Sosyal Bilgiler Dersinde Yaratıcı Drama Yönteminin Öğrencilerin Eleştirel Düşünme ve Çevresel Duyarlıklarına Etkisi

Yıl 2022, Sayı: Özel Sayı - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinin Kuruluşunun 40. Yıl Dönümü Şubat Özel Sayısı, 295 - 322, 15.02.2022

Özlem Karabulut Ebru Gençtürk Güven

https://doi.org/10.33711/yyuefd.1068110

Cited By: 2

Öz

Nüfus artışı doğal kaynakların tüketimini artırırken çevresel sorunları da beraberinde getirmiştir. İnsanoğlunun sürdürülebilir bir yaşamı inşa etmesi için bu sorunların çözümüne yönelik gerekli bilgi ve becerilere sahip olması oldukça önemlidir. Bu bakımdan eleştirel düşünme ve çevresel sorunlara duyarlı olma her bireyin sahip olması gereken nitelikler arasında yer almaktadır. Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ise bu yetkinlikleri önceleyen bir vizyona sahiptir. Programın en temel becerilerinden biri eleştirel düşünmedir. Eleştirel düşünme formal eğitim sonunda bireyin sahip olması hedeflenen becerilerin başında gelmektedir. Buradan hareketle bu araştırmada, yaratıcı drama yönteminin 6.sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin eleştirel düşünme becerisine ve çevresel duyarlıklarına etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada belirlenen amaç doğrultusunda nicel yaklaşıma dayalı olarak eşitlenmemiş kontrol gruplu yarı-deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmaya 2017-2018 eğitim-öğretim döneminde Trabzon ilinde bulunan bir okulda 6.sınıfa devam eden biri kontrol, diğeri deney grubu olan 56 öğrenci katılmıştır. Dersler, deney grubunda “çevre kirliliği” konusuna yönelik hazırlanan ve 15 ders saati uygulanan yaratıcı drama etkinlikleriyle, kontrol grubunda ise programa dayalı öğretim etkinlikleriyle yürütülmüştür. Araştırmanın verileri “Eleştirel Düşünme Eğilim Ölçeği” ile “Çevresel Duyarlılık” ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma sonucunda yaratıcı drama yönteminin tercih edildiği sosyal bilgiler derslerinin, programa dayalı öğretim etkinliklerine kıyasla, öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine ve çevresel duyarlılıklarına anlamlı seviyede katkı sağladığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Çevresel Duyarlılık, Yaratıcı Drama, Eleştirel Düşünme Becerisi., Sosyal Bilgiler, Çevresel Duyarlılık, Yaratıcı Drama, Eleştirel Düşünme Becerisi.

