Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türk Müziği Güftelerinde Kadının Temsiliyeti: Münir Nurettin Selçuk’un Besteleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Sayı: 54, 107 - 130, 31.12.2021

Funda Keklik Kal , Duygu Ulusoy Yılmaz Ahmet Selçuk Bayburtlu

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1052400
Cited By: 1

Öz

Türkiye’de müzikoloji disiplini kapsamında toplumsal cinsiyet konulu çalışmaların artışı ile kadın müzisyenler üzerine yapılan çalışmaların varlığı daha çok dikkat çekmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışmaların çoğunlukla popüler müzik türünde yapılması, Türk müziği güftelerinde kadının varlığının nasıl olduğu sorusunu akla getirmiş ve bu çalışmanın doğmasına vesile olmuştur. Çalışma, Münir Nurettin Selçuk’un bestelediği eserlerin sözlerinde kadının nasıl temsil edildiği sorusu üzerine yapılandırılmıştır. Çalışma, Türk müziğinde kadın temaları içeren araştırmaların sayıca az olması ve Türk müziğinin 1900’lü yıllarda yaşamış olduğu değişimlerine tanıklık etmesi nedeniyle Münir Nurettin Selçuk’un bestelediği eserlerle sınırlandırılmıştır. Münir Nurettin Selçuk’a ait olan eserler tarama yöntemiyle tespit edilmiş, sözleri incelemeye tabi tutulmuştur. İncelenen 84 eserde içinde kadını temsil eden ifadelerin yer aldığı eserler çalışmanın verilerini oluşturmuştur. Kadını temsil eden ifadeleri içeren 28 eser müzikal ve sözel olarak analiz edilmiştir. Eserlerin öncelikle makam, usul, form, güftekâr açısından tasnifi yapılmış, elde edilen sayısal veriler grafiksel olarak gösterilmiştir. Kadına ilişkin ifadeler anlamlarına bağlı olarak kategorileştirilmiş, eserler içerisinde kadını temsil eden bu ifadeler anlamsal olarak incelenmiştir. Sonuç olarak incelenen bu 28 eserin içerisinde Münir Nurettin Selçuk’un en çok istifâde ettiği güftekâr Yahya Kemal Beyatlı, en çok kullandığı makam rast makamı, en çok kullandığı usûl aksak usulü, en çok tercih ettiği form şarkı formu olarak görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türk müziği toplumsal cinsiyet kadın müzikoloji

