Okul Öncesi Eğitimde Cinsiyet Eşitliği Üzerine Betimsel Bir Çalışma

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 940 - 965, 15.09.2017

Zeynep Temiz Firdevs Melis Cin

Öz

Bütün
sosyal gelişmelere ve kadın hareketlerine rağmen bütün dünyada halen insanları
cinsiyetlerine göre ayıran ayrımcı kültürel değerler bulunmaktadır. Okul öncesi
eğitim ortamı cinsiyet eşitliği üzerine farkındalık yaratılabilecek ayrıcalıklı
bir ortam olmasına karşın son zamanlara kadar eğitim programlarında cinsiyet
eşitliği pek vurgulanmamıştır Bu nedenle eğitsel değerler açısından doğal
ortamda gerçekleşen cinsiyet eşitliği ile ilgili gerçek uygulamaların ne olduğu
hakkında bilgi edinmek önem taşımaktadır. Bu çalışma ‘Cinsiyet Eşitliği Ölçeği’ni
Türkçe’ ye çevirip geçerliliğini ve güvenirliliğini incelemeyi hedeflemektedir.
Ölçeğin kurumsal, eğitim-öğretim, ve kişisel olmak üzere üç alt alanı
bulunmakta ve toplamda 30 madde içermektedir. Bu 30 likert-tipi soruya ek
olarak iki adet de açık uçlu soru içeren ölçek, dört uzmanın yardımı ile Türkçe’
ye çevrilmiştir. Türkçe’ ye uyarlanan ölçek 46 erkek ve 92 kadın okul öncesi
öğretmenine uygulanmıştır. İç geçerliliği ölçmek için Cronbach Alpha katsayısı kurumsal,
eğitim-öğretim, kişisel alt alanlarına ve ölçeğin tamamı için hesaplanmış, sırasıyla.
77, .86, .76, .78 bulunmuştur. Sonuç olarak Cinsiyet Eşitliği Ölçeğinin Türkçe
versiyonu okul öncesi eğitimde cinsiyet eşitliğini ölçmek için yeterli
bulunmuştur. Ölçeğin Türkçe’ ye uyarlanmasının ardından ölçek 152 farklı öğretmene tekrar uygulanmıştır. İkinci
uygulamaya 97 kadın ve 55 erkek öğretmen katılmıştır.  Kadın
ve erkek öğretmenlerin cinsiyet eşitliği puanları MANOVA testi yapılarak
karşılaştırılmıştır. İstatistiksel olarak iki grup arasında anlamlı bir fark
bulunamamıştır ve öğretmenlerin açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar içerik
analizi yapılarak değerlendirildikten sonra da aynı sonuca ulaşılmıştır.
Çalışmanın sonuçlarına göre, her iki cinsiyetteki öğretmenler de sınıflarında
cinsiyetçi kalıpları, yargıları ve önyargıları yıkmak için çaba göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet eşitliği, okul öncesi eğitim, ölçek adaptasyonu

A Descriptive Study on Gender Equity in Pre-school Education

Öz

There are still gender-based discriminatory
cultural values despite increasing women movements across the world. Although
pre-school education is a privileged
setting to create an awareness of gender equity, it has not been emphasized in
teaching program until recently in Turkey. Therefore, within the context of
concerning educational values, it is essential
to explore real educational practices at
schools. This study aims to present the validity
and adaptation of the Gender Equity Scale (Vendrell, 2014) into Turkish. It consists of three subscales, namely
institutional, didactic and personal field. In total it includes 30 items and Likert-type scale (5 point) questions;
the Gender Equity Scale has two open ended questions. With the help of the four experts the scale was
translated into Turkish. The Turkish version of the scale was administered to
46 males and 92 female pre-school education teachers. For the scale's internal
consistency, Cronbach's Alpha coefficients were calculated for the
Institutional subscale, didactic subscale, personal subscale and the scale
total, and it was found that they are respectively .77, .86, .76, .78. As a
consequence, the properties of the Turkish version of the Gender Equity scale
were satisfactory, and can be used to assess gender equality in pre-school
education in Turkey. After adapting the Gender Equity Scale in Turkish, it was administered to 97 females and 55 male
teachers again. When a MANOVA test was conducted to compare the gender equity
scores for males and females teachers,
there was no significant difference between two genders. Teachers’ open ended
questions were analyzed by content analysis method. Results confirm that both
female and male teachers are trying to overcome gender stereotypes and
prejudices in their classes.

