Identification of Hawthorn (Crataeugus spp.) Species Growing in the Hamur (Ağrı) Region and Selection of Promising Genotypes

Yıl 2024, , 331 - 338, 30.04.2024

Yasemin Tuğrul , Ersin Gülsoy

https://doi.org/10.53433/yyufbed.1406797

Öz

This study was carried out in Hamur district of Ağrı province between 2020 and 2021. In this study, it was aimed to select hawthorn (Crataegus spp.) genotypes with superior plant and fruit characteristics among the hawthorn genotypes growing naturally in the region. Within the scope of the study, Fruit samples were picked from 54 genotypes, and theirmorphological and pomological characteristics of the genotypes were analyzed by species identification. In the study area, a total of 5 hawthorn species were identified, namely Crataegus monogyna var. lasiocarpa (Lange) K.I.Chr. (2 genotypes), Crataegus pentagyna Waldst. & Kit. ex Willd. (22 genotypes), Crataegus azarolus (13 genotypes), Crataegus azarolus var. azarolus (4 genotypes), and Crataegus orientalis subsp. szovitsii (Pojark.) K.I.Chr. (13 genotypes). As a result of the weighted rating made among the genotypes examined for two years, 11 genotypes were selected as promising. In selected genotypes, fruit weight varied between 2.03 - 2.59 g, fruit width varied between 12.19 - 17.15 mm, fruit length varied between 11.45 - 15.12 mm, fruit flesh thickness varied between 3.53 - 4.98 mm, fruit flesh ratio 68.26 - 79.64%, seed weight 0.46 - 0.67 g, number of seeds varied between 3 - 4 pieces per fruit, soluble solid content varied between 11.00 - 17.25%, pH 3.70 - 4.02, and titratable acidity varied between 1.01 - 2.39%. The results of the research show that there is a rich hawthorn population of superior quality belonging to different species in the region.

Anahtar Kelimeler

Crataegus spp, Genotype, Hawthorn, Pomology, Selection

Hamur (Ağrı) Yöresinde Yetişen Alıç (Crataeugus spp.) Türlerinin Tespiti ve Ümitvar Genotiplerin Seçimi

Öz

Bu çalışma 2020 ve 2021 yılları arasında Ağrı ilinin Hamur ilçesinde yürütülmüştür. Bu çalışmada yörede doğal olarak yetişen alıç (Crataegus spp.) popülasyonu içerisinden bitki ve meyve özellikleri bakımından üstün özelliklere sahip alıç genotiplerinin seçilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında 54 genotipten meyve örneği alınmış, genotiplerin tür teşhisi yapılarak morfolojik ve pomolojik özellikleri incelenmiştir. Çalışma bölgesinde Crataegus monogyna var. lasiocarpa (Lange) K.I.Chr. (2 genotip) Crataegus pentagyna Waldst. & Kit. ex Willd., (22 genotip) Crataegus azarolus (13 genotip) ,Crataegus azarolus var. azarolus (4 genotip) ve Crataegus orientalis subsp. szovitsii (Pojark.) K.I.Chr (13 genotip) olmak üzere toplam 5 alıç türü tespit edilmiştir. İki yıl süreyle incelenen genotipler içerisinde yapılan tartılı derecelendirme sonucunda 11 genotip ümitvar olarak seçilmiştir. Seçilen genotiplerde meyve ağırlığı 2.03-2.59 g, meyve eni 12.19 - 17.15 mm, meyve boyu 11.45 - 15.12 mm, meyve eti kalınlığı 3.53-4.98 mm, meyve eti oranı % 68.26 - 79.64, çekirdek ağırlığı 0.46 - 0.67 g, çekirdek sayısı 3 - 4 adet/meyve, suda çözünebilir kuru madde (SÇKM) %11.00 - 17.25, pH 3.70 - 4.02 ve titre edilebilir asitlik %1.01 - 2.39 arasında tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, bölgede farklı türlere ait üstün nitelikli zengin bir alıç popülasyonunun bulunduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Alıç, Crataegus spp, Genotip, Pomoloji, Seleksiyon

