ARİSTOTELES’TE TAKLİT VE KATHARSİS AÇISINDAN TRAGEDYA

Yıl 2018, Sayı: 41, 209 - 226, 26.09.2018

İlyas Özdemir

Öz

Aristoteles Poietika eserinde tragedyaya ilişkin ayrıntılı bir soruşturmaya girişmektedir. Aristoteles’e göre sanat taklit ile bağlantılıdır ve taklit sanatlarının en önemlisi tragedyadır. Tragedya, yaşamın kendisindeki trajik şeyleri sanat dolayımıyla yaratır ve onların taklidini gerçekleştirir. Olay örgüsü, soylu eylemlerin taklidini amaçlayan tragedyanın özüdür. Tragedyada hedef trajik etki uyandırarak acıma ve korku gibi duygulardan arınmadır. Bu açıdan tragedyayı temsil eden oyunlar ciddi olayları taklit etmelidir. Böylece seyirci oyunun içerisine katılır ve nihayetinde katharsise/ruhsal arınmaya ulaşır. Aristoteles tragedyada olay örgüsüne veya eylemlere, karaktere göre daha öncelik verir. Bu da Aristoteles’in Kant gibi estetik bilinci öne çıkaran kimi modern estetikçilerinden en önemli farkını oluşturur. Nitekim çağdaş bir Aristotelesçi olarak Gadamer, Kantçı estetiğin öznelci yönünü kritik etmiş ve Aristoteles’e dönmeyi gerekli görmüştür. Dahası çağdaş dönemde olayörgüsü bağlamında Ricoeur ve katharsis ile ilgili olarak Brecht gibi bazı düşünürler Aristoteles’ten etkilenmişlerdir. Bu çalışmada Aristoteles’in tragedyaya yönelik yaklaşımının özgünlüğü ele alınacak ve sanat alanına katkılarına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, Tragedya, Taklit, Katharsis, Sanat, Olay örgüsü

Kaynakça

• Arslan, A. (2007). Aristoteles. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Aristoteles (2005). Poietika. Çev. Nazile Kalaycı, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Aristoteles (2007). Nikomakhos’a Etik. Çev. Saffet Babür, Ankara: BilgeSu. Aristoteles (1995). Retorik. Çev. Mehmet H. Doğan, İstanbul: YKY. Brecht, B. (1981). Epik Tiyatro. Çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Say Yayıncılık. Gadamer, H. G. (2008). Hakikat ve Yöntem. Çev. Hüsamettin Arslan, Bursa: Paradigma Yayıncılık. Halliwell, S. (1999). The Importance of Plato and Aristotle for Aesthetics. Aristotle Critical Assessments. Vol IV: Politics, Rhetoric and Aesthetics. Edited by Lloyd P. Gerson, Routledge, London and New York, içinde, s. 305-306. Heath, M. (1999). The Universality of Poetry in Aristotle’s Poetics. Aristotle Critical Assessments. Vol IV: Politics, Rhetoric and Aesthetics. Edited by Lloyd P. Gerson, Routledge, London and New York, içinde, s. 369. Huizinga, J. (1995). Homo Ludens-Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme-. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Lukacs, G. (1981). Estetik-I. Çev. Ahmet Cemal, İstanbul: Payel Yayınları. Moran, B. (1994). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi. Mutlu, B. (2017). Aristoteles’te ‘Poetik Sanat’ın Doğası ve Rasyonel Sınırları. Dört Öğe, Ankara, Sayı: 11, s. 134-149. Nussbaum, M. (1997). Tragedy and Self-sufficiency. Essays on Medeia. Yay. Rorty, A. O., New Jersey: Princeton University Press, s. 263. Nutku, Ö. (2001). Dram Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Nutku, Ö. (1976). Türkiye’de Brecht. İstanbul: Tiyatro Yayınları. Ricoeur, P. (2005). Zaman ve Anlatı: bir -zaman olayörgüsü ve üçlü mimesis-. Çev. Mehmet Rifat&Sema Rifat, İstanbul: YKY. Ross, W. (1993). Aristoteles. Haz. Ahmet Arslan, İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları. Scognamillo, G. (Trs.) Korkunun Sanatları, İstanbul: İnkilap Kitapevi. Sophokles. (2003). Kral Oidipus. Çev. Güngör Dilmen, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları. Toker, N. (2005). Oyuna girme-Oyunu seyretme: Platon’a Karşı Aristoteles. Toplum ve Bilim. İstanbul: Birikim Yayıncılık, Sayı: 103, s. 7-20.