Ar-Ge Yatırımlarının Dış Ticarete Etkisi: ARDL Yaklaşımıyla Türkiye Örneği

Yıl 2022, Sayı: 56, 28 - 49, 30.06.2022

Hikmet Boydak Müslüm Polat

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1090975

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki Ar-Ge faaliyetlerinin, Türkiye’nin dış ticaret performansına etkisini tespit etmektir. Bu bağlamda Türkiye’nin 1990-2019 dönemi yıllık verileriyle Ar-Ge harcaması ile ithalat ve ihracat arasındaki ilişki zaman serisi analiz yöntemiyle araştırılmıştır. Çalışmada birim kök sınaması klasik ADF ve PP testlerinin yanı sıra Lee Strazicich LM birim kök testi ile sınanmıştır. Bu testler sonucunda Ar-Ge değişkeninin kırılmalar etrafında durağan olduğu, ithalat ve ihracat değişkenlerinin ise birinci farkta durağan hale geldikleri belirlenmiştir. Değişkenler arasındaki eşbütünleşme ve katsayı tahminleri, farklı durağanlık seviyesinde analize imkan veren, ARDL sınır testi yöntemiyle araştırılmıştır. Elde edilen analiz sonuçlara göre Ar-Ge harcamaları ile ithalat ve ihracatın eşbütünleşik olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca hesaplanan uzun ve kısa dönem katsayılar sonucunda Ar-Ge harcamalarının ithalat ve ihracatı uzun dönemde pozitif ve anlamlı bir şekilde etkilediği saptanmıştır. Kısa dönemde ise Ar-Ge harcamalarının ihracatı pozitif, ithalatı negatif etkilediği belirlenmiştir. Bu iki etkinin de istatistiki açıdan anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Ar-Ge harcamalarının ihracata etkisinin ithalata etkisinden daha fazla olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ar-Ge, dış ticaret, ithalat, ihracat

The Effect Of R&D Investments On Foreign Trade: The Case Of Turkey With The Ardl Approach

Öz

The aim of this study is to determine the effect of R&D activities in Turkey on Turkey's foreign trade performance. In this context, the relationship between Turkey's annual data for the period of 1990-2019 and R&D expenditures and imports and exports was investigated by time series analysis method. In the study, the unit root test was tested with the Lee Strazicich LM unit root test as well as the classical ADF and PP tests. As a result of these tests, it was determined that the R&D variable was stationary around the breaks, while the import and export variables became stationary at the first difference. The cointegration and coefficient estimates between the variables were investigated using the ARDL bounds test method, which allows analysis at different levels of stationarity. According to the analysis results obtained, it has been determined that R&D expenditures and imports and exports are cointegrated. In addition, as a result of the long and short term coefficients calculated, it was determined that R&D expenditures affected imports and exports positively and significantly in the long term. In the short term, it has been determined that R&D expenditures affect exports positively and imports negatively. Both of these effects were found to be statistically significant. In addition, it has been determined that the effect of R&D expenditures on exports is greater than the effect on imports.

