YENİ TÜRK HARFLERİ’NİN KABULÜ VE KONUYLA İLGİLİ TARTIŞMALAR

Yıl 2018, Sayı: 41, 31 - 50, 26.09.2018

Raşit Koç , Rıdvan Demirci

Öz

Tarih boyunca çeşitli yazı şekillerini kullanan Türkler, İslamiyet’i kabul ettikten sonra ise Arap harflerini benimsemişlerdir. Türklerin bu harfleri benimsemelerindeki amaç, İslam dininin kutsal kitabı olan Kur’an’ı ve İslam’a ait bilgileri daha iyi anlayabilmektir. Kur’an’ın da bu harflerle yazılmış olması Arap harflerine kutsal bir nitelik yüklenmiştir ve Arap harfleri, bu kutsallığın getirmiş olduğu dokunulmazlık sayesinde Türkçenin bünyesine uymamasına ve bu harflerle okuma yazma öğrenmenin çok zor olmasına rağmen yüzyıllar boyunca Türkler tarafından kullanılmıştır. Osmanlı Devleti’nin Avrupa devletleri karşısındaki üstünlüğünü kaybetmesiyle birlikte üstünlüğün tekrar ele geçirebilmesi adına siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda birtakım ıslahatlar yapılması fikri ortaya çıkmıştı. Çeşitli alanları kapsayan bu ıslahat hareketleri kapsamında Arap harflerine atfedilen kutsiyet de sorgulanmaya başlanmış ve konuyla alakalı çok sayıda çalışma yapılmıştır. Nitekim Tanzimat ile birlikte başlayan tartışmalar 1 Kasım 1928’de Latin kökenli yeni Türk harflerinin kabul edilmesiyle neticelenmiştir. Alfabe değişikliği gibi toplumun tamamını yakından ilgilendiren büyük çaplı hareketlerde bazı olumsuzlukların yaşanması da gayet normaldir. Nitekim Harf Devrimi’nin uygulanması esnasında da birtakım aksaklıklar, olumsuzluklar yaşanmıştır. Çalışmamızda Tanzimat ile başlayıp 1 Kasım 1928’de yeni Türk harflerinin kabul edilmesiyle neticelenen Harf Meselesi ve bunun toplum üzerindeki yansımaları yorumlanmış ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Alfabe, Latin alfabesi, Yeni Türk harflerinin kabulü, Toplum üzerindeki yansımaları

Kaynakça

• Albayrak, M. (1989). Yeni Türk Harflerinin Kabulü Öncesinde Halk Eğitimi ve Yazı Değişimi Konusunda Türk Kamuoyunda Bazı Tartışmalar ve Millet Mekteplerinin Açılması (1862-1928). Atatürk Yolu, yıl: 2, sayı:4 (Kasım ), 474-475. Alkım, B. (1981).Yazının Başlangıcı. Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara. Boyacıoğlu, R. (1989). Harf Devrimi ve Sağladığı Kolaylıklar. Atatürk Araştırma Dergisi, Sayı 50, 1989,ss.429-450. Çağatay, N. (1990). Şeriat Yönetimi ve Laik Yönetimin Karşılaştırılması. XI. Türk Tarih Kongresi: Bildiri Özetleri. Ankara. Doğaner, Y. (2005). Elifbadan Alfabeye: Yeni Türk Harfleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, ss. 27-44. Ergin, M. (2001). Üniversiteler İçin Türk Dili. Bayrak Basım Yayın Dağıtım. Ergin, O.(1972). Türk Maarif Tarihi V. İstanbul. Erişirgil, E. (1952). Bir Tarih, Bir Teklif. Türk Dili, C.1, Sayı: 4 (Ocak), 30-37. İleri, C. N. (1915). Tarih-i Tedenniyât-ı Osmaniye ve Mukadderât-ı Tarihiye. Yeni Osmanlı Matbaası, 2. Baskı, s. 182-188. İleri, C. N. (1926). Türk İnkılabı. İstanbul. Ahmet Kamil Matbaası Kayıran, M. (1998). Atatürkçü Düşünce Işığında Çağdaş Eğitim. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XIV, Sayı:42. Kayıran, M. ve Metintaş, Y. (2015). Latin Kökenli Yeni Türk Alfabesine Geçiş Süreci ve Millet Mektepleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 24, 2015. Kılıç, S. (1991). Türkiye’de Latin Harfleri Meselesi (1908-1928). Atatürk Yolu (Ankara Üniversitesi İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi), 11/7, Ankara, ss.551-572. Korkmaz, Z. (1992). Atatürk ve Türk Dili Belgeler. Ankara, Türk Dil Kurumu. Levent, A. S. (1988). Latin Harfleri Meselesi. Milli Kültür, Sayı: 63 (Aralık). Oğuzkan, T. (1981). Yeni Türk Harflerine Geçişte Atatürk: Bir Devrimcinin Portresi. Boğaziçi Üniversitesi Uluslararası Atatürk Konferansı 9-13 Kasım 1981, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Matbaası. C. 3, 1-23. Ortaylı, İ. (2008). Gelenekten Geleceğe. Timaş Yayınları. Öztürk, K. (1995). Türk Parlamento Tarihi: TBMM III. Dönem (1927-1931), Cilt: I, Ankara. Paçacıoğlu, B. (1990). Sivas Basınında Harf İnkılabı. Sivas, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları Parmaksızoğlu, İ. (1981). Yazı İnkılabına Dair, Milli Kültür. Taneri, A. (1988). Atatürk ve Harf İnkılabı. Milli Kültür, Sayı: 63 (Aralık), 52-53. Ülkütaşır, M. Ş. (2000). Atatürk ve Harf Devrimi. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.