VAN GÖLÜ HAVZASI’NDA KÜLTÜR ROTASI ÖNERİSİ

Yıl 2019, Sayı: 45, 173 - 199, 30.09.2019

Ayşegül Keleş Eriçok

Öz

Anadolu, coğrafi kunumu ve iklimsel özellikleri nedeniyle tarih öncesi

dönemlerden itibaren kıtalararası geçiş bölgesi olmuştur. Anadolu’da

nehirlerin açmış olduğu vadileri takip eden, tarih öncesi çağlardan itibaren

egemen olan uygarlıkların merkezleri ile ilişkili yollar yer almaktadır.

Zamanla, dini, ticari, askeri, politik, sosyal ve benzeri amaçlarla şekillenen

doğal yollar, farklı medeniyetlerin oluşturduğu yerleşimleri birbirine bağladı.

Turizm olgusuna yaklaşımın değişmesi, sürdürülebilir turizmin ortaya

çıkmasıyla birlikte yollar önem kazanmıştır. Geçmişin izlerini taşıyan tarihi

yollar sahip oldukları doğal, tarihi, kültürel ve işlevsel özellikleri nedeniyle

kültür rotası olarak yeniden değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu araştırma,

önemli coğrafi konuma sahip olması nedeniyle birçok uygarlığın

izlerini taşıyan, tarihi ve kültürel değere sahip olan Van Gölü Havzası’nda

bir kültür rotası oluşturulup oluşturulamayacağı sorusuyla başlamıştır.

Kültür rotası ile ilgili yazını inceleyerek Van Gölü Havzası’nda bir kültür

rotası oluşturmayı amaçlamaktadır. Çalışmada öncelikle, kültür rotasına

kuramsal yaklaşım irdelenmiş, sonra da çalışma alanının tarihi ve kültürel

dokusu ele alınmıştır. Sonuç olarak da Van Gölü Havzası’nda ağırlıklı

olarak yer alan Urartu Uygarlığına ait kültürel değerlerin birbirleriyle

ilişkilendirildiği bir kültür rotası önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültür rotası, Urartu mirası, Van Gölü havzası

Kaynakça

• Avcı, C. (2016). The Balance Between the Urban and the Rural in the Urartian Heartland. Colloquium Anatolicum, 15, 54-69. İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü. Burney, C. (1957). Urartian Fortresses and Towns in the Van Region. Anatolian Studies, vol. 7, 37-53. Ankara: British Institute. Capp, C. (2003). The European Institute of Cultural Routes. Erişim tarihi: 26.07.2018. https://www.kul.pl/files/602/w02_capp.pdf Çavuoğlu, R. (2017). Urartu Krallığı: Kuruluş ve Yükseliş. Taştan, Z., Duman, Z. ve Akköprü, E. (Ed.). Edebiyat Fakültesi Panelleri içinde (s. 105-114). İstanbul: Hiperlink. ÇEKÜL Vakfı. (2015). Kültür Rotaları Planlama Rehberi. (http://www.tarihikentlerbirligi. org/wp-content/uploads/rota-rehberi_press.pdf) Çilingiroğlu, A. (1997). Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı. İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı. Durusoy, E. (2016). Tarihi Yoldan Kültürel Rotaya; Milas ve Labraunda Arasındaki Yolun Korunması ve Yönetimi. Ankara: ODTÜ. Erdoğan, S. (2006). Menua (Şamram) Kanalı ve Urartu Bahçeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Van. ______. (2017). Kef Kalesi Urartu Yerleşiminin Arka Planı, TAD, 36 (62). (s. 31-58). ______. (2017). Menua (Şamram) Kanalı ve Tariria Bahçesi İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 11-24. Erzen, A. (1972). Çavuştepe Kazıları. 7. Türk Tarihi Kongresi I içinde (s. 66-69). Ankara. ______. (1988). Çavuştepe I. Urartian Architectural Monuments of the 7th and 6th Centuries B.C. and a Necropolis of the Middle Age. Ankara. Forbes, R.J. (1964). Notes on the History of Ancient Roads and Their Construction. Amsterdam. ICOMOS Kültürel Rotalar Tüzüğü (2008), Erişim Tarihi: 03.05.2017, http://www.international.icomos.org/charters/culturalroutes_e.pdf Işıklı, M. (2017). Yeniden II. Rusa, Ayaniz ve Urartu’nun Sonu. Zeki Taştan, Zeki Duman ve Ebru Akköprü (Ed.). Edebiyat Fakültesi Panelleri içinde (s. 91-104). İstanbul: Hiperlink. Kılıç, S. (2006). Van 2006 Kültür ve Turizm Envanteri I Tarihsel Değerler. Van: Van Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Konyar, E. (2018). Yüksek Yaylanın Başkenti Van-Tuşpa Arkeolojik Rehber. İstanbul: Homer. Öğün, B. (1970). Van’da Urartu Sulama Tesisleri ve Şamram (Semiramis) Kanalı. Ankara. Öziş, Ü. (1982). Outlook on Ancient Cisterns in Anatolia, Turkey, Proceedings of the International Conference on Rain Water Cistern Systems (9-15). Honolulu. Pınarcık, P. (2014). Urartu Başkentleri. Ankara Üniversitesi. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü. Tarih Araştırmaları Dergisi. 33 (56), 35-54. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/ 18/1956/20477.pdf Erişim: 18.12.2017. Salvini, M. (1994). The Historical Background of the Urartian Monument of Meher Kapısı. 3. Anadolu Demir Çağları Sempozyumu içinde (s. 205-228). 6-12 Ağustos 1990. Altan Çilingiroğlu, D.H. French Salvini, M. (2006). Urartu Tarihi ve Kültürü. Belgin Aksoy (Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat. Sevin, V. (2000). Urartu Bahçeleri. Belleten, LXIV (240), 395-418. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Smith, M. (2003). Issues in Cultural Tourism Studies. New York: Routledge. Tarhan, M.T. ve Sevin, V. (1975). Urartu Tapınak Kapıları ve Anıtsal Kaya Nişleri Arasındaki Bağlantı. Belleten, 39(55), 389-412. Tarhan, M.T. (2004). Anadolu’da Arkeoloji: Afif Erzen’in Çavuştepe’si Bir Uratu Kalesindeki Arkeolojik Kazılar. Toplumsal Tarih, 125, 80- 83. Uca, Ö. S. (2016). Özel İlgi Turizmi. Alternatif Turizm içine (s. 47-71). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, No: 3405. Uğur, E. (2008). Kültür Turizmi Bağlamında Kültür Yolları: Türkiye’deki Kültür Yolu Örnekleri Üzerine Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Ankara. UNESCO Routes as Part of Cultural Heritage. (1994). Report on the Meeting of Experts Madrid. (http://whc.unesco.org/archive/routes94. htm). Zimansky, P. (2005). The Cities of Rusa II and the End of Urartu. Anatolian Iron Ages 5 içinde (s. 235-240). A. Çilingiroğlu-G. Darbyshire (Ed). Ankara: British Institute of Archeology. http://anadolu.iwarp.com/ANASAY_files/Urartu%20Mimarisi/Urartu% 20Mimarisi.htm http://www.anadoluuygarliklari.com/urartu/92-menua-samram-kanali www.cultureroutesinturkey.com.tr www.icomos.org www.icomos-ciic.org www.nemrut.org.tr www.santiego-compostela.net www.tarihikentlerbirligi.org www.unesco.org