HUDEYBİYE BARIŞ ANTLAŞMASI VE HADİSLERİN ANLAŞILMASINDA HÂDİSELERİN ARKA PLANINI OKUMANIN SUNACAĞI İMKANLAR ÜZERİNE BİR DENEME

Yıl 2018, Sayı: 40, 277 - 298, 28.06.2018

Ramazan Özmen

Öz

Bu makâlede, hadislerin salt literal/lafzî bir okuyuşla okunduğu

takdirde yanlış anlaşılabileceğine işaret etmek için iki olay üzerinde

durulacaktır. Her iki olay da hicretin altıncı yılında gerçekleşen Hudeybiye

Barış Antlaşması esnasında meydana gelmiştir. Bazı kimseler, Hudiybiye’de

yaşanan bir hâdiseye dayanarak Hz. Peygamber’in ağzından çıkan tükürük ve

balgam gibi bazı atıklarını sahâbe’nin rahatlıkla yüzlerine sürdüklerini iddia

etmektedirler. Şahsî kanâtimize göre literal olarak böyle bilgiler içeren

rivâyetler, acele bir kararla zâhiri üzere anlaşılmamalı ve bu anlayışın da tek

doğru anlayış olduğu iddia edilmemelidir. Hudeybiye Barış Antlaşması

esnâsında cereyan eden diğer bir olay ise, şöyledir: Müslümanlar

karargahlarını bir kuyunun başına kurmuşlardı. Su ihtiyaçları olunca kuyudaki

suyu kullanmışlar, ancak kuyunun suyu herkese yetmemişti. Bunun üzerine

Hz. Peygamber sadağından bir ok çıkarmış, sahâbe bu oku suyu bitmiş olan bu

kuyunun üzerine koyduklarında kuyunun suyu eskisinden çok daha gür bir

şekilde çoğalıp akmış ve herkes su ihtiyacını karşılamıştı. Bu hadise,

Hudeybiye’de meydana gelmiş bir mucize olarak anlatılmaktadır. Ancak biz

bu araştırmamızda, bu olayın da farklı bir şekilde yorumlandığını gündeme

getirip, bu yorumu kabul etmenin mümkün olabileceğini ifade edeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünnet, Hudeybiye Barış Antlaşması, Tükürük, Kuyu