Kaynakça

  • Açar, Z. (2019). Bilinmeyen Bir Gül Kasidesi: Ayıntablı Reşid’in Gül Kasidesi ve Şehri. Hikmet Akademi Edebiyat Dergisi, 5 (11). Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/842536
  • Adar, Ç. (2015). Türk Müziğinde Kadın Algısı, Hacı Arif Bey Eserleri Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 8 (37). Erişim: https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/womens-perception-of-turkish-music-example-of-works-of-mr-haci-arif.pdf
  • Akbalık, E. (2013). Türk Atasözleri Cinsiyet Algısı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/55860
  • Aksu, C. (2011). Yahya Kemal'in Gazellerinde Sevgili ve Âşık Tipi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 0 (40). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/157483
  • Barutcu, T. (2019). Taş Plak Geleneğinde Türk Müziği Kadın Ses Sanatçılarının Müzikal Kimlik ve Müzikal Gelişimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 5 (10). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/765447
  • Baykara Acar, Y. (2014). Türkiye'de Kadın Olmak. V. Işıkhan (Ed.), Doç. Dr. Şener Koçyıldırım'a Armağan Sosyal Hizmet ve Toplumla Çalışma içinde (143-156). Ankara: Sosyal Hizmet Araştırma, Uygulama ve Geliştirme Derneği.
  • Çevik, A. E. ve Kaltakcı, A.Y. (2011). Türk Musiki Geleneğinde Kadın ve Kadın Bestekârlar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0 (29), 1300-5766.
  • Dağlı, A. (2012). Göstergebilimsel Yöntemle Bir Efsane Çözümlemesi: Ferhat ile Şirin. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (20). Erişim: https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/gstergebilimsel-yntemle-bir-efsane-zmlemesi-ferhat-ile-sirin.pdf
  • Devellioğlu, F. (2007). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat (24. Baskı). Ankara: Aydın Kitabevi.
  • Doğan, E. (2019). Acem Așîran Makamındaki “Bir Haber Ver Ey Sabâ” Eseri Örnekleminde; Klâsik Türk Mûsikîsi Kadın Ses İcrâcılarından Meral Uğurlu ve Sabite Tur Gülerman’ın Tavır Özelliklerinin Tahlili ve Mukâyesesi. Akademik Sanat, 4 (7). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/776333
  • Gülersoy, Ç. (1984). Münir Nurettin’e Sesleniş. Cumhuriyet/2 Olaylar ve Görüşler, Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi.
  • Günay, V. D. ve Sönmez, Ö. (2009). Reklamlarda Kadına Yönelik Söylem. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1 (1). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/11291
  • Güneygül, G. (2020). Osmanlı Hareminde Kadın Sazende ve Saz Tasvirinin İncelenmesi, Etnomüzikoloji Dergisi, 3 (1). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/1208147
  • Güntekin, M. (2010). İstanbul’un 100 Musikişinası. İstanbul: Kültür Yayınları.
  • Karlıklı, S. (2019). Osmanlı Dönemi Musiki Hayatı ve Dönemin Kadın Tanburileri Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (6). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/768688
  • Kaypak, Ş. (2014). Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Kente Bakmak. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/185110
  • Ötken, N. (2011). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Halk Oyunlarında Kadın. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1). Erişim: https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936431.pdf
  • Özcan, N. (2009). Münir Nurettin Selçuk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt.36, ss. 361). Erişim: https://islamansiklopedisi.org.tr/selcuk-munir-nurettin, Erişim Tarihi: 20.06.2021
  • Uluocak, Ş. ve Aslan, C. (2011). Kadın Bakış Açısından Toplumsal Cinsiyet Rolleri. Çanakkale: Çanakkale Kitaplığı Akademi Yayınları.
  • Yağcı, S. (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Müziği Kadın Bestekârlarından Melahat Pars’ın Eserleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies, 14 (1), Erişim: https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1658803875_47YagciSafiye-819-831.pdf&key=22484
  • Zeybek, Ö. (2013). Türk Makam Müziği’nde Üslûp-Tavır Görüşleri Doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin İcrâlarının Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Yıl 2021, Sayı: 54, 107 - 130, 31.12.2021

Funda Keklik Kal , Duygu Ulusoy Yılmaz Ahmet Selçuk Bayburtlu

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1052400
Cited By: 1

Öz

The increase in studies on gender within the scope of the discipline of musicology in Turkey, and the existence of studies on female musicians in this context draw attention. The fact that the studies carried out in this context are mostly in the genre of the popular music brought to mind the question of how the existence of women in Turkish music lyrics was born, and inspired this study. The study is structured on the question of how women are represented in the lyrics composed by Munir Nurettin Selcuk. The study was limited to the works composed by Münir Nurettin Selçuk, since the number of studies involving women themes in Turkish Music was limited in numbers because he witnessed the changes that Turkish music had experienced in the 1900s. The works belonging to Münir Nurettin Selçuk were determined by survey method and his lyrics were examined. In the eighty four works examined, the works in which the expressions representing the woman were included constituted the data of the study. Twenty eight works containing expressions which represent women were analyzed musically and verbally. First of all, the works were classified in terms of mode, tempo, form, lyrics, and the numerical data obtained were shown graphically. Expressions about women were categorized depending on their meaning. In the works in which expressions representing women were identified, these were analyzed semantically. As a result, among these twenty eight works examined, it became evident that the lyrics that Münir Nurettin Selcuk used most was inspired by Yahya Kemal Beyatlı and that the rast maqam, the usûl and the song form were preferred by him.