Kaynakça

• Açar, S. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde gözlem gezisi uygulamasının öğrencilerin eleştirel düşünme becerisine ve çevre duyarlılığına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Adıgüzel, Ö. (2017). Eğitimde yaratıcı drama (10. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akdeniz, C. (2019). Sosyal Bilgiler dersinde yaratıcı drama yönteminin hayal gücüne yönelik bir eylem araştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Anderson, C. (2017). Teaching social studies through drama. Undergraduate Honors Capstone Projects 258. Utah State University. Erişim: https://digitalcommons.usu.edu/honors/258
• Aykaç, M. ve Adıgüzel, Ö. (2010). Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı dramanın yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 297-314.
• Akhan, N. ve Demirezen, S. (2015). Araştırma inceleme yoluyla öğrenme/öğretme stratejileri C. Dönmez ve K. Yazıcı (Yay.haz.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s.145-174). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Akhan, E., Mert, H. ve Acer, H. (2020). Yaratıcı drama yöntemi ile değerler eğitimine bir örnek: Türk tarihinden yükselen evrensel mesajlar. Yaratıcı Drama Dergisi, 15( Özel Sayı1), 1–24.
• Akınoğlu, O. (2001). Elestirel düsünme becerilerini temel alan fen bilgisi ögretiminin ögrenme ürünlerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aksüt, S. (2016). 5. Sınıf sosyal bilgiler dersinde drama yönteminin öğrenci başarısına, tutumuna ve kalıcılığa etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Bailey, S. (1994). The Ecogame. Risley, Warrington, Cheshire: BNFL Education Unit.
• Bailey, S. and Watson, R. (1998). Establishing basic ecological understanding in younger pupils: a pilot evaluation of a strategy based on drama/ role play. International Journal of Science Education, 20, 139–152.
• Bakkaloğlu, N. ve Özdemir Şimşek, P. (2021). An evaluation of the creative drama method used in third and fourth grade classes on environmental topics by teaching method. Journal of Baltic Science Education, 20(4), 590-611. Erişim: https://www.proquest.com/docview/2563788380?pq-igsite=gscholar&fromopenview=true
• Balunde, A., Perlaviciute, G. and Steg, L. (2019). The relationship between people’s environmental considerations and pro-environmental behavior in lithuania. Frontiers Psychology, 10:2319. doi: 10.3389/fpsyg.2019.02319
• Bertiz, H. (2010). Dramanın çevre bilinci oluşturmadaki rolü ve etkililiği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014).
• Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Curtis, D. J., Howden, M., Curtis, F., McColm, I., Scrine, J., Blomfield, T., Reeve, I., and Ryan, T. (2013). Drama and environment: Joining forces to engage children and young people in environmental education. Australian Journal of Environmental Education, 29(2), 182–201. Erişim: https://www.jstor.org/stable/26422824
• Debre, İ. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde ders anlatım stratejisi olarak dramatizasyonun kullanılmasının öğrencinin başarı düzeyine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Er Türküresin, H. (2020). The effect of using creative drama method on student achievement in the social studies course: A meta-analysis study. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 7(4), 1881-1896. Erişim: http://iojet.org/index.php/IOJET/article/view/1056
• Erden, M., (1998). Eğitimde program değerlendirme (3. Baskı). Ankara:Anı Yayınevi.
• Ertaş, H. (2012). Okul dışı etkinliklerle desteklenen eleştirel düşünme öğretiminin, eleştirel düşünme eğilimine ve fizik dersine yönelik tutuma etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertaş Kılıç, H. ve Şen, A.İ. (2014). 2UF/EMI eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 1-12.
• Erdoğan, M. (2016) . Çevre eğitiminin doğuşu ve gelişimine kaynaklık eden hareketler ve çalışmalar. Çevre ve Enerji içinde (s.21-37), Aysel Aydın Kocaeren (Editör). Ankara:Nobel.
• Ezer, F. ve Ulukaya, Ü. (2017). Teaching social studies with creative drama method. W. Wu,
• E. Koçoğlu ve Ö. Akman (Editör), New approaches in social studies education (1) içinde (s.151-162). ISRES Publishing. Erişim: https://www.isres.org/teaching-social-studies-with-creative-drama-method-47-s.html#.yunıx44zyoh
• Goalen, P.(1996). The development of children's historical thinking through drama: A report on a history through drama project funded by Homerton College, Cambridge,Teaching History, No. 83, 19-26. Erişim: http://www.jstor.org/stable/43258432