Anahtar Kelimeler

R&D, foreign trade, ımport, export

Kaynakça

• Bleaney, M. ve Wakelin, K. (2002). Efficiency, Innovation and Exports. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 64(1), 3-15.
• Brauner hjelm, P. ve Thulin, P. (2008). Can Countries Create Comparative Advantages? R&D Expenditures, High-Tech Exports and Country Size In 19 OECD Countries. International Economic Journal, 22(1), 95-111.
• Dam, M. M. (2016). Dış Ticaret ve Ar-Ge Yatırımları Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri İçin Panel Veri Analizi. Akademik Bakış Dergisi(56), 345-358.
• Duman, K. ve Aydın, K. (2018). Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları ile Gsyih İlişkisi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(1), 49-66.
• Dünya Bankası. (2021a). The World Bank. Nisan 1, 2021 tarihinde The World Bank Web Sitesi: https://databank.worldbank.org adresinden erişim sağlandı.
• Dünya Bankası. (2021b, Nisan 8). World Integrated Trade Solution. Kasım 20, 2021 tarihinde World Integrated Trade Solution
• Web Sitesi: https://wits.worldbank.org/Default.aspx?lang=en adresinden erişim sağlandı.
• Galović, T. (2015). Impact of R&D on Export Competitiveness of Chemical Industry in Selected OECD Countries. Poslovna Izvrsnost, 9(1), 91-107.
• Göçer, İ. (2013). Harcamalarının Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı, Dış Ticaret Dengesi ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri. Maliye Dergisi, 165(2), 215-240.
• Hirsch, S. ve Bijiaoui, I. (1985). R&D Intensity and Export Performance: A Micro View. Weltwirtschaftliches archiv, 121(2), 238-251.
• Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E. ve Karaçor, Z. (2016). Türkiye'de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 23(1), 203-215.
• Landesmann, M. ve Pfaffermayr, M. (1997). Technological Competition and Trade Performance. Applied Economics, 29(2), 179-196.
• Le, C. D. (1987). The Role of R&D in High-Technology Trade: An Empirical Analysis. Atlantic Economic Journal, 15(4), 32-38. Lefebvre, E., Lefebvre, L. ve Bourgault, M. (1998). R&D-Related Capabilities as Determinants of Export Performance. Small Business Economics, 10(4), 365- 377.
• MÜSİAD. (2012). Küresel Rekabet İçin Ar-Ge ve İnovasyon. İstanbul: MÜSİAD.
• Özer, M. ve Çiftçi, N. (2009). Ar-ge Harcamaları ve İhracat İlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 39-50.
• Salim, R. A. ve Bloch, H. (2009). Business Expenditures on R&D and Trade Performances in Australia: Is There A Link? Applied Economics, 41(3), 351- 361.
• Sara, T. S., Jackson, F. H. ve Upchurch, L. T. (2012). Role of Innovation in High-Tech-Exports of A Nation. International journal of Business and Management, 7(7), 85.
• Sungur, O., Aydın, H. ve Eren, M. (2016). Türkiye’de Ar-Ge, İnovasyon, İhracat Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 173-192.
• Şahbaz, A., Yanar, R. ve Adıgüzel, U. (2014). Ar-Ge Harcamaları ve İleri Teknoloji Mal İhracatı İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 47-60.
• Tomiura, E. (2007). Effects of R&D and Networking on The Export Decision of Japanese Firms. Research Policy, 36(5), 758-767.
• TÜBİTAK. (2020, Aralık 31). Türkiye Bilimsel ve Teknoloji Araştırma Kurumu. Kasım 20, 2021 tarihinde Tübitak Web Sitesi: https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/politikalar/icerik-bty-istatistikleri adresinden erişim sağlandı.
• TÜİK. (2021a, Kasım 15). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Kasım, 2021 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu Web Sitesi: https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=ara%C5%9Ft%C4%B1rma%20ge li%C5%9Ftirme adresinden erişim sağlandı.
• TÜİK. (2021b, Ekim 27). Türkiye İstatistik Kurumu. Kasım 21, 2021 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu Web Sitesi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Dis-Ticaret-104 adresinden erişim sağlandı.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2021, Ocak 1). Türk Patent ve Marka Kurumu. Kasım 20, 2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu Web Sitesi: https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/statistics/ adresinden erişim sağlandı.
• UNESCO. (2021, Mart). Unesco. Haziran 15, 2021 tarihinde Unesco Web Sitesi: http://data.uis.unesco.org/Index.aspx# adresinden erişim sağlandı.
• Uzay, N., Demir, M. ve Yıldırım, E. (2012). İhracat Performansı Açısından Teknolojik Yeniliğin Önemi: Türkiye İmalat Sanayi Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 147-160.
• Yıldırım, E. ve Kesikoğlu, F. (2012). Ar-Ge Harcamaları İle İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneğinde Panel Nedensellik Testi Kanıtları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 165-180.
• Yıldırım, H. H., Akkılıç, M. E. ve Dikici, M. S. (2018). Ar-Ge Harcamalarının Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret Dengesi Üzerindeki Etkisi: G-20 Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama. International Review of Economics and Management, 6(2), 43-58.
• Yüksel, S. (2017). The Impacts of Research and Development Expenses on Export and Economic Growth. International Business and Accounting Research Journal, 1(1), 1-8.
• Zhao, H. ve Li, H. (1997). R&D and Export: An Empirical Analysis of Chinese Manufacturing Firms. The Journal of High Technology Management Research, 8(1), 89-105.