Fuzûlî ve Yaman Dede’nin Şiirlerinde Hazreti Muhammed Övgüsü

Yıl 2021, Sayı: 53, 113 - 136, 30.09.2021

Sabri Balta

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1003443

Öz

Klasik Türk şiirinde geçmişten günümüze çok sayıda şair Hz. Muhammed hakkında övgü dolu şiirler yazmışlardır. Yazdıkları şiirlerde Hz. Muhammed’e olan sevgilerini, özlemlerini ve duygularını mısralara dökmüşlerdir. 15. yüzyıl sonları ile 16. yüzyıl başlarında yaşamış olan Fuzûlî (?-1556) bu şairlerinden birisidir. Klasik Türk şiirleri arasında onun Hz. Muhammed’e deruni sevgisini sunduğu “Su Kasidesi” çok meşhur olmuştur. Fuzuli, şiirinde su’yu bir motif olarak kullanarak, akıcı bir üslupla Hz. Muhammed’in üstün niteliklerini dile getirmiştir. Şiiri, söz güzelliği, anlatım ve manâ derinliği bakımından zirve örneklerle doludur. Bununla birlikte, yakın dönem Türk şiirinin aşk şairlerinden olan ve “Yamandi Molla” lakabıyla anılan Yaman Dede (Mehmed Abdülkadir Keçeoğlu 1887-1962) de, Hz. Muhammed’e derin sevgi besleyen şairlerdendir. O, gönlüne düşen Hz. Muhammed sevgisinden dolayı “Yanar Dede” olarak anılmaktadır. O’nun “Dahilek Yâ Rasulallah” na’ti, yakın dönem klasik Türk edebiyatında peygamber sevgisini anlatan na’tlerden biridir. O, şiirinde Hz. Muhammed sevgisini hal diliyle ifade etmiştir. Bu çalışmamızda Fuzûli’nin “Su Kasidesi” ve Yaman Dede’nin “Dahilek Yâ Rasulallah” şiirlerinde iki şairin Hz. Muhammed’e bakış tarzları, sevgileri, övgüleri ve onun vasıflarını anlatış üslupları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Yaman Dede, na’t, Hz. Muhammed

The Praise to the Prophet Muhammad in the Poems of Fuzûlî and Yaman Dede

Öz

In classical Turkish poetry, many poets from past to present have written praiseworthy poems about the prophet Muhammad. In the poems they wrote, they expressed their love, longing and feelings for the Prophet Muhammad into verses. Fuzûlî, who lived between the fifteenth and sixteenth centuries, is one of these love poets. Among the classical Turkish poems, his "Su Eulogy", in which he he expressed his deepest love for the Prophet Muhammad, is very famous. By using water as a motif, in a very sincere and fluent style, he praised the Prophet Muhammad's superior qualities. His poetry is full of examples in terms of beauty of words, expression and depth of meaning. On the other hand, Yaman Dede (Mehmed Abdulkadir Keçeoğlu 1887-1962), known as "Yamandi Molla", one of the love poets of the recent Turkish poetry, is also one of the poets who have a deep love for the Prophet Muhammad. He is known as "Yanar Dede" because of his love for the prophet Muhammad. His na't entitled "Dahilek Ya Rasulallah" is one of the na'ts describing the love of the Prophet Muhammad in recent classical Turkish literature. In this article, these two poets' perspectives on the Prophet Muhammad, their love, praise and the way of expressing his qualities in Fuzuli's "Su Eulogy" and Yaman Dede's "Dahilek Yâ Rasulallah" poems were examined.

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Yaman Dede, poem, Prophet Muhammad

Kaynakça

• Akar, M. (2017). Su Kasidesi Şerhi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Akyüz, K., Beken, S., Yüksel, S. ve Cunbur, M. (1990). Fuzuli Divanı. Ankara: Akçay Yayınları.
• Atik, H. (2018). Türk İslam Edebiyatı. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları.
• Cançelik, A. (2016). Fuzûlî, Mülhim Şehir ve Su Kasidesi. Şehir ve Düşünce Dergisi, 9, 21-31.
• Demirbağ, Ö. (1991). Divan Şiirinde Hz. Muhammed. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Demirbağ, Ö. (2018). Fuzûlî’nin Bir Murabbâsı Üzerinde Şerh Çalışması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 146-164.
• Demirci, M. (2018). Yaman Dede’nin Türk Musikîsindeki Yeri. Turkish Studies Comperative Religious Studies, 13 (9), 17-44.
• Dilçin, C. (2000). Su Kasidesi’nin Bir Beytindeki ‘Yaygın Yanlış’ Üzerine. Türkoloji Dergisi, 8(1), 145-166.
• Esin, O. (2020). Fuzuli’nin Kaside Der-Na’t-I Hazreti Nebevi’sinin Üslup Özellikleri ve Şairin Su Redifini Kullanma Nedenleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (72), 85-101.
• İnal, G. N. (2014). Fuzûlî’nin Tasavvufi Aşk Söylemi. Mavi Atlas GŞÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2, 73-82.
• Kabaklı, A. (2016). Divan Edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Karahan, A. (1996). Fuzûlî, İslâm Ansiklopedisi içinde. (Cilt. 43, ss. 240-246). İstanbul: TDV Yayınları.
• Kaplan, M. (2020). Fuzuli’nin Türkçe Divanı’nda Tevhid ve Naatlar. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi, 9, 45-79.
• Küçük, O. N. (2010), Yaman Dede. Aşkın Sultanları Son Dönem İstanbul Mevlevîleri Ulusal Sempozyum Tam Metini içinde (s.1-18). https://docplayer.biz.tr/24857610-Yaman- dede-yrd-doc-dr-osman-nuri-kucuk.html (Erişim Tarihi: 15.09.2020).
• Mommsen, K. (2012). Goethe ve İslam. Özkan, S. (Çev.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Oral, O. (2015). Peygamber Aşığı Yaman Dede, Mehmed Abdülkadir Keçeoğlu. Uluslararası Rusya Araştırmaları Dergisi, 8(1), 10-22.
• Özdamar, M. (2015). Yaman Dede. İstanbul: Kırkkandil Yayınları.
• Şahin, H. (2013). Yaman Dede (1887-1962). İslâm Ansiklopedisi içinde. (Cilt. 43, ss. 311-312). Ankara: TDV Yayınları.
• Taşkesenlioğlu, L. (2020). Eski Türk Edebiyatında Türk Dili Bilinci ve Zevki. Milli Eğitim, 49 (226), 371-399.
• Tok, V.A. (2006). Su Kasidesi’nden Beş Beyit Üzerine Bir Şerh Denemesi. Yedi İklim, 19 (194), 145-147.
• Tok, V. A. (2014). Dahîlek Yâ Resulullah. Diyanet Aylık Dergi, 285, 58-60.
• Yazgıç, S. K. (2017). Yaman Dede’den mektuplar. Türk Dili, 782, 181-183.
• Yeşilyurt, Ö. (2019). Fuzûlî’nin Türkçe Dîvân’ında İnanç Unsurları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yılmaz, H. K. (2020). Fuzûlî’nin Su Kasidesinde Sevgi. http://hasankamilyilmaz.com/fuzulinin-su-kasidesinde-sevgi.html (Erişim Tarihi: 10.10.2020)