Anahtar Kelimeler

Gender equity, pre-school education, scale adaptation

Kaynakça

• Alan, İ. (2009). Sevgi içerikli çizgi filmlerin ilköğretim 5. sınıftaki çocukların görsel sanatlar dersinde yaptıkları resimler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aral, N., Ceylan, R. & Bıçakçı M. Y. (2011). Çocukların televizyon seyretme alışkanlıklarının yaş ve cinsiyete göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 489-498.
• Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergisi, 2(2), 65-74.
• Ayrancı, Ü., Köşgeroğlu, N. & Günay, Y. (2004). Televizyonda çocukların en çok seyrettikleri saatlerde gösterilen filmlerdeki şiddet düzeyi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5,133-135.
• Bandura, A.(1989). Human agency in social cognitive theory. American Sychologist -American Psychological Association, 44(9), 1175-1179.
• Basten, C. (1997). A feminised profession: women in teaching profession. Educational Studies, 23(1), 55-62.
• Berg, B. L., (2007). Qualitative research methods for the social sciences (6th ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Blaise, M., & Taylor, A. (2012). Using queer theory to rethink gender equity in early childhood education. Young Children, 67(1), 88.
• Esen, Y. & Bağlı, M. T. (2002). İlköğretim ders kitaplarındaki kadın ve erkek resimlerine ilişkin bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 143-154.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (1993). How to design and evaluate research in education (Vol. 7). New York: McGraw-Hill.
• Günaydın, B. (2011). Çocuklara yönelik programlarda toplumsal cinsiyet rollerinin sunumu: TRT Çocuk ve Yumurcak TV. Uzmanlık Tezi, Radyo Televizyon Üst Kurumu, Ankara.
• Gündüz-Kalan, Ö. (2010). Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı: ‘Kinder’ reklam filmleri üzerine bir inceleme. İstanbul İletişim Fakültesi Dergisi, 38, 75-89.
• Gürel, S. A., & Gürel, H. (2007). Dölyolundan ultrason yapılan gebelerin incelemeyi yapan doktorun cinsiyeti ile ilgili tercihi ve gerekçeleri. Kadın Doğum Dergisi, 6(1), 1287-1291.
• McCleary-Sills, J., Hanmer, L., Parsons, J., & Klugman, J. (2015) Child marriage: A critical barrier to girls’ schooling and gender equality in education. The Review of Faith & International Affairs, 13(3), 69-80.
• Kalaycı, N. (2015). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Bir Çizgi Film Çözümlemesi: PEPEE. Eğitim ve Bilim, 40(177), 243-270.
• Kalaycı, N., & Hayırsever, F. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi ders kitabına yönelik bir inceleme ve bu konuya ilişkin öğrenci algılarını belirleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(3), 1065-1072.
• Maya, İ. (2013). Türk Eğitim Sistemindeki Cinsiyet Eşitsizliklerinin AB Ülkeleri ile Karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 38(168).
• Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı etkinlik kitabı. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015, http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/okuloncesietkinlikkitabi.pdf adresinden alınmıştır . Morrison, G. S. (2006). Fundamentals of early childhood education (4th ed). New Jersey: Pearson.
• Nunnally, J. C. & Bernstein, I.H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). New York: McGraw-Hill.
• Oruç, C., Tecim, E. & Özyürek, H. (2011).Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. EKEV Akademi Dergisi, 15(48), 281-297.
• Pallant, J. (2013). SPSS survival manual (5th ed.). McGraw-Hill Education (UK).
• Pruett, M. K., Pruett, K., Cowan, C. P., & Cowan, P. A. (2017). Enhancing Father Involvement in Low-Income Families: A Couples Group Approach to Preventive Intervention. Child Development, 88(2), 398-407.
• Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11( 3), 107-129.
• Tennhoff, W., Nentwich, J. C., & Vogt, F. (2015). Doing gender and professionalism: Exploring the intersectionalities of gender and professionalization in early childhood education, European Early Childhood Education Research Journal, 23(3), 340-350.
• Üner, S. (2008). Social gender equality. Turkish Republic Prime Ministry Directorate General on the Status Of Women. Ankara: Elma Technical Publishing.
• Vendrell, R., Capdevila, R., Dalmau, M., Geis, A., & Ciller, L. (2014). Descriptive study on gender Equity in early childhood education in Catalonia, Spaini. International Journal of Humanities and Social Scienc, 4(7), 279-290.
• World Health Organization (WHO). (1998). The world health report. World Health Organization Publishing.