Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıflarındaki Gelişimsel Yetersizliği Olan ve Olmayan Çocuklarla Etkileşim Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 1067 - 1097, 25.12.2020

Semra Omak Elif Sazak

https://doi.org/10.33711/yyuefd.800923

Öz

Bu çalışmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin gelişimsel yetersizliği olan ve olmayan çocuklarla etkileşim davranışlarının incelenmesidir. Çalışmada öğretmenlerin etkileşim davranışlarının sıklığı ve etkileşim davranışları sıklığının gelişimsel yetersizliği olup olmama durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Çalışmaya Ankara’nın Altındağ ve Çubuk ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bağımsız anaokulları ve anasınıflarında bulunan 14 okul öncesi öğretmeni ve gelişimsel yetersizliği olan ve olmayan 32 çocuk katılmıştır. Araştırma nicel araştırma deseninin kullanıldığı betimsel bir çalışmadır. Araştırma verilerini toplamada gözlem tekniği kullanılmıştır. Öğretmenlerin etkileşim davranışlarına ilişkin veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen “Öğretmen Etkileşim Davranışları Gözlem Formu” ve “Öğretmen ve Öğrenci Bilgi Formu” ile elde edilmiştir. Çalışmanın sonucunda öğretmenlerin gelişimsel yetersizliği olan ve olmayan çocuklarla genel etkileşim davranışlarında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmazken, bu davranışların bazı alt boyutlarında (çocuğa sözel ya da sözel olmayan uyaran sunma, çocukla fiziksel etkileşim kurma, çocuğa gereksinim duyduğunda yardım etme ve çocuğu etkinliğe doğru yeniden yöneltme/yönlendirme) gelişimsel yetersizliği olup olmama durumuna göre anlamlı bir fark bulunmuştur. Öğretmenlerin gelişimsel yetersizliği olan çocuklarla daha sık etkileşim davranışlarını sergiledikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen etkileşim davranışları,, gelişimsel yetersizlik, okul öncesi dönem,, okul öncesi öğretmenleri,, kaynaştırma.

