Cumhuriyet Döneminin İlk Yıllarında (1925-1929) Van İlinde Tarım ve Hayvancılık İstatistiklerinin Analizi

Yıl 2021, Sayı: Van Özel Sayısı, 239 - 262, 20.04.2021

Nursal Kumaş

Öz

Bu çalışmada devlet salnameleri, 1927 nüfus sayımı, sanayi sayımı ve tarım sayımı istatistikleri çerçevesinde, 1925-1929 döneminde Van merkezde ve ilçelerinde tarım-hayvancılık alanında yaşanılan faaliyetlerin bir değerlendirilmesi yapıldı. Şehirde ekimi yapılan tarımsal alanların miktarı, tahıl, baklagiller ve sanayi bitkileri kapsamında ekilen tohumların ve elde edilen ürünlerin cinsi, miktarı ve ekonomik değeri belirlendi. Ayrıca tarımsal faaliyetlerde kullanılan alet ve makinelerin sayısı tespit edildi. Van ili kapsamında ekonomik amaçlı olarak beslenilen çeki, kümes ve çiftlik hayvanlarının sayıları, bu hayvanlardan elde edilen ürünlerin miktarı ve hayvanların ekonomik değerleri tablo ve grafiklerle desteklenerek anlamlandırılmaya çalışıldı. Tarım-hayvancılık Van ilinin temel ekonomik faaliyetiydi. Nitekim 1927 yılı itibarıyla meslekleri tespit edilmiş nüfus içinde tarım-hayvancılık faaliyetleriyle uğraşanların oranı %78,23’tü. Aynı yıl verilerine göre şehir genelinde toplam 4243 adet tarım aleti ve makinesi, 11.744 çeki hayvanı, 21.982 kümes hayvanı ve 175.842 baş çiftlik hayvanı bulunmaktaydı. Çeki hayvanlarında ilk sırayı öküz, kümes hayvanlarında tavuk ve çiftlik hayvanlarında koyun almaktaydı. Tarımsal alanda da tahıl üretimi ilk sıradaydı. Buğday ve patatesin diğer ürünlere göre ekonomik değeri yüksekti.

Anahtar Kelimeler

Van, Cumhuriyet Dönemi Van, Van Tarım, Van Hayvancılık, Van İstatistik

In the Early Years of the Republic (1925-1929) an Analysis of Agriculture and Livestock Statistics in Van Province

Öz

In this study, an evaluation of the activities in the field of agriculture and livestock in the center and districts of Van during the period 1925-1929 was made within the framework of state yearbooks, 1927 census, industrial census and agricultural census statistics. The amount of agricultural land cultivated in the city, the type, amount and economic value of the products planted and obtained within the scope of cereals, legumes and industrial plants were determined. In addition, the number of tools and machines used in agricultural activities was detected. The number of transport, poultry and livestock fed for economic purposes within the province of Van, the amount of products obtained from these animals and the economic values of the animals were tried to be explained by supporting tables and graphics. Agriculture and animal husbandry was the main economic activity of Van province. As a matter of fact, the rate of those engaged in agriculture-animal husbandry activities among the population whose professions were determined as of 1927 was 78,23%. According to the data of the same year, there were 4243 agricultural tools and machines, 11.744 transportation animals 21.982 poultry animals and 175.842 livestock in the city. Ox, chicken in poultry and sheep in farm animals took the first place in transportation animals. Grain production was also in the first place in the agricultural field. The economic value of wheat and potatoes was higher than other products.

Anahtar Kelimeler

Van, Republic Period Van, Van Agriculture, Van Livestock, Van Statistics

Kaynakça

• Akın, V. ve Kaya, Y. (2020). Cumhuriyetin İlk Tarım Sayımı Verilerine Göre Trakya’da Tarım ve Hayvancılık. Trakya Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 21 (2), 103-114.
• Arvas, T. Z. (2018). Sultan II. Abdülhamid Döneminde Van Vilâyeti (Sosyal, Ekonomik, İdarî ve Demografik Yapı). Van: Van Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı.
• Aslan, T. (2016). Hamid Paşa’nın Van Valiliği. OTAM, 40, 205-243.
• Çölemerikli, İ. (2009). Van Tarihi. Van Kent Sempozyumu Tam Metini içinde (s. 13-20).
• Devellioğlu, F. (2013). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydan Yayıncılık A.Ş.
• Ertaş, N. (2020). Yayla ve Mera Yasaklarının Küçükbaş Hayvancılık Faaliyetleri Üzerindeki Etkisi: Van Örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 4, 183-200.
• Resmi Gazete, 2411, 27 Mayıs 1933; 3197, 4 Ocak 1936.
• Saçlı, Y. (2009). Türkiye’de Tarım İstatistikleri Gelişimi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
• Sanayi Sayımı 1927 (1969). Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Sarı, E. (2017). Erken Cumhuriyet Döneminde Yerel Basın Yoluyla Türklüğün İnşası: Van Gazetesi Örneği (1939-1943). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Şahin, G. (2015). 1926-1927 ve 1928 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnâmelerinde Van Vilayeti. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/9, 429-444.
• Şensoy, G., İlknur, R. ve Tutuş, A. (2017). Tarih Boyunca Van İli ve Çevresinde Bağcılık Kültürü. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 22 (1), 56-63.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sâlnâmesi (Rüsumat Sâlnâmesi) 1925-1926, (1926). İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sâlnâmesi (Rüsumat Sâlnâmesi) 1926-1927, (1927). Matbuat Müdüriyet Umumiyesi Neşriyatı: 2.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sâlnâmesi (Rüsumat Sâlnâmesi) 1927-1928, (1928). Matbuat Müdüriyet Umumiyesi Neşriyatı: 3.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı 1928-1929 (1929), Matbuat Umum Müdürlüğü Neşriyatı: 4, İstanbul: Devlet Matbaası.
• 1927 Tarım Sayımı (1970). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• 28 Teşrinievvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri Mufassal Neticeler. (1929). Fasikül I. Ankara: Hüsnütabiat Matbaası.
• 28 Teşrinievvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri Usuller Kanun ve Talimatnameler Neticelerin Tahlili. (1929). Fasikül III. Ankara: Başvekâlet Müdevvenat Matbaası.