Presenteizm ile Örgütsel Yabancılaşma İlişkisi: Van İli Otel İşletmeleri Örneği

Yıl 2021, Sayı: 51, 307 - 324, 31.03.2021

Songül Özer Vedat Atay

Öz

Yerli ve yabancı literatürde presenteizm ile örgütsel yabancılaşma değişkenleri arasındaki ilişki ve etki düzeyini incelemeye yönelik çok az sayıda çalışma mevcuttur. Bu araştırma da örgütsel davranış literatüründe bu konudaki eksikliği gidermeyi amaçlamaktadır. Bu araştırmadaki temel amaç ise, Van ilindeki otel çalışanlarının yaşadıkları presenteizm algısının örgütsel yabancılaşma davranışı üzerindeki etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışanların demografik özellikleri, çalışanların yaşadıkları presenteizm algısı ile örgütsel yabancılaşma davranışı arasındaki ilişki ve etki düzeyi incelenmiştir. Araştırmanın birinci bölümünde presenteizm ve örgütsel yabancılaşma kavramsal olarak ele alınmış olup ikinci bölümünde ise araştırma hipotezlerine cevap bulmak amacı ile 232 çalışan üzerinde yapılmış olan ve bu doğrultuda elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Bu araştırmadan elde edilen bulgulara göre presenteizm ile örgütsel yabancılaşma arasında pozitif yönlü yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Aynı zamanda çalışanların presenteizm algısının örgütsel yabancılaşma davranışı üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu sonucu elde edilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise bulgular tartışılmış olup otel işletmeleri yöneticilerine ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Presenteizm, örgütsel yabancılaşma, otel işletmeleri, Van

Kaynakça

• Banai, M., Reisel, W., ve Probst, T. (2004). A Managerial and Personel Control Model: Predictions of Work Alienation and Organizational Commitment in Hungary. Journal of International Management, 10, 375-392.
• Büyüköztürk, Ş.(2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, A. ve Sulu, S. (2010). Work Alienation As A Mediator Of The Relationship Of Procedural Injustice To Job Stress. International Journal of Business and Management, 5(2), 65-74.
• Cooper, C. (1998). The Changing Nature of Work. Community Work & Family, 1(3), 313-317.
• Çiçeklioğlu, H., Taşlıyan, M. (2019). Eğitim Kurumu Çalışanlarının Presenteeism (İşte Var Olamama) Algılarının Performanslarına Olan Etkisi ve Sosyo-Demografik Özellikler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 22-53.
• Çiftçi, B. (2010). İşte Var Ol(Ama)Ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(1), 153-174.
• Çoban, Ö., & Harman, S. (2012). Presenteeism: Nedenleri, Yarattığı Örgütsel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Alanyazın Taraması. S. Ü. İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(23), 157-178.
• Edington, A. S. (2007). Employee Health and Presenteeism: A Systematic Review. Journal of Occupational Rehabilitation, 17, 547-579.
• Elma, C. (2003). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin İşe Yabancılaşması (Ankara İli Örneği). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erben, G. S. (2008). Effects Of Perceıved Employment Opportunutıes, Peer Support, Exhaustıon And Work Alıenatıon On The Relatıonshıp Between Perceıved Job Characterıstıcs And Work Attıtudes: A Comparatıve Study Between Lean And Tradıtıonal Productıon Contexts. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gegez, A .E. (2015). Pazarlama Araştırmaları. (5. Baskı). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B. J. ve Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis. London: Pearson.
• Hansen, C.D. ve Andersen, J. H. (2008). Going ill to Work – What Personal Circumstances, Attitudes and Work-Related Factors are Associated wiht Sickness Presenteeism?. Social Science & Medicine, 67, 956-964.
• Hirschfeld, R. & Feild, H. (2000). Work Centrality and Work Alienation: Distinct Aspects of a General Commitment to Work. Journal of Organizational Behavior, 21(7), 789- 800.
• İşcan, O. F. ve Moç, T. (2018), Çalışanların Presenteizm (İşte Sözde Var Olma) Davranışlarının İşe Yabancılaşmalarına Etkisi: Bir Kamu Kurumu Örneği. İşletme Araştırmmaları Dergisi, 10(3), 379-402.
• Johns, G. (2010). Presenteeism in the Workplace: A Review and Research Agenda. Journal of Organizational Behavior, 31, 519-542.
• Kalaycı Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kanungo, N. R. (1983). Work Alienation: A Puncultural Perspective. Int. Studies of Man.& Or, 13(1-2).
• Kaygın, E., Kerse, G. & Yılmaz, T. (2017). Kamu Çalışanlarında Örgütsel Bağlılık ve Presenteeism Arasındaki İlişki: Kars İl Örneği. Ombudsman Akademi, 3(6), 181-204.
• Kınık, F. Ş. (2010). Öğretmenlerin Yabancılaşma Algıları. Yıldız Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde Presenteeism Sorunu ve İnsan Kaynakları Yönetimi Çerçevesinde Mücadele Yöntemleri. Yıldız Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koopman C., Pelletier K.R., Murray J.F., Sharda C.E., Berger M.L, Turpin R.S., Hackleman P., Gibson P., Holmes D.M. ve Bendel T. (2002), Stanford Presenteeism Scale: Health Status and Employee Productivity. Journal of Occupational Environmental Medicine, 44, 14-20.
• Kozak, M. (2017). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Meriç, S. ve Önalan, A. S. (2020). Turizm İşletmelerinde Presenteeism (İşte Var Olamama) ve Absenteeism (Devamsızlık). Sedat Çelik (Ed.), Turizm İşletmelerinde Negatif Örgütsel Davranışlar 2 içinde (s.10-20). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Minibaş, J. (1993). Yabancılaşma Kavramının İncelenmesi ve Banka Sektörüne Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mottaz, C. J. (1981). Some Determinants of Work Alienation. The Sociological Quarterly, 22(4).
• O'Donohue, W., & Nelson, L. (2014). Alienation: An Old Concept With Contemporary Relevance For Human Resource Management. International Journal of Organizational Analysis, 22(3), 301-316.
• Özbek, M. (2011). Örgüt İçerisindeki Güven ve İşe Yabancılaşma İlişkisinde Örgüte Uyum Sağlamanın Aracı Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 231-248.
• Özer, S. ve Güllüce, A. Ç. (2019). Örgütsel Sinizm ve İşe Yabancılaşma İlişkisi Ve Etkisi: TRB1 Bölgesi Otel İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 37-48.
• Özer, S. ve Babur, Y. (2020). Seyahat Acentelerinde İş Doyumu ve Tükenmişlik İlişkisi: Van İli Örneği. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 2, 18-29.
• Özmen, G. (2011). Presenteizm ile Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Tekstil Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Pearlin, L. (1962). Alienation from Work: A Study of Nursing Personnel. American Sociological Review, 27(3), 314-326.
• Sanderson, K.-T., Nicholsan, E., Oldenburg, J., & Brian-Graves, N. (2007). Which Presenteeism Measures Are More Sensitive to Depression and Anxiety? Journal of Affective Disorders, 101, 65-74.
• Seeman, M. (1959). On the Meaning of Alienation. American Sociological Review, 24(6), 783-791.
• Şimşek, M., Çelik, A., & Akgemci, T. (2016). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Kültürler. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Tummers, L., Bekkers, V., Van Thiel, S. & Stejin, B. (2015). The Effects of Work Alienation and Policy Alienation on Behavior of Public Employees. Administration & Society, 47(5), 596-617.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2011). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.