• Göncüoğlu, Ö. G. (2010). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi demokrasinin serüveni ünitesinin öğretiminde drama ve işbirlikçi öğretim yöntemlerinin öğrenci tutum ve başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Günaydın, G. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde drama yönteminin erişi ve tutum üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kaf, Ö. (1999). Hayat bilgisi dersinde bazı sosyal becerilerin kazandırılmasında yaratıcı drama yönteminin etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kamerman, S. E. (1941). Drama as a teaching tool, The Elementary English Review, 18(8), 295-299. Erişim: http://www.jstor.org/stable/41383343 Karabulut, Ö. (2020). Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı drama yönteminin öğrencilerin eleştireldüşünme becerisine ve çevresel duyarlılığa etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (36.bs). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Karataş, O. (2011). İlköğretim 1. Kademe sosyal bilgiler dersi doğal afet eğitiminde drama tekniğinin öğrencilerin başarılarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Kartal, T. (2009). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersi ilk çağ tarihi konularının öğretiminde drama yönteminin öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kemeh, M. (2014). Using solo drama to make the teaching of social studies engaging for students. INTE, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 174 (2015), 2245 – 2252.
• Koç. C. (2011). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme üzerindeki etkileri. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 28-37.
• Koç, İ. (2013). Öğretmenlerin sosyal bilgiler dersinde drama yöntemini uygulama ve drama tekniklerine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Kozaner, Y. Ç. (2019). Sosyal bilgiler dersinde bir yöntem olarak yaratıcı dramanın kullanımına yönelik öğrenci görüşleri: Bir dünya savaşı atölyesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(3), 1-14.
• Levey, S. (2005). Drama in environmental education. Green Teacher, 77, (15).
• McNoughton, M.J. (2004). Educational drama in the teching of education for sustainability. Environmental Education Research, 10(2), 139-155.
• MEB, (2006). İlköğretim Sosyal Bilgiler (4-5. Sınıf) Dersi Öğretim Programı, 2005, Ankara.
• MEB, (2005). İlköğretim sosyal bilgiler öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü . Morris, R. V. ve Welch, M. (2004). Scripted drama assesment in a middle school social studies class. Canadian Social Studies, 38(2). Erişim: http://www. educ. ualberta. ca/css/
• Musser, L.M. and Diamond, K.E. (1999). The children's attitudes toward the environment scale for preschool children, The Journal of Environmental Education, 30(2),23-30. DOI: 10.1080/00958969909601867
• Nayci, Ö. ve Adıgüzel, Ö. (2017). Sosyal bilgiler dersinde Yaratıcı Drama’nın bir yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi. Eğitim ve Bilim, 42, 349-365.
• O'Hara, M. (1984). Drama in education: A curriculum dilemma theory ınto practice. Teaching the Arts, 23(4), 314-320. Erişim: http://www.jstor.org/stable/1476387
• Okvuran, A. (1993). Yaratıcı drama eğitiminin empatik beceri ve empatik eğilim düzeylerine Etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özcan, H. (2004). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde drama yönteminin kullanılması (Kazan ilçesi örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özyürek, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının, yaratıcı drama dersinin etkililiğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kapadokya Eğitim Dergisi, 1(1), 35-51.
• Pieczura, M. (2013). Decidedly dramatic! The power of creative drama in social studies. Social Studies and the Young Learner 25 (3), 9–12.
• San, İ. (2009). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (23)2, 533-582.
• Saraç, A. (2015). Sosyal bilgiler dersinde drama yöntemi kullanılmasının tutum, başarı ve kalıcılığa etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Uygungül Yılmaz, Ö. ve Kaf, Ö. (2019). The effects of creative drama method on students' attitude towards social studies with respect to learning styles. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48(2), 1340-1366.
• Üstündağ, T. (2005). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: Pegem yayıncılık.
• Vaughan, C., Gack, J., Solorazano, H., and Ray, R. (2003). The effect of environmental education on schoolchildren, their parents, and community members: A study of intergenerational and intercommunity learning. The Journal of Environmental Education, 34(3): 12-21.
• Wake, S., and Birdsall, S. (2020). Lookout for learning: Exploring the links between drama and environmental education pedagogies. Australian Journal of Environmental Education, 36(3), 234-245. doi:10.1017/aee.2020.22
• Wihardjo, S.D., Hartati, S., Nurani, Y., and Sujarwanta,A. (2017). The effects of green schooling knowledge level and intensity of parental guidance on the environmental awareness of the early age student. Educational Research and Reviews, 12(5), 251-257.
• Yağmur, E. (2010). 7.sınıf fen ve teknoloji dersinin yaratıcı drama destekli işlenmesinineleştirel düşünme becerisi ve başarı üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yılmaz, S. ve Ceylan,T. (2020). Sosyal bilgiler derslerinde drama yöntemiyle öğretimin sosyal beceri, empatik beceri ve akademik başarıya etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (30), 385-412.
• Zayimoglu, F. (2006). İlköğretim 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi “coğrafya ve dünyamız” ünitesinde yaratıcı drama yöntemi kullanımının öğrenci başarısı ve tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zengin, E. E. (2014). Yöntem olarak yaratıcı drama kullanımının ilkokul 4. Sınıf sosyal bilgiler öğretim programındaki değerlere etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.