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y. S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., …, & Yanmaz, R. (2001). Genel Bahçe Bitkileri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Eğitim, Araştırma ve Gelir Vakfı Yayınları.
• Ağlar, E., Sümbül, A., Karakaya, O., & Ozturk, B. (2020). Determination of the quality characteristics of naturally growing hawthorn in Suşehri. Acta Scientiarum Polonorum Hortorum Cultus, 19(1), 61-70. doi:10.24326/asphc.2020.1.6
• Akca, N., & Bostan, S. Z. (2022). Niksar’da (Tokat) doğal olarak yetişen alıç (Crataegus spp.) genotiplerinin seleksiyonu. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(3), 598-607. doi:10.30910/turkjans.1102463
• Aydemir, M. (2016). Kahramanmaraş’taki doğal alıç (Crataegus spp.) populasyonlarında seleksiyon çalışması. (Doktora Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Balta, M., Karakaya, O., & Ekici, G. K. (2016). Çorum’da yetişen alıçların (Crataegus spp.) fiziksel özellikleri. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2), 35-41.
• Batu, A., Çağlar, A., Emrem, Ö., & Çeliker, B. (2007). Alıç pekmezi üretimi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2, 45-51.
• Bektaş, M., Bükücü, Ş. B., Özcan, A., & Sütyemez, M. (2017). Akçadağ ve Hekimhan ilçelerinde yetişen alıç (Crataeugus spp.) genotiplerinin bitki ve pomolojik özellikleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(4), 484-490.
• Browicz, K. (1972). Crataegus L. In P. H. Davis (Ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands (pp. 133-147). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Demirayak, F. (2003). Biyolojik çeşitlilik-koruma ve sürdürülebilir kalkınma, TUBİTAK Vizyon, 30.
• Dönmez, A. A., & Dönmez, E. O. (2005). Crataegus turcicus (Rosaceae), a new species from NE Turkey. Annales Botanici Fennici, 42(1), 61-65.
• Gerçekcioğlu, R., Türkoğlu, E., & Aydemir, M. (2022). Sivas ili Yıldızeli ve Şarkışla yörelerinde doğal olarak yetişen alıç (Crataegus spp.) genotiplerinin seleksiyonu. Meyve Bilimi, 9(2), 61-67. doi:10.51532/meyve.1190366
• Gökbunar, L. (2007). Alıç (Crataegus spp.)’ın in vitro mikroçoğaltımı. (Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş Sütcü İmam Universitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Guo, T. J. & Jiao, P. J. (1995). Hawthorn (Crataegus) resources in China. HortScience, 30(6), 1132-1134.
• Gültekin, C. H. (2005). Bozkırın Yalnız Agaçları: Alıçlar. Eğirdir Orman Fidanlığı. Bilim Teknik, Şubat (2005), 1-3,
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., & Babaç, M. T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği.
• Kaman, S., Pehluvan, M., & Aslantaş, R. (2023, Temmuz). Determination of pomological properties of naturally growing hawthornns in Iğdır region. 1th International İzmir Congress on Life, Engineering, and Applied Sciences, İzmir, Türkiye.
• Karadeniz, T., & Kalkışım, Ö. (1996). Edremit ve Gevaş ilçelerinde yetişen alıç tiplerinin meyve özellikleri ve ümitvar tiplerin seçimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1), 27-33.
• Koşar, B. (2017). Akçadağ (Malatya) ilçesinde yetişen alıç genotiplerinin (Crataegus spp.) karakterizasyonu. (Yüksek Lisans Tezi), Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Nas, M. N. (2007). Prof. Dr. Mehmet Nuri Nas Kişisel Görüşü.
• Özbek, S. (1996). Genel Meyvecilik. Adana: Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, No:31.
• Pamay, B. (1992). Bitki Materyali-I: Ağaç ve Ağaçcıklar. İstanbul: Uycan.
• Pittler, M. H., Schmidt, K., & Ernst, E. (2003). Hawthorn extract for treating chronic heart failure: meta-analysis of randomized trials. The American Journal of Medicine, 114(8), 665-674. doi:10.1016/S0002-9343(03)00131-1
• Schmidt, U., Kuhn, U., Ploch, M., & Hübner, W. D. (1994). Efficacy of the Hawthorn (Crataegus) preparation LI 132 in 78 patients with chronic congestive heart failure defined as NYHA functional class II. Phytomedicine, 1(1), 17-24. doi:10.1016/S0944-7113(11)80018-8
• Smolinske, C. S. (2005). Herbal product contamination and toxicity. Journal of Pharmacy Practice, 18(3), 188-208. doi:10.1177/0897190005277217
• Türkoğlu, N., Kazankaya, A., & Şensoy, R. İ. (2005). Pomological characteristics of hawthorns species found in Van region. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 15(1), 17-21.
• Wichtl, M. (2004). Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals: A Handbook For Practice On A Scientific Basis. CRC press.
• Yaviç, A., Taylan, A., Balcı, H., & Encu, T. (2016). Biochemical and pomological characteristics of hawthorn (Crataegus spp.) fruits grown in Şemdinli. Yuzuncu Yil University Journal of Agricultural Sciences, 26(4), 500-504. doi:10.29133/yyutbd.282735
• Yildiz, E., Sümbül, A., Yaman, M., Nadeem, M. A., Say, A., Baloch, F. S., & Popescu, G. C. (2023). Assessing the genetic diversity in hawthorn (Crataegus spp.) genotypes using morphological, phytochemical and molecular markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 70(1), 135-146. doi:10.1007/s10722-022-01414-6