Organize Sanayi Bölgesi İşletmelerinin Kapasite Kullanım Oranları ve Rekabet Faktörleri Açısından Analizi: Van Organize Sanayi Bölgesi Örneği

Yıl 2021, Sayı: 53, 381 - 400, 30.09.2021

Kürşad Seçkin Karahan , Abdurrahman Çalık

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1003695

Öz

Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) faaliyet gösteren işletmeler, üretimlerini tamamlayıcı faaliyetlerle birbirlerini destekleyerek gelişme ve büyüme konularında çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Aynı sektörde faaliyet gösteren işletmeler birbirlerinin rakipleri olmakta ve bu durum işletmelere rekabet üstünlüğü elde edebilmeleri için gerekli olan dinamizmi de kazandırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Van OSB’nin genel bir durum analizini yapmaktır. Bu amaç kapsamında; OSB’nin temel fonksiyonları belirlenmeye ve gelişimini engelleyen faktörler tespit edilmeye çalışılmış, OSB’deki işletmelerin kapasite ve rekabet durumları hakkında bilgiler toplanıp analiz edilmiştir. Van OSB’de kayıtlı olan 126 işletme içerisinden görüşme talebimizi kabul eden ve aktif olan 41 işletme ile yüzyüze görüşmeler yapılmış ve anketler uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre; Van OSB’de faaliyet gösteren en köklü işletmelerin; “gıda”, “inşaat”, “kimya petrol lastik ve plastik” sektörlerinden olduğu tespit edilmiştir. İşletmelerin kapasite kullanım oranı (KKO) ortalama %54.4 olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda; OSB’nin temel fonksiyonları, OSB’nin gelişimini engelleyen faktörler, işletmelerin kapasite düşüklük nedenleri ve rekabet avantajını etkileyen faktörler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Organize sanayi bölgesi, durum analizi, kapasite, rekabet

Analysis of Organized Industrial Zone Enterprises in Terms of Capacity Utilization Rates and Competitive Factors: The Case of Van Organized Industrial Zone

Öz

Enterprises operating in Organized Industrial Zones (OIZ) provide various advantages in terms of development and growth by supporting each other with activities that complement their production. Businesses operating in the same sector become competitors of each other and this situation provides the necessary dynamism for businesses to gain a competitive advantage. The aim of this study is to make a general situation analysis of Van OIZ. Within the scope of this purpose; the basic functions of the OIZ were tried to be determined and the factors hindering its development were tried to be determined, information about the capacity and competitiveness of the enterprises in the OIZ was collected and analyzed. Face-to-face interviews were conducted with 41 active enterprises among 126 enterprises registered in Van OIZ which accepted our request for interview and surveys were conducted. According to the research findings; the most rooted enterprises operating in Van OSB; it has been determined that they are from the "food", "construction", "chemistry, oil, rubber, and plastic" sectors. The average capacity utilization rate (CUR) of enterprises was determined as 54.4%. In the results of the study; the basic functions of the OIZ, the factors that hinder the development of the OIZ, the reasons for the low capacity of the enterprises, and the factors affecting the competitive advantage have been determined.

Anahtar Kelimeler

Organized ındustrial zone, situation analysis, capacity, competition

Kaynakça

• Akyüz, K.C., Gedik, T. Ve Akyüz İ. (2010). Trabzon Arsin OSB’de Yer Alan İşletmelerin Rekabet Stratejileri ve Kalite Anlayışları. International Journal of Economic and Administrative Studies 2 (4), 65-82.
• Can, A., Karakoç, F. ve Çelik, M. (2019). Van Sanayisinin Durumu. Verimlilik Dergisi 2019/2, 95-117.
• Çelik, N. ve Okur Dinçsoy, M. (2019). Kalkınma ve Organize Sanayi Bölgeleri: Edirne OSB Üzerine Bir Araştırma. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 28-45.
• Çetin, M. ve Kara, M. (2008). Bir Kalkınma Aracı Olarak “Organize Sanayi Bölgeleri”. Isparta Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 31, 49-68.
• Çevik, O. ve Yiğit, A. M., (2009), İşçilerin Sosyal ve Çalışma Hayatlarına Dair Bir Araştırma: Amasya Organize Sanayi Bölgesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, 222-223.
• Dağlar, H. (2015). Türkiye’de Organize Sanayi Bölgelerinin Kurumsallaşması ve Karşılaştıkları Sorunlara Çözüm Önerileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi 5(2), 615- 628.
• Doğan, H. ve Doğan, A. (2020). Organize Sanayi Bölgelerinin Sivas İli Ekonomisine Etkisi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (19), 217-241.
• Dursun, M. (2019). Doğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresinde Yer Alan Organize Sanayi Bölgelerinin Etkinlik Değerlendirmesi. GUFBED 9(4) 816-824.
• Eyuboğlu, D., (2005), 2000’li Yıllarda Organize Sanayi Bölgelerimiz. Verimlilik Dergisi, 2005/ 3, Milli Prodüktivite Merkezi, 53-55.
• Hu, J.L., Han, T.F., Yeh, F.Y. ve Lu, C.L., (2010). Efficiency of Science and Technology Industrial Parks in China. Journal of Management Research, 10( 3), 151-166.
• Koç, S. ve Bulmuş, C. (2014). Organize Sanayi Bölgelerinin Bölge Ekonomilerindeki Etkinliklerinin Karşılaştırılması: Kayseri ve Sivas Örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 177-215.
• Liu, W., Tian, J., Chen, L., Lu, W. ve Gao Y., (2015). Environmental Performance Analysis of Co-Industrial Parks in China: A Data Envelopment Analysis Approach. Journal of Industrial Ecology, 19(6), 1070-1081.
• Öcal, Fatih Mehmet, (2009). Konya Organize Sanayi Bölgeleri’nde Faaliyet Gösteren Firmaların Sahiplerinin Sosyo-Kültürel Açıdan İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 12 (1-2), 231-248.
• Örnek Özden, E., (2016). Kalkınma Aracı Olarak Organize Sanayi Bölgelerini Yeniden Kurgulamak. MEGARON 11(1), 106-124.
• Pekkaya, M. ve Aslan, B., (2018). OSB Yer Seçiminde Dikkate Alınan Kriter Önem Derecelerinin Ve Kriterler Arası Etkileşimin Belirlenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (UİİİD-IJEAS), (18. EYİ Özel Sayısı), 293-308.
• Rosenthal, S.S. ve Strange, W. C. (2003). Geography, Industrial Organization and Agglomeration. The Review of Economics and Statistics, 85/2, 377-393.
• Saikku, L. (2006). Eco - Industrial Parks a Background Report for the Eco-Industrial Park Project at Rantasalmi. Research Institute for Social Sciences University of Tampere, Finland. Publıcatıons of Regıonalcouncıl Of Etela-Savo.
• Şahin, A., Şahin, M. ve Gürbüz, M. (2016). Kahramanmaraş Organize Sanayi Bölgesi’nin Çevresindeki Yerleşmelere Olan Etkileri. Türk Coğrafya Dergisi 66, 71-81.
• Yıldırım Özcan, K. (2020). Büyüme Kutupları Teorisi Bağlamında Türkiye’deki OSB’lerin Tarihsel Gelişimi İle Fiziksel ve Ekonomik Özellikleri. Verimlilik Dergisi, 2020 (1), T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayını.