Türk Hukukunda Kişilik Hakkına Saldırının Durdurulması Davası

Yıl 2022, , 68 - 78, 30.06.2022

Gaye Tuğ Levent

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1098027

Öz

İnsanın sadece insan olması nedeniyle sahip olduğu haklar kişilik haklarıdır. Kişilik, Türk hukukunda sağ ve tam doğumla birlikte kazanılır. Kişiliği oluşturan değerlerin tümü üzerindeki hak, kişilik hakkı olarak nitelendirilir. Doğumla birlikte her kişi kişilik kazanır ve kişilik haklarının da doğrudan sahibi olur. Kişilik hakları herkese karşı ileri sürülebilen mutlak hak niteliğinde olan haklardır. Türk Medeni Kanunu (TMK) m.24 kişilik hakkına yapılan tüm saldırıları hukuka aykırı kabul etmiştir. TMK kişilik hakkı değerlerini tek tek saymamıştır. Gelişen teknoloji ve artan ihtiyaçlar doğrultusunda nelerin kişilik hakkı kapsamında değerlendirileceği hakimin takdirine bırakılmıştır. Kişilik hakları şahsa sıkı sıkıya bağlı haklar olduğundan başkalarına devredilmesi veya vazgeçilmesi mümkün değildir. Kişilik hakkına yönelik saldırılar hukuka aykırı olduğundan, kişilik hakkını koruyucu davalar TMK m.25’de düzenlenmiştir. Türk hukukunda kişilik hakkını koruyucu davalar, kişilik hakkına yönelik saldırının önlenmesi, durdurulması ve hukuka aykırılığın tespiti davalarıdır. Kişilik hakkı ihlalinde saldırının ulaştığı aşamaya bağlı olarak hangi koruyucu davanın açılması gerektiği belirlenmektedir. Başlamış ve devam etmekte olan kişilik hakkına yönelik haksız saldırıya karşı durdurma davası açılması gerekmektedir. Amaç var olan saldırının ortadan kaldırılmasıdır. Bu çalışmada, kişilik hakkına saldırıyı durdurma davasının açılabilmesi için gerekli olan hukuki unsurlar incelenmiştir. Saldırı sona ermiş, ancak etkileri devam ediyorsa bu davanın açılmasında hukuki bir yarar bulunmayacaktır.

Anahtar Kelimeler

kişilik hakkı, koruyucu davalar, durdurma davası, kişilik

The Case of Stopping the Attack on the Right to Personality in Turkish Law

Öz

The rights that a person has just because he/she is a human are personality rights. Personality is acquired together with the right and full birth in Turkish law. The right over all the values that make up the personality is characterized as the right of personality. With birth, each person acquires personality and becomes a direct owner of personality rights as well. Personality rights are rights that are absolute rights that can be asserted against everyone. Article 24 of the Turkish Civil Code (TCC) has deemed all attacks on the right to personality unlawful. TCC has not counted the individual values of the right to personality. It is left to the discretion of the judge what will be evaluated within the scope of personality right in accordance with the developing technology and increasing needs. Since personality rights are closely related rights to the person, it is not possible to transfer them to others or give them up. Since attacks on the right to personality are unlawful, cases protecting the right to personality are regulated in Article 25 of the TCC. In Turkish law, cases protecting the right to personality are cases of preventing, stopping and detecting an attack on the right to personality. Depending on the stage reached by the attack in the violation of the right of personality, it is determined which protective case should be opened. A stop lawsuit should be filed against the unjustified attack on the right to personality that has begun and is ongoing. The goal is to eliminate the existing attack. In this study, the legal elements that are necessary to open the case to stop the attack on personal rights are examined. If the attack has ended, but the effects continue, there will be no legal benefit in opening this case. Therefore, the correct analysis of the attack on the right to personality from the legal point of view will allow to obtain a positive result in the case of stopping.

Anahtar Kelimeler

personal right, protective cases, the case for stopping, personality

Kaynakça

• Akipek, J.G.&Akıntürk, T. (2002). Türk Medeni Hukuku, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku. Beta Yayınları.
• Arpacı, A. (2000). Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler) (2. Baskı). Beta Yayınları.
• Ataay, A. (1978). Şahıslar Hukuku, Giriş, Hakiki Şahıslar (3. Baskı). İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Bulut, H. (2006). Kişilik Hakları ve Kişilik Haklarına Saldırıdan Kaynaklanan Hukuk Davaları (1.Baskı). Beta Yayınları.
• Doğan, M. (2003). İnternetteki Yayınla Kişilik Hakkının İhlaline Karşı Durdurma Davası. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. VII, S.1-2, s. 387-406.
• Dural, M.&Öğüz, T. (2010). Türk Özel Hukuku, Cilt II, Kişiler Hukuku (6. Baskı). Filiz Kitabevi.
• Gönen, D. (2011). Tüzel Kişilerde Kişilik Hakkı ve Korunması (1. Baskı). On iki Levha Yayıncılık.
• Helvacı, S. (2016). Gerçek Kişiler (6. Baskı). Legal yayıncılık.
• Helvacı, S. (2001). Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar (1. Baskı). Beta Yayınları.
• Helvacı, S.&Erlüle, F. (2016). Medeni Hukuk, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku. Legal Yayıncılık.
• Kara Kılıçarslan, S. (2015). Kişilik Hakkına Saldırıda Üstün Nitelikte Özel ve Kamusal Yarar (1.Baskı). On iki Levha Yayıncılık.
• Kaya, M. (2010). Telekomünikasyon Alanında Kişilik Haklarının Korunması. Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2010/4, s. 279-334.
• Kılıçoğlu, A. (2008). Şeref Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, Turhan Kitabevi.
• Kocayusufpaşaoğlu, N. (1980). Kişilik Hakkını Koruyan Manevi Tazminat Davasına İlişkin Yeni Gelişmeler, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler Sempozyumu. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Kocayusufpaşaoğlu, N.&Hatemi, H.&Serozan, R.&Arpacı, A. (2008). Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, C.I. Filiz Kitabevi.
• Oğuzman, K.&Öz, T. (2014). Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.II. Vedat Kitapçılık.
• Oğuzman, K.&Seliçi, Ö.&Oktay, S. (2014). Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler). Filiz Kitabevi.
• Özel, S. (2004). Uluslararası Alanda Medya ve İnternette Kişilik Hakkının Korunması (1. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Özsunay, E. (1982). Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Öztan, B. (1994). Şahsın Hukuku, Hakiki Şahıslar (6. Baskı). Turhan Kitabevi.
• Serdar, İ. (1999). Radyo ve Televizyon Yoluyla Kişilik Hakkının İhlali ve Kişiliğin Korunması (1. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Serozan, R. (2011). Medeni Hukuk, Genel Bölüm, Kişiler Hukuku. Vedat Kitapçılık.
• Serozan, R. (1977). Kişilik Hakkının Korunmasıyla İlgili Bazı Düşünceler, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Derisi, Cilt 11, Sayı14, s. 93-112.
• Tandoğan, H. (1963). Şahsiyetin Akit Dışı İhlallere Karşı Korunmasının İşleyiş Tarzı ve Basın Yoluyla Olan İhlallere Karşı Özel Hayatın Korunması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XX. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001422
• Yüzer, D. (2013). 1982 Anayasasında Basın Özgürlüğü Karşısında Kişilik Hakkı ve Korunması (1. Baskı). Yetkin Yayıncılık.
• Zevkliler, A.& Acabey, M.B.& Gökyayla, K.E. (2000). Giriş, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, Medeni Hukuk. Savaş Yayınevi.