İslami İlimler Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Metaforik Algılarındaki Değişimin İncelenmesi (Batman Örneği)

Yıl 2020, Sayı: 50, 343 - 372, 31.12.2020

Davut Okçu

Öz

Bu araştırmanın temel amacı; İslami İlimler Fakültesi hazırlık ve son sınıf öğrencilerinin “öğretmen” ve “öğretmenlerim” kavramlarına ilişkin algılarını metaforlar yoluyla belirlemek ve okul hayatı sürecinde bu yargılarında meydana gelen gelişme ve değişmeleri incelemektir. Çalışma nitel olup, fenomenolojik (olgubilimsel) araştırma deseni kullanılmıştır. Hazırlık ve son sınıf öğrencilerinin belirlenen kavramlarla ilgili algılarının saptanması amacıyla veri toplama aracı olarak, 2 adet açık uçlu sorudan oluşan form kullanılmıştır. Öğrencilerden “… gibidir/benzer; çünkü…” cümlelerini tamamlamaları istenmiştir. Online olarak toplanan verilerin analizinde frekans, yüzde hesaplamaları ve içerik analizi çözümleme tekniği kullanılmıştır. Cevapları geçerli olan 127 öğrenci tarafından “öğretmen” kavramına ilişkin olarak 69 adet, “öğretmenlerim” kavramı için de 61 metafor üretilmiştir. Öğretmen kavramı için üretilen metaforların ilk üç sırasında Güneş, anne, mum; öğretmenlerim kavramı için ise ilk üç sırada ışık, fener ve sahabe metaforları yer almıştır. Öğrencilerin ürettiği metaforlar ortak özellikleri bakımından irdelenerek 7 kavramsal grup oluşturulmuştur. Hazırlık öğrencileriyle son sınıf öğrencilerinden elde edilen verilerle okul sürecinin öğrencilerin “öğretmen” ve “öğretmenlerim” kavramlarıyla ilgili yargıları üzerindeki etkileri metaforik algılarla ölçülmüş, birbirleriyle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Ortaya çıkan metaforlardan yararlanılarak Fakülte tahsili boyunca öğrencilerin öğretmen kavramı ve öğretmenleriyle ilgili algılarında önemli değişikliklerin meydana geldiği görülmüştür. Tespit edilen değişiklikler incelenmiş, olumlu ve olumsuzluklar belirlenmiş ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik, metafor, İslami ilimler, fenomonoloji

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2002). Aktif Öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Akgöl, H. (1994). Eğitim fakültelerindeki öğretim elemanları ve öğrencilerin ideal bir öğretim elemanının nitelikleri hakkındaki görüşleri ile kendi kurumlarındaki öğretim elemanlarının bu niteliklere uygunluklarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Alaylıoğlu, R. ve Oğuzkan, A. F. (1976). Ansiklopedik Eğitim Sözlüğü. Ankara: İnkılap ve Aka Yayınları.
• Altaş, N. (2001). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Altun, S. A. ve Apaydın, Ç. (2013). Kız ve Erkek Öğretmen Adaylarının “Eğitim” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları, Educational Administration: Theory and Practice. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 3, 329-354.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Aydın, İ. H. (2006). Bir Felsefi Metafor “Yolda Olmak”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9- 22.
• Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 26, 25-44.
• Aytaş, G. (2013). Yaratıcı dramanın algısal öğrenmedeki rolü. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1). 101-106.
• Bakan, İ. ve Kefe, İ. (2012). Kurumsal açıdan algı ve algı yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 19-34.
• Beyhaki, A. (Tarihsiz). Medhal İle’s-Süneni’l-Kübra. Azami. M. Z. (Tahkik). Küveyt: Daru’l-Hulefa Li’l-Kitabi’l-İslami.
• Bilgin, B. ve Selçuk, M. (1991). Din Öğretimi. Ankara: Akid Yayıncılık.
• Buhari, M. (1992). Sahihu’l- Buhari. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PEGEM Yayınları.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 693-712.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
• Çinemre, S. (2019). İlahiyat Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin İlahiyat Fakültesi Programına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 52, 265-286.
• Egüz, Ş. ve Öntaş, T. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin “Öğretmen” Kavramına İlişkin Kullandıkları Metaforlar. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 79-91.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü. ve Öner, Ü. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bir Değer Olarak Demokrasi Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Değerler Eğitimi Dergisi, 10 (24), 79-100.
• https://www.basarisiralamalari.com/ilahiyat-taban-puanlari-2020-ve-basari-siralamalari-osym/ (Erişim Tarihi: 20.09.2020).
• https://www.puanlar.net/islami-ilimler-bolumu-taban-puanlari-basari-siralamasi/ (Erişim Tarihi: 20.09.2020).
• İbn Mace, M. (1992). Sünenu İbn Mace. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Kara, M. (2020). Pedagojik Formasyon Programı Öğrencilerinin Öğretmen ve İdeal Öğretmen Algıları: Bir Metafor Çalışması. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 21, 112-132.
• Karapınar, M. (2016). 8. sınıf öğrencilerinin ana dili kavramına ve dört temel dil becerilerine yönelik metaforik algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Kaymakcan, R. (2006). Türkiye’de Din Eğitimi Politikaları Üzerine Düşünceler. Ekev Akademi Dergisi, 27, 21-36.
• Kemal, M. (2003). Buddhist Türk Çevresi Eserlerinde Metafor, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, İ. B. ve Altındaş, O. (2016). Çağdaş Sanatta Metaforik Düşünce. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 20 (5), 185-202.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen ve Öğretmenlik Mesleği Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 47- 72.
• Küçüktepe ve Gürültü (2014). Öğretmenlerin Yapılandırmacı Öğretmen Kavramına İlişkin Algılarına Yönelik Metafor Çalışması Örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 282-305.
• Lakoff G. ve Johnson M. (2010). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. Demir. G. Y. (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Müslim, H. (1983). Sahihu Müslim. Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen Adaylarına Göre Orta Öğretim Öğretmenlerini Temsil Eden Metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 182, 36-56.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “Öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin Metaforlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 461-522.
• Saruhan, M. S. (2005). İslam Düşüncesinde İstiare. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/25505/mod_resource/content/1/metaforsaruhan.pdf (Erişim Tarihi: 10.09.2020).
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü (2020). https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15.09.2020).
• Toplu H. (2015). 8. Sınıf Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Metaforik Algıları. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Tortop, H. S. (2012). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 153- 160.
• Tulunay, A. Ö. (2016). Öğrencilerin Öğretmen ve Okul Metaforları. International Journal of Contemporary Educational Studies, 2 (1), 78-93.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri [Qualitative Research Methods in Social Sciences]. Ankara: Seçkin Yayıncılık.