Anahtar Kelimeler

Turkish music social gender women musicology

Kaynakça

  • Açar, Z. (2019). Bilinmeyen Bir Gül Kasidesi: Ayıntablı Reşid’in Gül Kasidesi ve Şehri. Hikmet Akademi Edebiyat Dergisi, 5 (11). Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/842536
  • Adar, Ç. (2015). Türk Müziğinde Kadın Algısı, Hacı Arif Bey Eserleri Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 8 (37). Erişim: https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/womens-perception-of-turkish-music-example-of-works-of-mr-haci-arif.pdf
  • Akbalık, E. (2013). Türk Atasözleri Cinsiyet Algısı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/55860
  • Aksu, C. (2011). Yahya Kemal'in Gazellerinde Sevgili ve Âşık Tipi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 0 (40). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/157483
  • Barutcu, T. (2019). Taş Plak Geleneğinde Türk Müziği Kadın Ses Sanatçılarının Müzikal Kimlik ve Müzikal Gelişimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 5 (10). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/765447
  • Baykara Acar, Y. (2014). Türkiye'de Kadın Olmak. V. Işıkhan (Ed.), Doç. Dr. Şener Koçyıldırım'a Armağan Sosyal Hizmet ve Toplumla Çalışma içinde (143-156). Ankara: Sosyal Hizmet Araştırma, Uygulama ve Geliştirme Derneği.
  • Çevik, A. E. ve Kaltakcı, A.Y. (2011). Türk Musiki Geleneğinde Kadın ve Kadın Bestekârlar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0 (29), 1300-5766.
  • Dağlı, A. (2012). Göstergebilimsel Yöntemle Bir Efsane Çözümlemesi: Ferhat ile Şirin. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (20). Erişim: https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/gstergebilimsel-yntemle-bir-efsane-zmlemesi-ferhat-ile-sirin.pdf
  • Devellioğlu, F. (2007). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat (24. Baskı). Ankara: Aydın Kitabevi.
  • Doğan, E. (2019). Acem Așîran Makamındaki “Bir Haber Ver Ey Sabâ” Eseri Örnekleminde; Klâsik Türk Mûsikîsi Kadın Ses İcrâcılarından Meral Uğurlu ve Sabite Tur Gülerman’ın Tavır Özelliklerinin Tahlili ve Mukâyesesi. Akademik Sanat, 4 (7). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/776333
  • Gülersoy, Ç. (1984). Münir Nurettin’e Sesleniş. Cumhuriyet/2 Olaylar ve Görüşler, Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi.
  • Günay, V. D. ve Sönmez, Ö. (2009). Reklamlarda Kadına Yönelik Söylem. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1 (1). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/11291
  • Güneygül, G. (2020). Osmanlı Hareminde Kadın Sazende ve Saz Tasvirinin İncelenmesi, Etnomüzikoloji Dergisi, 3 (1). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/1208147
  • Güntekin, M. (2010). İstanbul’un 100 Musikişinası. İstanbul: Kültür Yayınları.
  • Karlıklı, S. (2019). Osmanlı Dönemi Musiki Hayatı ve Dönemin Kadın Tanburileri Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (6). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/768688
  • Kaypak, Ş. (2014). Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Kente Bakmak. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1). Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/185110
  • Ötken, N. (2011). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Halk Oyunlarında Kadın. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1). Erişim: https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936431.pdf
  • Özcan, N. (2009). Münir Nurettin Selçuk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (Cilt.36, ss. 361). Erişim: https://islamansiklopedisi.org.tr/selcuk-munir-nurettin, Erişim Tarihi: 20.06.2021
  • Uluocak, Ş. ve Aslan, C. (2011). Kadın Bakış Açısından Toplumsal Cinsiyet Rolleri. Çanakkale: Çanakkale Kitaplığı Akademi Yayınları.
  • Yağcı, S. (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Müziği Kadın Bestekârlarından Melahat Pars’ın Eserleri Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies, 14 (1), Erişim: https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1658803875_47YagciSafiye-819-831.pdf&key=22484
  • Zeybek, Ö. (2013). Türk Makam Müziği’nde Üslûp-Tavır Görüşleri Doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin İcrâlarının Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Toplam 21 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Tam Sayı
Yazarlar

Funda Keklik Kal

Duygu Ulusoy Yılmaz Bu kişi benim 0000-0002-0924-3071

Ahmet Selçuk Bayburtlu Bu kişi benim 0000-0002-6906-2694

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2021
Gönderilme Tarihi 5 Temmuz 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Sayı: 54

Kaynak Göster

APA Keklik Kal, F., Ulusoy Yılmaz, D., & Bayburtlu, A. S. (2021). Türk Müziği Güftelerinde Kadının Temsiliyeti: Münir Nurettin Selçuk’un Besteleri Üzerine Bir İnceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(54), 107-130. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1052400

Cited By

Erzurum Türkülerinde Kadın
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.32709/akusosbil.1056592
 Kapak Resmi İndir

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.