Kaynakça

• Akyüz, A. (1988). Abdürrezzâk es-San‘ânî. DİA, I, 298-299, İstanbul: TDV Yayınları. Ali, F. (1981). Al-Hudaybiya: An Alternative Version. The Muslim World, 71, 47-62. Atmaca, E. (2007). Hudeybiye Seferi (6/628). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya. Aycan, İ. (2012). Urve b. Zübeyr. DİA; XXXXII, 183-185, İstanbul: TDV Yayınları. A‘zamî, M. (1981). Meğâzî Resûlillâh li-Urve b. ez-Zübeyr, Riyad. Azimli, M. (2010). Tarihin Kırılma Noktası Hudeybiye Antlaşması. Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, yıl: 3, sayı: 6, Temmuz-Aralık 2010, 35-48. el-Belâzûrî, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. (1996). Ensâbu’l- Eşrâf. Beyrut el-Buhârî, Muhammed b. İsmâil. (1992). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları. Dûrî, A. (1957). al-Zuhrî: a Study of the Beginnings of History Writting in Islam. BSOAS, 19, 1-12. Dûrî (2018). Medîne Tarih Ekolünün İlk Temsilcisi: Urve b. Zubeyr, (Çev.: Selahattin Polatoğlu), İslâmî Araştırmalar, 29 (1); 130- 40. Ebû Dâvud, Suleyman b. Eş’as es-Sicistânî. (1992). es-Sunen, İstanbul: Çağrı Yayınları. Erul, B. (1999). Sahabenin Sünnet Anlayışı, Ankara: TDV Yayınları. Erul, B. (2010). Süheyl b. Amr. DİA, XXXVIII, 30, İstanbul: TDV Yayınları. Görke, A. (2000). The Historical Tradition About al-Hudaybiya: A Study of Urwa b. al-Zubayr’s Account. The Biography of Muhammad (neşr.: H. Motzki) içinde, s. 240-275. Görke, A. (2017). Remnants of an Old Tafsīr Tradition? The Exegetical Accounts of ʿUrwa b. al-Zubayr. Islamic Studies Today: Essays in Honor of Andrew Rippin, (neşr.: Majid Daneshgar – Walid A. Saleh) içinde, s. 22-42. Gündüzöz, S. (2011). Modern Bir Retorik Okuması Olarak Hadis Rivâyetlerinde Anlatım Tekniklerinin Varlığı Sorunu - Hudeybiye Antlaşması Örneği. Marife, yıl: 1, sayı: 11; Bahar, 9-30. Hamîdullah, M. (2009). Mucize, Keramet ve İstidrac. (Çev.: Zahit Aksu), Hikmet Yurdu, Yıl: 2, Sayı: 3, Ocak-Haziran, 81-93. Hamîdullah, M. (2003). İslâm Peygamberi. (çev.: Salih Tuğ), Ankara. Hamîdullah, M. (1998). Hudeybiye Antlaşması. DİA, XVIII, 297-299, İstanbul: TDV Yayınları. Hatipoğlu, İ. (2003). Ma’mer b. Râşid. DİA, XXVII, 552-554, İstanbul: TDV Yayınları. Hizmetli, S. (1999). İslam Tarihi, Ankara. Horovitz, J. (2002). The Earliest Biographies of the Prophet and their Aurthors, yay.: Lawrence I. Conrad, Princeton: The Darwin Press. Horovitz, J. (2002). İslâmî Tarihçiliğin Doğuşu İlk Siyer/Meğâzî Eserleri ve Müellifleri. (Çev.: Ramazan Altınay-Ramazan Özmen), Ankara: Ankara Okulu Yayınları. İbn Hacer el-Askalânî, Ebu'l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed. (2000). Fethu’l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, neşr.: Abdulazîz b. Abdullah b. Bâz, Beyrut: Dâru’l-Fikr. İbn Hanbel, A. (1992). el-Musned. Çağrı Yay., II. bsk., İstanbul. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemalüddîn Abdülmelik b. Hişam. (1990). es-Sîratu’n-Nebeviyye. thk., Ömer Abdusselâm Tedmûrî, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî. İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. (2009). es-Sîratu’n- Nebeviyye. thk., Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye. İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa’d b. Menî’. (1990). et- Tabakâtu’l-Kubrâ. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. İşler, E. (1999). Fitne Katilden Beter mi? -Fitne Kelimesi ve Türkçe’ye Çeviri Sorunu.İslâmiyât, 2 (2), Nisan- Haziran, 137-153. Koçyiğit, T. (1976). “İbn Şihâb ez-Zührî”, AÜİFD, XXI, 51-84. Muslim, Ebu’l-Huseyn Muslim b. el-Haccâc. (1992). el-Câmius’- Sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları. Nazlıgül, H. (2012). Urve b. Mes’ûd. DİA, XXXXII, 183, İstanbul: TDV Yayınları. en-Nîsâburî, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc (2004). Ricâlu Urve b. ez-Zübeyr ve Cemâ‘a mine’t-Tâbi‘în ve Ğayrihim. dirâse ve thk. Hüseyin Ali H. el-Cubûrî, Dımaşk: Daru’l-Fârâbî. Öz, Ş. (2008). İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri. İstanbul: İsar Vakfı Yayınları. Özkan, H. (2013). Zührî. DİA, XXXXIV, 544-549, İstanbul: TDV Yayınları. Özkan, M. (2010). Hudeybiye Antlaşması Özelinde Hz. Ömer’in Kişilik Tahlili Denemesi. İstem, yıl: 8; sayı: 15, 43-59. Özafşar, M. E. (2000). Hadisin Neliği Sorunu ve Akademik Hadisçilik. İslâmiyât, III, Sayı: 1, Yıl: 2000, 33-53. Sarıçam, İ. (2014). Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: DİB Yayınları. Schoeler, G. (2003), Foundations for a New Biography of Muhammad: The Production and Evaluation of the Corpus of Traditions According to ‘Urwah b. al-Zubayr. Method and Theory in the Study of Islamic Origins, içinde, neşr.: Herbert Berg, Leiden-Boston: Brill, 21-28. Sezgin, F. (1955). Hadis Musannefâtının Mebdei ve Ma’mer b. Râşid’in Câmi’i. Türkiyât Mecmuası, XII, 115-134. Sofuoğlu, M. (1987). Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi. İstanbul: Ötüken Yayınları. es-Suheylî, Abdurrahman b. Abdillah b. Ahmed b. Ebi’l-Hasen el-Has’amî (trs.), er-Ravdu’l-Unf fî Tefsîri’s -Sîrati’n-Nebeviyye li’bni Hişâm. thk., Mecdî b. Mansûr, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (1967). Târîhu’t-Taberî. thk., Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Dâru’l-Meârif. et-Tâhir, Selvâ Mursî. (1995). Bidâyetü’l-Kitâbeti’t-Târihiyye ‘inde’l- ‘Arab: Evvel Sîre fi’l-İslâm Urve b. ez-Zübeyr el-Avvâm. Beyrut: el-Müssesetü’l-Arabiyye. Ünal, İ. H. (1997). Seçmeci ve Eleştirel Yaklaşım veya Hz. Peygamber'i (s.a.v) Anlamak. İslâmî Araştırmalar, c.: 10, sy.: 1, 2, 3, 4, Hadis- Sünnet Özel Sayısı, ss. 42-58, Ankara. el-Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkid. (1984). Kitâbu’l- Meğâzî. thk., Marsden Jones, Beyrut: Âlemu’l-Kutub. ez-Zebîdî, Zeynuddîn Ahmed b. Ahmed b. Abdillatîf. (1984). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. (Çev.: Kâmil Miras), Ankara: DİB Yayınları. ez-Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. (1985). Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ. thk., Şuayb el-Arnaûd vd., Beyrut: Müessesetu’r-Risâle. ez-Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. (1955). Tekiratu’l-Huffâz. Haydarâbâd.