
• Stafslien, C. (2001). Gender differences in achievement in mathematics. November16.http://www.math.wisc.edu/~weinberg/MathEd/Gender_Term_Pape
• Şahin, M. (1998). İlköğretimde öğretmen yetiştirme süresi. Millî Eğitim, 137, (91-99).
• Tan, H. (1989). Türk eğitiminde kalite sorunu. Marmara Ün. Atatürk Eğit. Fak. Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, (129-139).
• Tatar, E., Zengin, Y. ve Kağızmanlı, T. B. (2016). Öğretmen adaylarının matematik öğretmeye yönelik kaygı düzeylerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 9(1), 38-56. http://dx.doi.org/10.5578/keg.10006
• Tchoshanov, M. A. (2011). Relationship between teacher knowledge of concept sand connections, teaching practice, and student achievement in middle grades mathematics. Educational Studies in Mathematics, 76, 141-164.
• Thompson, A. G. (1992). Teachers’ belief sand conceptions: A synthesis of theresearch. In D. A. Grouws (Ed.), Handbook of research on mathematic steachingand learning (pp. 127–146). New York: Macmillan.
• Toluk-Uçar Z. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel bilgileri ve öğretimsel açıklamaları. E-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 1C0174, 5(3), 911-920.
• Umay, A. (2002). İlköğretim matematik öğretmenliği programının öğrencilerin matematiğe karşı öz-yeterlik algısına etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. (16–18 Eylül 2002). Ankara: ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi.
• Ural, A. (2015). Matematik öz-yeterlik algısının matematik öğretmeye yönelik kaygıya etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(2), 173-184. doi: http://dx.doi.org/10.5578/keg.9075
• Verschaffel, L., Janssens, S. & Janssen, R. (2005). The development of mathematical competence in Flemishpre-service elementary school teachers. Teaching and Teacher Education, 21, 49–63.
• Wood, E. F. (1988). Math anxiety and elementary teachers: What does research tell us? For the Learning of Mathematics, 8(1), 8-13.
• Yenilmez, K. (2017). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ve matematik öğretimine yönelik öz-yeterliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 324-322.
• Zehir, K. ve Zehir, H. (2016). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik inanç düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 104-117