Bağlam ve Süreç Temelli Yazma Becerisinin Gelişiminde Söylem Çözümleme Yönteminin Etkisi: Örnek Uygulama

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 202 - 242, 25.12.2019

Dilek Kapanadze

Öz

Söylem çözümleme yönteminin yazma becerileri üzerindeki etkisini incelemeye yönelik olarak yapılan, nicel ve nitel veri toplama araçlarının kullanıldığı bu karma desenli, ön test son test gruplu deneysel çalışmada öğrencilerin yazma uygulamaları çeşitli yollar ile değerlendirilmiş; 5 aşamalı yazma uygulaması ve 7 ölçütlü değerlendirme formu ile nicel veriler; görüşme formu ile de nitel verilerin toplanarak değerlendirilme yoluna gidilmiştir. Değerlendirme formundaki ölçütler göz önünde bulundurularak öğrenci yazıları belirlenen likert ölçeğine göre puanlanmıştır. 5 aşamalı yazma uygulamalarında, söylem çözümleme yöntemi ile işlenen metnin sonunda yapılan, öğrencilere verilen sorular dahilinde yapılandırdıkları yazma çalışmalarında öğrencilerin sorulara verdiği cevaplar, Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programında (PISA) olduğu şekilde değerlendirilmiştir. Katılımcılar 21 deney, 19 kontrol grubu olarak belirlenen 7. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Gruplar belirlenmeden önce ilgili sınıfların Türkçe öğretmenleri başta olmak üzere özellikle sosyal bilimler alanlarında derse giren öğretmenlerden öğrencilerin yazma becerilerinin düzeyi konusunda bilgi alınmıştır. Ayrıca gruplar oluşturulurken, öğrencilerin Türkçe dersi ve diğer derslerinin 6. sınıftaki ortalamaları ile 7. sınıf 1. dönem ortalamalarına da bakılarak, başarı düzeyleri birbirlerine yakın olan iki grup seçilmesine dikkat edilmiştir. Sonuç olarak öğrencilerin, metinlerini meydana getirirken söylem çözümlemenin imkânlarından yararlanarak düşüncelerin cümle ve paragraflarda nasıl yerleştirildiğini, sözcük ve cümle yapılarının anlama nasıl etki ettiğini, bu seçimlerin neden yapıldığını görebildikleri, yazma sürecinde de bu unsurları göz önünde bulundurarak metinleri yapılandırdıkları tespit edilmiştir. Ayrıca söylem çözümleme yönteminin Türkçe derslerinde kullanılması ve öğrencilerin anlama, yazma gibi becerilerinin gelişimine katkıda bulunması hususunda da deney grubu öğrencileri görüş formlarında olumlu yönde görüş bildirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Söylem çözümleme, yazma becerisi, , anlama, , bağlam, , süreç temelli yazma

The Effect of Discourse Analysis Method on Developing Context and Process Based Writing Skills: A Sample Application

Öz

In this mixed methods research, experimental study with pre-test post-test group in which the quantitative and qualitative data collection tools were used to examine the effect of discourse analysis method on writing skills, the writing practices of the students were evaluated in various ways; quantitative data collected through 5-step writing practices and 7-criteria-evaluation form; and qualitative data collected and evaluated through interview forms. According to the criteria in the evaluation form, the student scores were marked based on a Likert scale. The answers structured by the students to the guiding questions in the 5-step writing practices which were conducted at the end of each process of analyzing texts through discourse analysis, were assessed as in the International Student Assessment Program (PISA): Full score (2), partial score (1) and zero score (0). Participants consisted of 7th graders; 21 students in the treatment and 19 students in the control group. Before the groups were determined, information was obtained about the level of writing skills of the students, especially from the teachers of relevant classes, specifically from social studies and Turkish lessons. Additionally, while creating groups, it was also be ensured that two groups with similar achievement levels were selected by looking at the students’ averages of Turkish lesson and the other courses of 6th grade and 1st semester of 7th grade. As a result of the study, it has been found out that the students were able to recognize elements and process related to creating a text such as; how thoughts are placed in the sentences and paragraphs, how the words and sentences located in texts to affect understanding, why all these choices are made etc. by taking advantage of the opportunities of discourse analysis. In addition to these, they also expressed positive opinions on discourse analysis method to be used in Turkish lessons and that the method contributed to the development of skills such as comprehension and writing.