Kaynakça

• Acarlar, F. (2013). Kaynaştırma modeli ve özel gereksinimli çocukların özellikleri. B. Sucuoğlu ve H. Bakkaloğlu (Ed.), Okul öncesinde kaynaştırma (ss. 21-74). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Artan, İ. ve Uyanık Balat, G. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 65-80.
• Arı, M. (2005). Türkiye’de erken çocukluk eğitimi ve kalitenin önemi. M. Sevinç (Ed.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar içinde (ss. 31-35). İstanbul: Morpa yayıncılık.
• Avcı, N. ve Ersoy, Ö. (2002). Okul öncesi dönemde entegrasyonun önemi ve uygulamalarda dikkat edilecek noktalar. Milli Eğitim Dergisi, 144, 68-70.
• Barnett, W. S. (1995). Long term effects of early childhood programs on cognitive school outcomes. The Future of Children: Long Term Outcomes of Early Childhood Programs, 5, 25-50.
• Başar, H. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: MEB Yayınları.
• Batu, S. (2010). Erken çocukluk eğitiminde kaynaştırma. İ.H. Diken (Ed.), Erken çocukluk eğitimi (ss. 520-537). Ankara: Pegem Akademi.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elicker, J. & Fortner Wood, C. (1995). Research in review. Adult-child relationships in early childhood settings. Young Children, 51(1), 69–78.
• Erdoğan, S. (2010). Erken çocukluk döneminde kurum çeşitleri. İ. H. Diken (Ed.), Erken Çocukluk
• Ersoy, Ö. ve Avcı, N. (2001). Özel gereksinimi olan çocuklar ve eğitimleri. İstanbul: YA-PA Yayın.
• Henninger, W. R. & Gupta, S. S. (2014). How do children benefit from inclusion? In S. S. Gupta, W. R.
• Howes, C. & Smith, E. (1995). Children and their child care teachers: profiles of relationships. Social Development, 4, 44–61.
• Howes, C. (1997). Children’s experiences in center-based care as a function of teacher background and adult: child ratio. Merill-Palmer Quarterly, 43(3), 404–425.
• Johnston, P. (2010). RTI in Literacy: Responsive and compherensive. International Reading Association, USA.
• Karaaslan, Ö. (2010). Etkileşime dayalı erken eğitim programı’nın (edep) gelişimsel yetersizliğe sahip çocuklar ve anneleri üzerindeki etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kargın, T., Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2005). Öğretmen, yö¬netici ve anne babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55-76.
• Kırcaali-İftar, G. (1998). Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri. S. Eripek (Ed.), Özel eğitim (ss. 17-25). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• König, A. (2009). Observed classroom interaction processes between pre-school teachers and children:
• Results of a video study during free-play time in German pre-schools. Educational and Child Psychology, 26(2), 53-65.
• Küçükahmet, L. (Ed.). (2004). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Mahoney, G. & Powell, A. (1988). Modifying parent-child interaction: Enhancing the development of handicapped children. The Journal of Special Education, 22(1), 82-96.
• Mahoney, G. & Wheeden, C. A. (1999). Effects of teacher style on interactive engagement of preschool-aged children with special learning needs. Early Childhood Research Quarterly, 14(1), 51-88.
• Milli Eğitim Bakanlığı (1997). 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Ankara: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı Etkinlik Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Murray, C. & Greenberg, M. T. (2000). Children’s relationship with teachers and bonds with school an investigation of patterns and correlates in middle childhood. Journal of School Psychology, 38(5), 423-445.
• Nelson, J. R. & Roberts, M.L. (2000). Ongoing reciprocal teacher-student interactions involving disruptive behaviors in general education classrooms. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8(1), 27-37.
• Odom, S. L., Yoder, P. & Hill, G. 1988. Developmental intervention for infants with handicaps: Purposes and programs. The Journal of Special Education, 22(1), 11-24.
• Odluyurt, S. (2012). Okul öncesi kaynaştırma. S. Batu, A. Çolak ve S. Odluyurt (Ed.), Özel Gereksinimli Çocukların Kaynaştırılması (ss.139-171). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Odom, S. L. & McEvoy, M. A. (1990). Mainstreaming at the preschool level: Potential barriers and tasks for the field. Topics in Early Childhood Special Education, 10(2), 48-61.
• Özen, A. (2010). Özel gereksinimli çocuklar ve oyun. İ. H. Diken (Ed.), Erken çocukluk eğitimi (ss. 435-458). Ankara: Pegem Akademi.
• Pianta, R.C. (1997). Adult-child relationship processes and early schooling. Early Educationand Development, 8, 11-26.
• Rakap, S. ve Parlak-Rakap, A. (2011). Effectiveness of embedded instruction in early childhood special education: a literature review. European Early Childhood Education Research Journal, 19(1), 79-96.
• Rudasill, K. M. & Rimm-Kaufman, S. E. (2009).Teacher–child relationship quality: The roles of child temperamentand teacher–child interactions. Early Childhood Research Quarterly, 24, 107–120.
• Rudasill, K. M. (2011). Child temperament, teacher–child interactions and teacher–child relationships: A longitudinal investigation from first to third grade. Early Childhood Research Quarterly, 26, 147–156.
• Scruggs, T.E. & Mastropieri, M.A. (1996). Teacher perceptions of mainstreaming/inclusion 1958-1995: A research synthesis. Exceptional Children, 63(1), 59-74.
• State of Delaware Developmental Disabilities Council (2007). What is a Developmental Disability? http://ddc.delaware.gov/faqs.shtml. 15.08.2017 tarihinde erişildi.
• Tekin-İftar, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2013). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Thijs, J., Koomen, H., Roorda, D. & Hagen, J. (2011). Explaining teacher–student interactions in early childhood: An interpersonal theoretical approach. Journal of Applied Developmental Psychology, 32, 34–43.
• Tseng, S. H. (2015). Children’s initiations and teachers’ responses inregular preschool classroomsin
• Taiwan. Infants ve Young Children, 28(3), 281–291.
• Tu, T. H. & Hsiao, W.Y. (2008). Preschool teacher-child verbal interactions in science teaching. Electronic Journal of Science Education, 12(2), 199-224.
• Tüfekçioğlu, U. (2001). Okul öncesi eğitimde oyun ve önemi. U. Tüfekçioğlu (Ed.), Çocukta hareket, oyun gelişimi ve öğretimi (ss. 2-34). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Wortham, S. C. (1998). Early childhood curriculum developmental bases for learning and teaching. USA: Prentice Hall. Inc.
• Yıldırım-Doğru, S. (2013). Erken çocukluk özel eğitimi. A. Cavkaytar (Ed.), Özel eğitim (ss. 317-340). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.