Öğretmen Özerkliği Çerçevesinden Hizmet İçi Eğitimler ve Öğretmenlerin Görüşleri

Yıl 2022, Sayı: Özel Sayı - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinin Kuruluşunun 40. Yıl Dönümü Şubat Özel Sayısı, 56 - 87, 15.02.2022

Fatma Avcı

https://doi.org/10.33711/yyuefd.1068086

Öz

Bu araştırmada, Milli Eğitim Bakanlığınca açılan merkezi/mahalli hizmet içi eğitimlerin öğretmen özerkliğine olan etkisine yönelik katılımcı öğretmenlerin görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Eskişehir il merkezinde görev yapan dokuz okul öncesi öğretmeni ve 11 sınıf öğretmeni olmak üzere toplamda 20 öğretmen oluşturmaktadır. Katılımcı öğretmenlerin seçilmesi amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile gerçekleştirilmiş, araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen en az on eğitime katılma ve başarıyla tamamlamış olma ölçütü göz önünde bulundurulmuş ve gönüllük ilkesi gereğince katılımcılar belirlenmiştir. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseninin benimsendiği bu araştırmanın veri kaynağını, araştırmanın katılımcısı öğretmenler tarafından doldurulan yarı yapılandırılmış çevrimiçi bir form oluşturmaktadır. Katılımcı öğretmenlerin görüşlerinden araştırmanın bulguları ortaya çıkmış, ulaşılan bulgulardan ise araştırma sonuçlarına ulaşılmıştır. Öğretmenlerin oldukça önemli bir kısmının katıldıkları hizmet içi eğitimleri eğitim-öğretimin planlanması ve uygulanması ve değerlendirilmesi sürecinde öğretmen özerkliği açısından etkili buldukları; okulun yönetimsel süreçlerine katılma konusunda özerk davranmalarında etkili olduğu ancak bütçe/kaynak kullanımında söz sahibi olmada özerk davranamadıkları anlaşılırken; mesleki gelişimlerini sağlama konusunda özerk davranabildikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen özerkliği, hizmet içi eğitim, öğretmen, durum çalışması., Öğretmen özerkliği, hizmet içi eğitim, öğretmen, durum çalışması.

