Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Sınıf Yönetimine İlişkin Bilişsel Algılarının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 1, 284 - 315, 15.07.2021

Selçuk Şahingöz

https://doi.org/10.33711/yyuefd.863207

Öz

Bu çalışmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının sınıf yönetimine ilişkin bilişsel algılarını incelemektir. Çalışma kesitsel tarama araştırma yönteminden faydalanılarak yürütülmüştür. Araştırma örneklemini bir devlet üniversitesinde fen bilgisi öğretmenliği bölümünde öğrenim gören 64 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak iki kısımdan oluşan “Sınıf Yönetimine Yönelik Algı Formu” kullanılmıştır. Formun ilk kısmında metaforik algıları belirlemek amacıyla sınıf yönetimiyle ilgili açık uçlu bir soru yöneltilmiştir. İkinci kısımda ise Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) uygulanmıştır. Öğretmen adaylarının ürettikleri metaforik cümleler ve KİT ile yazmış oldukları sınıf yönetimini tanımlayıcı cümleler içerik analizi yapılarak değerlendirilmiştir. KİT aracılığıyla ‘‘sınıf yönetimi’’, ‘‘öğretmen’’, ‘‘yönetici’’ ve ‘‘lider’’ anahtar kavramlarıyla ilgili türetilmiş kelimeler frekans tabloları ve kavram ağı oluşturularak yorumlanmıştır. Öğretmen adaylarının sınıf yönetimiyle ilgili en çok ‘‘aile’’ metaforunu kullandıkları tespit edilmiştir. Ön plana çıkan metaforik kategori “kontrol etmek” olmuştur. Sınıf yönetimi anahtar kavramı diğer bir anahtar kavram olan öğretmen kelimesi ile ilişkilendirilmektedir. Öğretmen ve lider anahtar kavramları karşılıklı olarak birbirlerini çağrıştırmaktadırlar. Yönetici anahtar kavramı da en çok müdür kelimesi ile ifade edilmiştir. Öğretmen adayları; kavram ağına göre sınıf yönetimi, öğretmen ve yönetici anahtar kavramlarını okul kelimesinin etrafında toplamaktadır. Sınıf yönetimine yönelik tanımlayıcı cümleler disiplin, iletişim, plan-program ve zaman yönetimi kavramlarını işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel algı, fen bilgisi öğretmen adayları, Kelime İlişkilendirme Testi (KİT), metafor,, sınıf yönetimi

Kaynakça

• Ağaoğlu, E. (2001). Sınıf yönetimiyle ilgili genel olgular. Z. Kaya (Ed.), Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2014). “Okul Müdürü” kavramına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. İlköğretim Online, 13(1), 169‐179.
• Akçay, A. (2003). Okul müdürleri öğretmenleri etkileyebiliyor mu? Milli Eğitim Dergisi, 157, Kış 2003.
• Aküzüm, C. & Nazlı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları disiplin sorunları, nedenleri ve bu sorunlarla baş etme yöntemlerinin değerlendirilmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 1(2), 88-102.
• Aydın, A. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bahar, M., Johnstone, A. H., & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141.
• Bahar, M., & Özatlı, S. (2003). Kelime ilişkilendirme testi yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 75-85.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. & Bıçak, B. (2006). Geleneksel ve alternatif ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Blackstone, A. (2012). Sociologocal inquiry principles: Qualitative and quantitative methods. Irvington, NY: Flat World Knowledge.
• Bogdan, R.C., & Biklen, S.K. (2007). Qualitative research for education (5th ed). Boston: Pearson Education, Inc.
• Brophy, J. (2006). History of research on classroom management. In C. M. Evertson, & C. S. Weinstein (Eds.), Handbook of classroom management. Research, practice, and contemporary issues (pp. 17-43). Mahwah N.J.: Lawrence Erlbaum.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York, NY: Routledge.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Boston: Pearson.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). Thousand Oaks, California; London; New Delhi: Sage Publications.
• Crow, N. (1991). Personal perspectives on classroom management. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Chicago, IL (Eric Document Reproduction Service No. ED 332 959) Retrieved from http://www.eric.ed.gov/
• Çocuk, H. E., Yokuş, G., & Tanrıseven, I. (2015). Pedagojik formasyon öğrencilerinin öğretmenliğe ilişkin öz-yeterlik ve metaforik algıları: Mersin Üniversitesi örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 373-387.
• Demirel, Ö. (2000). Plandan uygulamaya öğretme sanatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirtaş, H. (2007). Sınıf yönetiminin temelleri. H. Kıran (Ed.), Etkili sınıf yönetimi (s. 241-275). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doyle, W. (1986). Classroom organization and management. In M. C. Wittrock, (Ed.), Handbook of research on teaching. (3rd ed.). (pp. 392-431). New York: Macmillan.
• Ekici, G., & Akdeniz, H. (2018). Öğretmen adaylarının “sınıfta disiplin sağlamak” kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: Bir metafor analizi çalışması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 26-37.
• Englander, M. E. (1986). Strategies for classroom disipline. New York: Praeger.
• Ercan, F., Taşdere, A., & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
• Gülbahar, B., & Sıvacı, S. Y. (2018). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile sınıf yönetimi yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 268-301.
• McCormack, A. (1997). Classroom management problems, strategies, and influences in physical education. European Physical Education Review, 3(2), 102-115.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE.
• Ming-Tak, H., & Wai-Shing, L. (2008). Classroom management: creating a positive learning environment. Hong Kong University Press.
• Murdick, N. L., & Hogan, B. P. (1996). Inclusive classroom management: Using preintervention strategies. Intervention in School and Clinic, 31(3), 172-176. Önal, N. (2017). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının bölümlerine yönelik bilişsel algılarının kit aracılığıyla incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 18(2), 255-272.
• Örücü, D. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin sınıfa ve sınıf yönetimine ilişkin metaforik bakışları: Karşılaştırmalı bir durum çalışması. İlköğretim Online, 11(2), 342-352.
• Örücü, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 327-358.
• Özatlı, N. S., & Bahar, M. (2010). Öğrencilerin boşaltım sistemi konusundaki bilişsel yapılarının yeni teknikler ile ortaya konması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 10(2), 9-26.
• Özdemir, S. M. (2017). Sınıf yönetimine ilişkin temel kavramlar. G. Yüksel ve S. Filiz Büyükalan (Eds.), Sınıf yönetimi (s. 1-22). Ankara: Pegem Akademi.
• Özden, Y. (2007). Sınıf içinde öğrenme öğretme ortamının düzenlenmesi. E. Karip (Ed.), Sınıf yönetimi (s. 36-68). Ankara: Pegem Akademi.
• Rivera, F. D., & Becker, J. R. (2008). Middle school children’s cognitive perceptions of constructive and deconstructive generalizations involving linear figural patterns. ZDM Mathematics Education 40, 65-82.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Shavelson, R. J. (1974). Methods for examining representations of A subject‐matter structure in a student's memory. Journal of Research in Science Teaching 11(3), 231-249.
• Stronge, J.H., Tucker, P.D., & Hindman, J.L. (2004). Handbook for qualities of effective teachers. Association for Supervision and Curriculum Development, Alexandria, VA, USA.
• Weber, A. W. (2004). Classroom management. In J. M. Cooper (Ed.), Classroom teaching skills. Massachusettes: D.C. Heath and Company.
• Zeiger, A. (2000). The keys to classroom management. Teaching Music, 7(6), 24-30.