TÜRKİYE’DE EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİSİ: 1999-2017

Yıl 2018, Sayı: 39, 223 - 244, 27.03.2018

Yener Altun Şakir İşleyen Çetin Görür

Öz

Küreselleşen dünyada büyük bir önem arz eden eğitim ve sağlık, yarı

kamusal bir hizmet olarak hem bireylere hem de topluma önemli ölçüde pozitif

etkiler sağlamaktadır. Eğitim ülkelerin ilerlemesine, refahına, ekonomik ve

sosyal gelişmişlik düzeyine katkıda bulunan en önemli faktörlerden biridir.

Aynı şekilde sağlığın büyük bir önem taşıdığı bu çağda sağlıklı bir toplumun

üretici olduğu her zaman görülmüş ve buda sağlığa yapılacak harcamaların

önemini göstermektedir. Eğitimli bir toplumun, sağlıklı bir yaşam sürdüğü ve

sağlıklı bir toplumun üretken olup ekonomik kalkınmaya katkı sağladığı

gerçeği sağlık, eğitim ve ekonominin ilişkisini özetler niteliktedir. Bu

çalışmanın amacı, Türkiye'de yapılan eğitim ve sağlık harcamaların ekonomik

büyümeye yüzdelik artış ve azalış etkisini analiz etmektir. Bu amaç

doğrultusunda, Türkiye’de 1999-2017 yılları arasında sağlık ve eğitime

yapılan harcamaların ekonomik büyümeye etkisi analiz edildi. Modelde En

Küçük Kareler (EKK) yöntemi kullanılarak, EKK varsayımı olan normallik ve

otokorelasyon testleri yapıldı. Analiz gereği birim kök testi yapılıp kısa dönem

Granger nedensellik testi yapıldı. Nedensellik analizinden sonra model

kurulup sonuçlar değerlendirildi. Modelde, EKK yöntemi kullanılarak

ekonomik büyüme bağımlı değişken, sağlık ve eğitim harcamaları bağımsız

değişken olarak ele alındı. Kurulan modelin analizinde, F testi ve 𝑅𝑅2 testi

kullanılarak model analizi yapıldı. Ayrıca parametrelere ait olasılık değerleri

ile parametrelere ait anlamlılık testleri yapılarak sonuçlar değerlendirildi.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Sağlık Harcamaları, Eğitim Harcamaları

Kaynakça

• Afzal, M., Farooq, M. S., Ahmad, H. K., Begum, I., Quddus, M. A. (2010). Relationship Between School Education and Economic Growth in Pakistan: ARDL Bounds Testing Approach To Cointegration. Pakistan Economic and Social Review, 48(1), 39-60. Ayrangöl, Z., Tekdere, M. (2014). Türkiye ve OECD Ülkelerinde Yapılan Eğitim Harcamalarının Karşılaştırmalı Analizi. EUL Journal of Social Sciences (V:II) LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1-30. Başar, S., Künü, S., Bozma, G. (2016). Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:10, 189-204. Baykal, Ö. (2006). 1980 Sonrası Türkiye’de Kamusal Eğitim Harcamalarının Analizi (1980-2003). (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, 1-122. Çakmak, E., Gümüş, S. (2005). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analizi (1960-2002). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60-1, 59-72. Çalışkan, Ş. (2007). Eğitimin Getirisi (Uşak İli Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(2), 235-252. Çalışkan, Ş., Karabacak, M., Meçik, O. (2013). Türkiye’de Eğitim- Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 21, ss. 29- 48. Çetin, M., Ecevit, E. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Panel Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2), 166- 182. Davies, J. (2003). Empirical Evidence on Human Capital Externalities. EPRI Working Paper Series, Working Paper, 1-32. Erdoğdu, M. (2001). Kamusal Niteliği Bağlamında Türkiye ve Güney Kore’de Eğitimin Finansmanı. Türkiye’de 1980 Sonrası Mali Politikalar – 16. Türkiye Maliye Sempozyumu, Celal Bayar Üniversitesi, Antalya. Gyimah-Brempong, K., Wilson, M. (2004). Health Human Capital And Economic Growth In Sub-Saharan African And OECD Countries. The Quarterly Review of Economics And Finance, 44, 296–320. Hoşgörür, V., Gezgin, G. (2005). Ekonomik ve Sosyal Kalkınmada Eğitim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2). Karagül, M. (2002). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu. Ankara: Anıt Matbaa, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Yayın no: 37. Lusting, N. (2004). Investing in Health for Economic Development. Report By The Mexican Commission On Macroeconomics And Health, 1st Edition, Mexico. 1-60. Mazgit, İ. (2002). Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi. I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, (Hereke-Kocaeli), 405- 415. Milli Eğitim Bakanlığı (2016), 2017 Yılı Bütçe Sunuşu. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys dosyalar/2016_12/13031405_2017_genel_kurul_matbaa_hali_ 09_12_2016.pdf, (Erişim tarihi: 01/12/2017). Mushkin, S.J. (1962). Health As An Investment. Journal of Political Economy, 70, 129-157. ss. OECD (1998). Human capital investment: an international comparison, Paris: OECD. Mutlu, A. (2006). Eğitim ve Sağlık Hizmetlerinin Desantralizasyonu. Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar. Güncel Yayıncılık, 1, İstanbul. Mutluer, K., Öner, E., Kesik, A. (2010). Teori ve Uygulamada Kamu Maliyesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul. Öztek, Z. (2001). Türkiye’de Sağlık Hizmetleri. Yeni Türkiye Dergisi, Sağlık Özel Sayısı 1, Yıl 7, Sayı 39. Öztürk, N. (2005). İktisadi Kalkınmada Eğitimin Rolü. Sosyo-Ekonomi Dergisi, 2005-1, 27-44. Söyler, İ. (2008), Eğitim Hizmetleri Bağlamında Vakıf Üniversitelerinin Finansal ve Vergisel Sorunları. Maliye Dergisi, Sayı: 154, 52-76. Şener, O. (1987). Eğitim Ekonomisinin Temel İlkeleri. III. Türkiye Maliye Eğitimi Sempozyumu, 5-22. Taban, S. (2006). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Sosyo Ekonomi, 2(4): 31-46. Tıraşoğlu, M., Yıldırım, B. (2012). Yapısal Kırılma Durumunda Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Electronic Journal of Vocational Colleges, 111- 117. Tokgöz, E. (1981). Sosyal Gelişmede Sağlık. Türkiye İkinci İktisat Kongresi Sosyal Gelişme ve İstihdam Komisyonu Tebliğleri, DPT Yayınları, Yayın No: 1783. Türkmen, F. (2002). Eğitimin Ekonomik ve Sosyal Faydaları ve Türkiye’de Eğitim Ekonomik Büyüme İlişkisinin Araştırılması. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, DPT-Uzmanlık Tezleri: 2655, 1-114. Türkiye İstatistik Kurumu (2017). Konularına Göre İstatistikler, http://www.tuik. gov. tr /UstMenu.do?metod=kategorist, (Erişim tarihi: 01/12/2017).