Kaynakça

• Alpaydın, Y., Kocabaş, C., Dervişoğulları, M., & Çakır, G.S. (2019). Öğretmenlik Eğitiminde kazandırılan yeterliklerin öğretmenlik mesleği ile uyumu: Öğretmen görüşlerine dayalı bir karma araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49, 17-49. Doi: 10.15285/maruaebd.525252
• Anderson, L.W. (1987). The decline of teacher autonomy: Tears or cheers? International Review of Education, 33 (3), 357-373.
• Appova, A.K. (2009). Teacher opportunities to learn: Responses and recommendations of grades 6–12 mathematics teachers from one district. (Unpublished doctoral dissertation). University of Missouri, Columbia.
• Ayral, M., Özdemir, N., Türedi, A., Yılmaz Fındık, L., Büyükgöze, H., Demirezen, S., Özarslan, H., & Tahirbegi, Y. (2014). Öğretmen özerkliği ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki: PISA örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, 207-218.
• Babaoğlan, E., & Yılmaz, F. (2012). İlköğretim okullarında karara katılma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 1-12.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Blase, J., & Peggy, K. (2009). Bringing out the best in teachers: What effective principals do. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Bogler, R. (2001). The ınfluence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37, 662-683.
• Bustingorry, S.O. (2008). Towards teachers’ professional autonomy through action research. Educational Action Research, 16(3), 407-420.
• Can, E., & Serençelik, G. (2017). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin okul yönetimine katılımlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 525-542.
• Can, E., & Ozan, C. (2020). Sınıf öğretmenlerinin okul yönetimine katılımlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 55-87.
• Canbolat, Y. (2020). Türkiye’de ortaöğretim öğretmenlerinin mesleki özerkliği. Eğitim ve Bilim, 45(202), 141-171.
• Chan, A.S., Fisher, D., & Rubenson, K. (2007). Introduction. A.S. Chan, D. Fisher ve K. Rubenson (Ed.), The evolution of Professionalism: Educational Policy in the Provinces and terrirories of Canada, (1-9). University of British Columbia, Centre for Policy Studies in Higher Education and Training, Vancouver.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd Ed.). Thousand Oaks: SAGE.
• Çolak, İ., & Altınkurt, Y. (2017). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(1), 33-71. Doi: 10.14527/kuey.2017.002.
• Çolak, İ., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2017). Öğretmenlerin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 189-208 . Demirkasımoğlu, N. (2010). Defining “Teacher Professionalism” from different perspectives. Procedia Sosyal ve Davranış Bilimleri, 9, 2047-2051.
• Elmore, R.F. (1987). Reform and the culture of authority in schools. Educational Administration Quarterly, 23, 60-78.
• Friedman, I.A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 57-76.
• Gawlik, M.A. (2005). Cutting loose: Autonomy and education in Charter Schools. (Unpublished doctoral tehesis). University of California, Berkeley.
• Grauwe, A.D. (2004). School-based management (SBM): does it improve quality? Background paper prepared for the Education for All Global Monitoring Report. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.547.1470&rep=rep1&type=pdf, Erişim tarihi: 13.05. 2021.
• Guarino, C.M., Lucrecia S., & Glenn A.D. (2006). Teacher recruitment and retention: A review of recent empirical literature. Review of Educational Research, 76, 173-208.
• Hazır, O. (2015). Öğretmen etkililiği: Finlandiya modeli. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 25(1), 3-24.
• Huang, J. (2005). Teacher autonomy in language learning: Areview ofthe research. In K.R. Katyal, H.C. Lam, & X.J. Ding (Eds), Research studies in education 3 (pp.203-218). The University of Hong Kong: Faculty of Education.
• Jurasaite-O'Keefe, E., & Rex, L. (2010) School cultures as contexts for informal teacher learning. Teaching and Teacher Education, 26(2), 267-277. Doi:10.1016/j.tate.2009.03.012
• Karabacak, M.S. (2014). Ankara ili genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin özerklik algıları ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karatay, M., Günbey, M., & Taş, M. (2020). Öğretmen profesyonelliği ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişki. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (MÜSBİD), 9(2), 173-195.
• Kılınç, A., Bozkurt, E., & İlhan, H. (2018). Öğretmen özerkliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 9(18), 77-98.
• Kulshrestha, A. K., ve Pandey, K. (2013). Teachers training and professional competencies. Voice of Research, 1(4), 29-33.
• Lamb, T., & Reinders, H. (2007). Learner and teacher autonomy: Concepts, realities, responses. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Lepine, S.A. (2007). The Ruler and the Ruled: Complicating a Theory of Teaching Autonomy. (Unpublished doctoral thesis). University of Texas at Austin.
• Maviş Sevim, F.Ö., Yazıcı, L., & Maviş, R. (2017). Avrupa ülkeleri ve Türkiye’de okul ve öğretmen özerkliğinin karşılaştırılması. Route Educational and Social Science Journal, 4(2), 1-12.
• Merriam, S.B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Gözden Geçirilmiş 5. Baskı / Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2014). Okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. Resmî Gazete, Sayı: 2907. Erişim tarihi: 12.05.2021.
• Montgomery, B. M., & Prawitz, A. D. (2011). Autonomy in teachers of family and consumer sciences: Factors contributing to educational decision making. Journal of Family & Consumer Sciences Education, 29(2), 26-37.
• Nal, A., & Tüzün, I. (2011). Kaynaştırma / bütünleştirmenin etkililiğini artırmak için politika ve uygulama önerileri projesi kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimde dünyadan ve Türkiye’den iyi örnekler. https://www.tohumotizm.org.tr/wp-content/uploads/2018/06/4.pdf. Erişim tarihi: 12.05.2021.
• Nawab, A. (2011). Workplace learning in Pakistani schools: A myth or reality. Journal of Workplace Learning, 23, 421-434. doi:10.1108/13665621111162954 OECD. (2016). Teacher professionalism. ISSN: 23039280. https://doi.org/10.1787/23039280
• Öztürk, İ. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kuramsal bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 82-99.
• Öztürk, İ.H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1) 271-299.
• Pearson, L. C., & Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 38-54.
• Reeve, J., & Jang, H. (2006). What teacher say and do tosupportstudent’ autonomy during a learning activity. Journal of Educational psychology, 91(3), 537-548.
• Reinders, H., & Balçıkanlı, C. (2011). Learning to foster autonomy: The role of teacher education materials. Studies In Self-Access Learning Journal, 2, 15-25.
• Richter, D., Kunter, M., Klusmann, U., Ludtke, O., & Baumert, J. (2011). Professional development across the teacher career: Teachers’ uptake of formal and informal learning opportunities. Teaching and Teacher Education, 26, 116-126. Doi:10.1016/j.tate.2010.07.008
• Rolls, S., & Plauborg, H. (2009). Teachers’ career trajectories: An examination of research. In M. Bayer, U. Brinkjaer, H. Plauborg, & S. Rolls (Eds.), Teachers’ career trajectories and work lives (pp. 9-28). Dordrecht, Netherlands: Springer.
• Rudolph, L. (2006). Decomposing teacher autonomy: A study investigating types of teacher autonomy and how it relates to job satisfaction. (Unpublished doctoral thesis), University of Pennsylvania.
• Sentovich, C. (2004). Teacher satisfaction in public, private, and Charter Schools: A multi-level analysis. (Unpublished doctoral thesis), University of South Florida.
• Smith, R.C. (2000). Starting with ourselves: Teacher-learner autonomy in language learning. B. Sinclair, I. McGrath and T. Lamb (eds.) In Learner autonomy, teacher autonomy: Future directions (pp. 89-99). London: Longman
• Stockard, J., & Lehman, M.B. (2004). Influences on the satisfaction and retention of first year teachers: The importance of effective school management. Educational Administration Quarterly, 40, 742-771.
• Süğümlü, Ü. (2017). Öğrenci özerkliği kavramı üzerine kuramsal bir çalışma. International Journal of Languages Education, 5(1), 690-708. Doi: 10.18298/ijlet.1725
• Üzüm, H., & Kurt, T. (2019). Okullarda katılımcı karar verme sürecinin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(1), 95-112.
• Üzüm, P., & Karslı, M.D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine ilişkin farkındalık düzeyleri (İzmir ili örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 79-94.
• Vangrieken, K., Grosemans, I., Dochy, F., & Kyndt, E. (2017). Teacher autonomy and collaboration: A paradox? Conceptualising and measuring teachers’ autonomy and collaborative attitude. Teaching and Teacher Education, 67, 302-315. doi:10.1016/j.tate.2017.06.021
• Yazıcı, A.Ş., & Akyol, B. (2017). Okul müdürünün liderlik davranışları ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 189-208.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R.K. (2009). Case study research: Design and methods (4th Ed.). Thousand Oaks: SAGE.
• Yirci, R. (2017). Öğretmen profesyonelliğinin önündeki engeller ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 503-522.
• Zencirci, İ. (2010). İlköğretim okullarında yönetimin demokratiklik düzeyi: Katılım, özgürlük ve özerklik. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 70-85.
• Westergård, E. (2013). Teacher competencies and parental cooperation. International Journal about Parents in Education, 7(2), 91-99.