Bir Hâkimiyet Sembolü Olarak 2 Nisan Kurtuluş Günü Kutlamaları: Van Basını Örneği

Yıl 2021, Sayı: Van Özel Sayısı, 305 - 324, 20.04.2021

Güneş Şahin , Rıdvan Süslü

Öz

Cumhuriyet döneminde iktidarın, yurt çapındaki anma günlerine verdiği önem şüphesiz ki Van kenti için de geçerlidir. Söz konusu anma ve kutlama günleri, kentlerin kurtuluşu ya da bağımsızlığı ile özdeşleşen bir anlama sahiptir. Dolayısıyla bu anma günleri, hâkim ideolojinin mevcudiyetinin ve meşruiyetinin bir yansıması olarak yurt genelinde ‘kurtuluş günü’ şiarıyla kutlanmaya başlamıştır. Van’ın kurtuluş günü olarak tarihlendirilen 2 Nisan 1918’de bu günlerden biridir. Zira I. Dünya Savaşı sırasında Ermenilerin ayrılıkçı faaliyetleri ile yüz yüze kalan Van şehri, Rusların işgaline uğramıştır. Rus işgali, kentin maddi ve manevi yapısında derin etkiler yaratmıştır. Bu nedenle, hâkimiyet algısının somutlaşmasının mikro bir örneği gibi görünse de, aslında 2 Nisan sadece Van’ın düşman işgalinden kurtulmasının çok ötesinde bir anlam taşımaktadır. 2 Nisan kutlamalarında kullanılan mekânların seçimi, kutlama gününden hemen önce mülki idarenin ve halkın yaptığı hazırlıklar, milli bir bilinçle kent halkının katılımı ve de kutlama esnasındaki coşku yerel gazetelere konu olmuştur. Çalışmada, 2 Nisan’a dair iktidarın anma programları aracılığı ile oluşturmak istediği milli şuurun kent halkı üzerindeki yansımaları tespit edilmeye çalışılacaktır. Cumhuriyet dönemi ile her yıl düzenli olarak anılmaya başlayan ve resmiyet kazanan 2 Nisan gününün nasıl kutlandığı, haberlerden, köşe yazılarından ve fotoğraflardan elde edilen bilgiler ışığında incelenecektir. Yerel basına ek olarak, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden (BCA) yararlanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nisan Kutlamaları, Van, Van Sesi Gazetesi, Van Postası, İki Nisan

As a Symbol of Sovereignty, 2 April Liberation Day Celebrations: Van Press Case

Öz

It is for sure that the case of having the memorial days greatly valued domestically by the government during the Republican Era is holded for the city of Van also. Those memorial and celebration days are identified with the deliverance and the liberty of the cities. Therefore, those memorial days have been being celebrated as the ‘Liberation Day’ domestically as a reflection of the presence and legitimacy of the ruling ideology. Since the city of Van was occupied by Russians during the World War I. As a result of these paratist activities of Armenians, ‘2nd April 1918’ has taken place in historical literature as the official liberation day of Van as one of those liberation days. There is no doubt that the Russian occupation caused an immense spiritual and material destruction on the city. Apart from embodying a micro example of perception of majesty, 2nd April, in fact, symbolizes a much further meaning for Van than being liberated from occupation. The places being choosed for 2nd April celebrations, preparations being made prior to the celebrate in day by both the civil authorities and the people, participation of the local people with a national consciousness, the excitement during the celebrations are all a matter for local press. In this study, the reflections of the national consciousness that is aimed to be raised in local people by means of 2nd April celebrations by the government is going to be determined. The celebration of the 2nd April which has become official as well as is being held annually since the Republican Era, and how it spread to local people is going to be analysed especially by the help of local news, columns and photographs. Apart from the local press, The Republic Archive is also quoted as authority.

Anahtar Kelimeler

Celebrations, Van, Van Sesi, Van Postası, 2nd April

Kaynakça

• Akşener, Sırrı H. (1996). Van’dan Vaniköy’e. İstanbul: Saygı Yayınları Dizgi Servisi.
• Atabeyoğlu, C. (1983). Cumhuriyet Döneminde Spor Politikası, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul: İletişim Yayınları, 2187-2197
• Bekiroğlu, M. (18.03.1960: 2. Selam Sana !, Ekspres,.
• Habermas, J. (2004). Kamusal Alan. Edt. Meral Özbek, İstanbul: Hil Yayın.
• Hobsbawm, E. (2066). Geleneğin İcadı. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kardaş, A. (2015). I. Dünya Savaşı Dönemi’nde Van’ın İşgali ve Kurtuluşu (1915-1918). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10, 176-192.
• Kardaş, A. (2016). I. Dünya Savaşı Dönemi’nde Türk-Ermeni İlişkilerinin Van’ın İktisadi ve Sosyal Yapısına Etkileri. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri, Türk Eğitim-Sen Genel Merkezi Yayınları, 4, 75-89.
• Koçak Oksev, B. (2016). Tarihsel Gelişimi ve Güncel Sorunları Çerçevesinde Van’da Yerel Basın. Suvat Parin (Haz.), Van Kent Araştırmaları içinde (s.128-151). İstanbul: Bağlam Yayıncılık
• Kurşuncu, V. (02.04.1941). Milli Bayramların Genç Nesiller Üzerine Tesiri. Yeni Yurd.
• Öğün, T. (2001). Van’da Ermeni Komiteleri ve Faaliyetleri. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Dergisi, 462, 590-606.
• İlyas, A. (2018). Yerel Basına Göre 1939-1950 Yılları Arasında Urfa’da Mahalli ve Milli Bayram Kutlamaları. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (16), 201- 215.
• İşipek, R. (05.04.1940). Van’ın Mutlu Günündeyiz. Yeni Yurd.
• Süslü, A. (2009). Ermeniler, Tehcir ve Sonrası. Ankara: Berikan Yayınları.
• Topçu, İ. ve Arslan Oran N. (2017). Kars’ta 1950-1954-1957 Milletvekili Seçimleri ve Demokrat Parti. Türkiyat Araştırmaları Enstitü Dergisi, 389-407.
• Yavuz, N. (2005). Erzincan Mütarekesi’nin Türk Tarihindeki Yeri ve Önemi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 17, 207-232.
• Yıldız, A. (2016). Ne mutlu Türküm Diyebilene: Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938). Ankara: İletişim Yayınları.
• Van Kütüğü, (1993). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları No:8. Ankara: Türk Hava Kurumu Matbaası.