AFGANİSTAN’DA TALİBAN SONRASI SOSYAL DEĞİŞİM

Yıl 2019, Sayı: 46, 369 - 381, 31.12.2019

Mehmet Köçer

Öz

Afganistan, Sovyet işgali nedeniyle 1980'li yıllarda sürekli olarak dünya kamuoyunun gündeminde yer almıştır. Ülkede, Sovyet işgalinin son bulduğu 1989 yılından itibaren ise yeni bir süreç yaşanmaya başlanmıştır. Bu dönemde, dünya kamuoyunda ismi az bilinen Taliban’ın yükselişi ve ülke yönetimini ele geçirmesi, Afganistan tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. 11 Eylül 2001 tarihinden itibaren de ülkenin ismi bu kez ABD ile anılmaya başlanmıştır. Taliban yönetiminin sebep olduğu büyük yıkım ve devamında ABD’nin 11 Eylül saldırıları sonrası başlattığı askeri müdahale, ülkede onarılması zor siyasi, sosyal ve ekonomik travmalar oluşturmuştur. Afganistan’ın bugün içinde bulunduğu siyasi, sosyal ve ekonomik sorunların temelinde eğitim alanında yaşanan problemlerin olduğu kabul edilebilir. Afganistan dünya kamuoyunda saygın bir pozisyon alacaksa bunu iyi bir eğitim sistemi sayesinde yaşayacağı değişim ile başarabilecektir.
Afganistan’da 2001 yılında kız çocukları okula dahi gidemiyordu; 2016 yılına gelindiğinde ise okullarda yaklaşık 3,1 milyonu kız olmak üzere toplam 9,7 milyon civarında kayıtlı öğrenci bulunmaktadır. Bütün bu olumlu gelişmelere rağmen eğitim, sağlık, ekonomi ve demokratikleşme konularında ciddi eksiklikler bulunmaktadır. Bu bağlamda, Afganistan’ın içerisinde bulunduğu sosyal problemler bu başlıklar ekseninde ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Taliban, sosyal değişim, eğitim, demokratikleşme, sağlık

SOCIAL CHANGE AFTER TALIBAN IN AFGHANISTAN

Öz

Afghanistan was constantly on the agenda of the world public opinion in the 1980s due to its social occupation. A new process has started since the end of the Soviet invasion in 1989. During this period, the rise of the lesser-known Taliban in the world public opinion and the seizure of the country administration by them became an important turning point in the history of Afghanistan. The name of Afghanistan with the USA has begun to be mentioned since September 11, 2001. Upon being Taliban regime's great destruction, the USA's military intervention initiated following the September 11 attacks, in the country, created political, social, and economic traumas, which are difficult to repair. The basis of political, social, and economic problems that Afghanistan faces today can be considered as problems in the field of education. If Afghanistan is to gain a respectable position in the world public opinion, it will be possible only by a change by means of a good education system.
In 2001, girls could not even attend to school in Afghanistan. However, in 2016, there were around 9.7 million registered students in schools, of which 3.1 million were girls. Despite all these positive developments, there are serious deficiencies in education, health, economy, and democratization. In this context, the social problems of Afghanistan have been dealt with in the centerline of these headings.

Kaynakça

• Afganistan'ın yeni anayasası onaylandı. (2004, 26 Ocak). DW Haber Erişim Adresi: https://www.dw.com/tr/afganistan%C4%B1n-yeni-anayasas%C4%B1-onayland%C4%B1/a-2527138
• Amiri, R., Hunt, S. and Sova, J. (2004). Transition Within Tradition: Women’s Par The Taliban’s Evolving Ideology. Sex Roles, 51 (5-6), 283–291.
• Arslan, M. (2015). Abdurrahman Han Reformlarından 2015’e Afgan Modernleşmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13), 309-336.
• Atacan, F. (2008). Radikal İslam’ın Küresel Bir Tehdite Dönüşüm Süreci: Afganistan Deneyimi. Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 32- 49.
• Brahimi, A. (2010). The Taliban’s Evolving Ideology. Erişim Adresi: http://www.lse.ac.uk/Globalgovernance/Publications/Workingpapers/Wp022010.Pdf
• Erol, N. (2011). Toplumsal Değişme ve Eğitim: Temel İlişkiler, Çelişkiler, Tartışmalar. Gazi Akademik Bakış, 5 (9), 109-122.
• Karaağaçlı, A. (2013). Afganistan Barışa Ne Kadar Yakın? http://www.bilgesam.org/incele/1100/-afganistan-barisa-ne-kadar-yakin-/#.XdEuY1czaUk
• Khan, A. (2012). Women&Gender in Afghanistan. Afghanistan Resource Desk Woman&Gender, 1-5. http://www.Operationspaix.Net/Data/Document/6969~V~Women_And_Gender_in_Afghanistan.Pdf
• Maley, W. (2011). Afghanistan: An Historical and Geographical Appraisal. International Review Of The Red Cross, 92 (880), 859-876.
• Özer, S., Uysal, O. C. ve Atvur, S. (2010). NATO ve AB’nin Değişen Güvenlik Stratejilerinin Afganistan Örneğinde Değerlendirilmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (19). 257-285.
• Yoldaş, M. A. (2007). Afganistan’ın Sosyal, Kültürel Ve Ekonomik Yapısı İle İlgili Olarak Türk Yatırımcı Firmaları İçin Bazı Tespitler. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E‐ Dergisi, (13). 1-11.