Anahtar Kelimeler

Discourse analysis, writing skills, comprehension, process based writing, , context

Kaynakça

• Acarlar, F. ve Dönmez, N. B. (1992). 30-47 aylar (2.5-4 yaş) arasındaki Türk çocuklarının dil yapılarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 63-203.
• Acarlar, F., Ege, P. ve Turan, F. (2002). Türk çocuklarında üstdil becerilerinin gelişimi ve okuma ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 63-73Adalı, O. (2003). Anlamak ve anlatmak. İstanbul: Pan Yayıncılık
• Aktaş, Ş ve Gündüz, O. (2003). Yazılı ve sözlü anlatım kompozisyon sanatı. Ankara: Akçağ
• Akyol, H. (2006). Yeni programa uygun türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık
• Akyol, H. (2009). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: PegemA
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA Akademi
• Büyüköztürk, Ş. (2001). Deneysel desenler. Ankara: Pegem A Yay.
• Calp, M. (2002). Öğretmenler ve eğitim fakültesi sınıf öğretmenliği bölümü için ilk okuma yazma öğretimi. Erzurum: Bakanlar Matbaası
• Fairclough, N. (1995). Critical discourse analysis. Londra: Longman.
• Fulwiler, T. (1982). Writing: An act of cognition. New Directions for Teaching and Learning, 1982 (12), 15-26.
• Gill, R. (1996). Discourse analysis: Practical implementation. J.T. E.Richardson (Ed.). Handbook of Qualitative Research Methods for Psychology and Social Sciences.
• Leicester: British Psychological Society, 141 – 156.
• Gersten, R. ve Baker, S. (2001). Teaching expressive writing to students with learning disabilities: A meta-analysis. The Elementary School Journal, 101 (3), 251-272
• Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde yazma eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The journal of International Social Research, 3 (12), 178-195
• Gökşen, E. N. (1980). Kompozisyon ilkeleri ve antolojisi. İstanbul: Murat Ders Yayınları
• Güneş, G. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar modeller. Ankara: Pegem Akademi Yay.
• Ege, P., Acarlar, F. ve Güleryüz F. (1998). Türkçe kazanımında yaş ve ortala sözce uzunluğunun ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 13 (41), 19-31
• Hovardaoğlu, S. (2000). Davranış bilimleri i̇çin araştırma teknikleri. Ankara: VE-GA Yayınları
• Kantemir, E. (1991). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: AÜEBF Yayınları.
• Karadağ, Ö. ve Maden, S. (2013). Yazma eğitimi: Kuram, uygulama ve ölçme değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı (265-301). Ankara: PegemA Yayınları.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi (25. Basım). Ankara: Nobel
• Karatay, H. (2011). 4+1 planlı yazma ve değerlendirme modelinin öğretmen adaylarının yazılı anlatım tutumlarını ve yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. Turkish Studies. 6 (3), 1029-1047
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (1998). Türkçe öğretimi, Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Ankara: Engin Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis. CA: Sage Publications.
• Özdemir, E. (1992). Kompozisyon. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Öztürk, E. (2007). Yaratıcı yazmanın gelişim süreci ve ilköğretimde yaratıcı yazı yazma öğretimi. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 266-273
• Par, A. H. (1997). Planlı yazma sanatı, kompozisyon. İstanbul: Serhat Yayınları
• Potter, J. ve Wetherell, M. (1987). Discourse and social psychology. Londra:Sage
• Sinclair, J.M. ve Coulthard, R.M. (1975). Towards an analysis of discourse: The English Used by teachers and pupils. Londra: Oxford
• Tabak, G. ve Göçer A. (2013). 6-8. sınıflar Türkçe dersi öğretim programının ürün ve süreç odaklı yazma yaklaşımları çerçevesinde değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14 (2), 147-169
• Tekşan, K. (2001). Yazılı anlatımı geliştirmede ön hazırlığın etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Temizyürek, F. ve Çevik, A. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin zihinsel tasarıma dayalı yazma modelini metin oluşturma sürecinde kullanma becerileri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 114-138.
• Titscher, S., Meyer, M., Wodak, R. ve Vetter, E. (2000). Methods of text and discourse analysis. Londra: Sage
• Ünalan, Ş. (2001). Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Ünveren, D. (2016). Muc’un ucuz evinde mucizenin ölümü: Didem Dadak’ın ‘Annemle İlgili Şeyler’ adlı şiiri üzerine söylem çözümlemesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11 (15), 609-632
• Van Dijk, T.A. (1985). Discourse and communication: New approaches to the analysis of mass media discourse and communication. Berlin: Walter De Gruy
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yurdakul, B. (2015). Yapılandırmacılık. Ö. Demirel (Ed.), Eğitimde Yeni Yönelimler (39-61). Ankara: PegemA Yayıncılık
• Zamel, V. (1982). The process of discovering meaning. TESOL Quarterly, 16 (2), 195-209.