Faik Reşad’ın Şiirlerinde Van

Yıl 2021, Sayı: Van Özel Sayısı, 417 - 432, 20.04.2021

Murat Öztürk

Öz

1851-1914 yılları arasında yaşayan Faik Reşad, Osmanlı divan şiirinin son temsilcilerinden biridir. Hikâye, biyografi, edebiyat tarihi, antoloji, dil bilgisi, ders kitabı ve sözlük gibi tür ve alanlarda çok sayıda eserin müellifi olan Faik Reşad aynı zamanda şiir mecmuası da olan bir şairdir. Hayatının iki yılını Van’da maarif müdürü olarak geçirmiş ve bazı şiirlerinde Van ve ilgili bazı unsurları konu etmiştir. Faik Reşad’ın Van’la ilgili şiirlerinde özellikle iki husus dikkat çeker. Bunlar Van’ın bahar mevsimi ve Kendirci Mahallesi ile Van valileri ve paşalarıdır. Faik Reşad, Van valilerinden Hasan ve Hamit paşalara ve Timurzade ailesinden belediye başkanlığı yapmış olan Tahir Paşa’ya kıt’a ve kaside nazım şekillerinde göreve atanmaları ve görevden ayrılmaları gibi sebeplerle şiirler yazmıştır. Birer tehniyetname veya methiye örneği olan bu şiirler bir dönem Van’da görev yapmış olan bir maarif müdürü ve paşalar arasındaki ilişkiye dair ipucu verir mahiyettedir. Faik Reşad’ın Van’ın Kendirci mahalli ile ilgili yazdığı “Kendirci” redifli gazeli de şehrin bir dönem gözde mesire yeri ve etrafına dair bilgi içermektedir. Bu makalede Faik Reşad’ın kısa biyografisi verilmiş, söz konusu şiirleri tür, şekil ve içerik açısından incelenmiş, valilerin kimlikleri hakkında kısa bilgiler verilmiş, şehrin bağ ve bahçelerinin tarih boyunca varlığına ve dikkat çekici hususiyetine dair farklı kaynaklardan özet bilgi aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Faik Reşad, Van, Kendirci, Hasan Paşa, Hamit Paşa, Tahir Paşa

Van in Faik Reshad’s Poems

Öz

Faik Reshad, who lived between 1851-1914, is one of the last representatives of Ottoman divan poetry. Faik Reshad, who is the author of many works in genres and fields such as stories, biography, literary history, anthology, grammar, textbooks and dictionaries, is also a poet who has a book of poem. He spent two years of his life as a director of education in Van, and in some of his poems he focused on Van and some related elements. In Faik Reshad’s poems about Van, two particular points draw attention. These are the spring season of Van, Kendirci district and Van governors and pashas. Faik Reshad wrote poems to Hasan and Hamit Pashas, one of the governors of Van, and Tahir Pasha, who was the mayor of the Timurzade family, for reasons such as kit and ode to their appointment and leaving office. These poems, which are examples of manners or praises, give clues about the relationship between an education director who worked in Van for a while and pashas. The ghasal that with "Kendirci" redif written by Faik Reshad about the Kendirci district of Van also contains information about the city's favorite recreation spot and its surroundings. In this article, Faik Reşad’s poems were examined in terms of genre, form and content, brief information about the identities of the governors was given, and summary information was given from different sources about the existence and remarkable characteristic of the city's vineyards and gardens throughout history.

Anahtar Kelimeler

Faik Reshad, Van, Kendirci, Hasan Pasha, Hamit Pasha, Tahir Pasha

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (2007). Van Şehir Dokusu ve Tarihi Eserlerinin Tahrip Edilmesinde Ermenilerin Rolü. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (35), Erzurum, 311-339.
• Arvas, T. Z. (2016). Devlet Salnamelerine Göre 1848-1918 Yılları Arasında Van Vilayetinin İdari Taksimatı. Van YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 401-416.
• Arvas, T. Z. (2019). Sultan II. Abdulhamit Döneminde Van Vilayeti. Van: Van Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Aslan, M. (2020). Hakkı Paşa, Hasan Hakkı Paşa, İşkodralı. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. www.teis.yesevi.edu.tr erişim tarihi: 25.01.2021.
• Aslan, T. (2016). Hamid Paşa’nın Van Valiliği Hamid Pasha’s Governorship of Van Province. OTAM, 40 /Güz 2016, 205-243.
• Aslan, T. (2020). Hamid Paşa’nın Van Valiliği Sırasında Ermeni Meselesi (1883-1887). Ermeni Araştırmaları, (66), 73-109.
• Avcı, İ. (2017). Eski-Yeni-Eski-Arasında Fâik Reşâd ve Şiir Mecmuası. Konya: Palet Yayınları.
• Avcı, İ. (2019). Van Şehir Tarihi Araştırmalarına Küçük Bir Edebî Katkı: Fâik Reşâd’ın Kendirci Gazeli. Akademik Kaynak, 5 (1011), 63-74.
• Burnaby, F. (2018). At Sırtında Anadolu. Taşkent, F. (çev.). İstanbul. İletişim Yayınları.
• Büyükkarcı, S. (2015). Süleyman Sabri Paşa Van Tarihi ve Kürtler. İstanbul: IQ Yayınları.
• Çiftçi, Ö. (2017). Fatin Tezkiresi (Hatimetüʼl-Eşʽâr). www.ekitapkulturturizm.gov.tr.
• Demiroğlu, F. (1985). Van’da Ermeni Mezalimi. Ankara: Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü.
• İnbaşı, M. (2006). Van Valileri (1755-1835). A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (29), Erzurum, (Prof. Dr. Zeki Başar Özel Sayısı).
• Kahraman, S. A. ve Dağlı, Y. (2010). Evliya Çelebi Seyahatname. (4. Kitap). İstanbul: YKY Yayınları.
• Karabekir, K. (2019). Hayatım. İstanbul: Truva Yayınları.
• Mangaltepe, İ. (2009). Seyyahların Gözüyle Van (XIX. Yüzyıl). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Mercan, S. (2005). Van Valisi Hasan Paşa'nın Van Hakkındaki 1880 Tarihli Layihası. YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 5-21.
• Miellengen, M. F. (1998). Kürtler Arasında Doğal Yaşam. Mestçi, N. (Çev.). İstanbul: Doz Yayınları.
• Önal, S. (2004). Sadettin Paşa’nın Anıları Ermeni-Kürt Olayları (Van, 1896). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Öztürk, M. ve Öntürk, T. (2021). Vanlı Divan Şairleri ve Feyzî Divançesi. Van: Van Büyükşehir Belediyesi Yayınları (basımda).
• Talay, A. (2017). Bizim Eller Van. Van: Van Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yayınları.
• Tavukçu, O. K. (2007). Ayrılığın Terennümü: Eski Türk Edebiyatında Firâknâmeler, Türkiye Literatür Araştırmaları Dergisi, 5(10), 197-220.
• Yüksel, S. (1997). Faik Reşad’ın Hayatı ve Eserleri. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.