Morgedik Köyü (Erciş-Van) Çevresindeki Killerin Mineralojisi

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 1, 104 - 114, 27.04.2018

Ender İzcier Türker Yakupoğlu

Öz

Van ili Erciş ilçesine bağlı
Morgedik köyünün yakın çevresinde Pliyosen yaşlı volkanik ve volkanoklastik
kayaçlar ile Kuvaterner yaşlı alüvyon yüzeylenmektedir. Bu çalışmada, önceki
çalışmalarda bazalt, andezit, bazaltik tüf ve andezitik tüf olarak tanımlanmış
birimlerden örnekler alınmış, 4 kayaç örneğinin ince kesitleri yaptırılarak
incelenmiş, örneklerin tamamının (25 adet) X-ışını kırınımı tüm kayaç ve kil
fraksiyonu analizleri yapılmış, 1 örnek üzerinde de SEM ve EDS çalışmaları
gerçekleştirilmiştir. Optik mikroskop inceleme sonuçlarına göre andezit ve
bazalt olarak isimlendirilen örneklerin X-ışını kırınımı tüm kayaç
analizlerinde kuvars, feldispat, mika, kil, amfibol, piroksen, olivin,
kristobalit ve hematit mineralleri, kil fraksiyonu analizlerinde simektit,
illit, serpantin, klorit, klorit – simektit, simektit-illit gibi kil
minerallerinin yanı sıra kuvars ve feldispat da saptanmıştır. Önceki
çalışmalarda andezitik tüf olarak tanımlanmış örneklerin tüm kayaç
analizlerinde kuvars, feldispat, mika, kil, amfibol, piroksen, kristobalit  hematit ve olivin mineralleri; kil fraksiyonu
analizlerinde ise simektit, illit, klorit, serpantin, klorit-simektit,
simektit-illit gibi kil minerallerinin haricinde, kuvars, feldispat ve amfibol
gibi kil dışı mineraller de belirlenmiştir. Önceki çalışmalarda bazaltik tüf
olarak tanımlanmış örneklerin tüm kayaç analizlerinde kuvars, feldispat, mika,
kil, piroksen, kalsit, olivin, kristobalit ve hematit mineralleri; kil
fraksiyonu analizlerinde ise kil minerali olarak simektit, illit, klorit,
serpantin, klorit-simektit, kil dışı mineral olarak, kuvars, feldispat ve
amfibol belirlenmiştir. Bu çalışmada, önceki çalışmalarda andezitik ve bazaltik
tüf olarak tanımlanmış birimlerin bozunarak killeşmiş olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Van, Kil

Kaynakça

• Akman, T., 2017. Van Gölü Kuzey ve Doğusundaki Göl Taraçalarının Kil Mineralojisi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 72 s.
• Ateş, Ş., Mutlu, G., Özerk, OC., Çiçek, İ., Gülmez, FA., 2007. Van İli Kentleşme Alanları Yer Bilim Verileri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 10961.
• Ateş, Y., 2010. Van Gölü Havzası Killerinin Mineralojik, Fiziksel, Kimyasal Özellikleri ve Kullanım Alanlarının Belirlenmesi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 172 s.
• Brindley, G.W., 1980. Quantitative X-ray mineral analysis of clays. In:Crystal Structures of Clay Minerals and Their X-Ray Identification.G.W. Brindley and G. Brown (eds.). London Mineralogical Society, 125-195.
• Brown, G., 1961. The X-Ray Identification And Crystal Structures Of Clay Minerals. Jarrold and Sons Ltd., Norwich, 544 p.
• Çiftçi, A., 2013. Van Gölü Çevresi Topraklarının Kil Mineralojisi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 95 s.
• Erkanol, D., Avşar, M., Aslan, Ö., Burçak, M., Kurtman, T., Şener, S., Çakır, Y., Kocaman, H., 1991. Çaldıran-Muradiye (Van)-Doğubayazıt (Ağrı) İran sınırı Arasında Kalan Alanın Genel Jeolojisi. MTA Rap. No: 9733, Ankara.
• Gökdağ, T.İ., Mergan, A., 1986. Van-Erciş Pay Projesi Morgedik Barajı Planlama Aşaması Doğal Yapı Malzeme Raporu. DSİ Genel Müdürlüğü, 5 s.
• Kılıçer, A., 2009. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Kampüs Alanı Karot Örneklerinin Kil Mineralojisi (yüksek lisans tezi, yayınlanmamış). YYÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, 50 s.,Van.
• Meydan, A.F., 2013. Van Gölü’nde Güncel Fluviyal Çökel Girdisi ve Gölsel Sedimantasyon İlişkisi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 247 s.
• Moore D.M., Reynolds R.C., 1997. X-ray Diffraction and the Identification and Analysis of Clay Minerals. Oxford University Press, 378 p.,Oxford, UK.
• Oyan,V., 2010. Etrüsk Volkanı ve Çevresinin (Van Gölü Kuzeyi) Volkanostratigrafisi, Petrolojisi ve Magmatik Evrimi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 351 s.
• Oyan, V., Keskin,M., Lebedev,V.A., Chugaev, A.V., Sharkov,E.V., Ünal, E., 2017. Petrology and Geochemistry of the Quaternary Mafic Volcanism to the NE of Lake Van, Eastern Anatolian Collision Zone, Turkey. Journal of Petrology, Volume 58, Issue 9, 1, Pages 1701–1728.
• Selçuk, A.S., Erturaç, M.K., Nomade, S., 2016. Geology of the Çaldıran Fault, Eastern Turkey: Age, slip rate and implications on the characteristic slip behaviour, Tectonophysics, Volume 680, Pages 155-173.
• Şaroğlu, F., Güner, Y., 1984. Doğu Anadolu’nun Neotektoniği ve İlgili Mağmatizma. Türkiye Jeol. Kur. Ketin Sempozyomu Bildiriler Kitabı, 149-162.
• Welton, J.E., 1984. SEM Petrology Atlas. The AAPG methods in exploration series; no:4, 237 p., USA.
• Yakupoğlu, T., Açlan, M., 2005. Bardakçı Kilinin Sedimantolojik ve Mineralojik Özellikleri. 12. Ulusal Kil Sempozyumu, s. 140.
• Yalçın, H., Bozkaya, Ö., Tetiker, S., 2005. Kangal kömür yatağının kil mineralojisi ve jeokimyası. 12. Ulusal Kil Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 16-31.