Bir Osmanlı Sancağı Olan Üsküp, İktisaden Narh Cezalarıyla Değerlendirilebilir mi?

Yıl 2022, Sayı: 57, 86 - 103, 30.09.2022

Yasemin Elik

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1140526

Öz

Göç; bir yerden başka bir yere intikal etmek demektir. Savaşlar, salgınlar ya da doğal afetler gibi olağanüstü durumlar insanların yer değiştirmeleriyle; göç etmeleriyle nihayetlenir. Bu durum, hem göç eden kesim hem de göç alan kesim tarafından gerek toplumsal açıdan gerekse de coğrafi açıdan bazı sonuçlar ortaya çıkarır. Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Devleti arasında yapılan 93 Harbi büyük bir göç dalgasına sahne olmuştur. Özellikle savaş sonrasında Bulgaristan’ın kaybedilmesiyle birlikte, Bulgaristan’da yaşayan müslüman halk mülteci konumuna geçmiş ve Osmanlı Devleti eliyle, stratejik konumu itibariyle önemli bir Osmanlı sancağı olan Üsküp’e yerleştirilmiştir. Osmanlı, Bulgar muhacirlerinin hayatlarını idame ettirmeleri için her türlü imkânı kullanmıştır. Bu amaçla genel iktisadi politikalarından bir tanesi olan fiyat denetimini etkin bir şekilde uygulamıştır. Osmanlı sınırları dahilinde olan diğer bölgelerde olduğu gibi Üsküp’te de narh politikası anlamına gelen bu denetimi sürdürmüş ve aksi yönde hareket edenleri cezalandırmıştır. Çalışmanın amacı 93 Harbi sırasında ve sonrasında Üsküp halkını narh cezaları kapsamında değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Üsküp, narh, 93 Harbi, ceza

Can Skopje, An Ottoman Sanjak, Be Evaluated Officially Fixed Price Fines Economically?

Öz

Migration is moving from one place to another place. Extraordinary situations such as wars, epidemics or natural disasters end with the displacement of people and thus their migration, which leads to some consequences in terms of both migration sending and receiving sides as well as social and geographical consequences. The 93 War between the Ottoman Empire and the Russian State witnessed a great migration wave. Especially with the loss of Bulgaria after the war, the Muslim people living in Bulgaria became refugee and were settled in Skopje, an important Ottoman sanjak due to its strategic location, by the Ottoman State. The Ottoman Empire used every opportunity for the Bulgarian immigrants to maintain their lives. It implemented price control, which is one of its general economic policies, effectively to that end. As in other regions within the borders of the Ottoman Empire, it continued this control which means narh policy in Skopje, and punished those who acted in the opposite direction. The aim of the study is to evaluate the Skopje during and after the 93 War within the scope of fines of narh.

Anahtar Kelimeler

Skopje, officially fixed price (narh), 93 war, fine, Skopje, officially fixed price (narh), 93 war, fine

Kaynakça

• Ahbab, Y. (2016). 93 Harbi Sonrası Bulgar Muhacirlerinin Üsküp Sancağı’nda İskanı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, III (5), 1-15.
• Ahbab, Y. (2015). Üsküp Sancağı’nın İdari ve Sosyo-Ekonomik Yapısı (1876-1911) (Tez No. 417696) [ Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ahmetaj, S. Ş. (2012). Kosova Vilayeti: İpek Sancağı’nın İdari ve Sosyal Yapısı (XIX. yüzyıl) (Tez No. 317761) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aktepe, M. (2002). “Kosova”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, V. 26, 216-219.
• Artuk, İ. (1992). “Beşlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, V. 35, 7.
• Atar, Z. (2012). Balkanlarda Temettuat Tahrirleri (Tırhala-Üsküp-Drama Sancakları Örneklerinde). Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XII (2), 389-407.
• Bektaş, G. (Gunjul). (2020). Bir Rumeli Kentinin Modernleşmesi: Üsküp (1839 – 1912). METU JFA, XXXVII (1), 169-198.
• Dede, M. (2015). Üsküp Vakıfları: Bir Sosyal Tarih İncelemesi (Tez No. 423683) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Genç, M. (2020). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. Ötüken Neşriyat.
• Güler, N. (2019). Salnamelere Göre Kosova Vilayetinde Eğitim – Öğretim (Tez No. 586667) [Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Halaçoğlu, Y. (1991). XIV - XVII Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnalcık, H. (1995). “Eyalet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, V.11, 548-550.
• İnalcık, H. (2008). “Rumeli”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, V. 35, 232-235.
• İnbaşı, M. (2012). “Üsküp”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, V. 42, 377-381.
• İnbaşı, M., & and Kul, E. (2018). Balkanlarda Bir Türk Şehri: Üsküp (Fetihten XVIII. Yüzyıla Kadar). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kallek, C. (2006). “Narh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, V. 32, 387-389.
• Kaynaklarla Osmanlı Coğrafyası Yer Adları Sözlüğü. (2022, February 01). Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, https://www.devletarsivleri.gov.tr/Sayfalar/Yayinlar/Yayinlar.aspx.
• Kul, E. (2019). 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) Sonrası Üsküp’e Gelen Muhacirlerin Durumu (1877 – 1875). Anasay, (8), 11-42. https://doi.org/10.33404/anasay.534855.
• Kütükoğlu, M. S. (1978). 1009 (1600) Tarihli Narh Defterine Göre Çeşitli Eşya ve Hizmet Fiyatları. Tarih Enstitsü Dergisi, (9), 1-85.
• Pamuk, Ş. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Paşaoğlu, D. D. (2013). Muhacir Komisyonu Maruzatı’na Göre (1877-1878) 93 Harbi Sonrası Muhacir İskânı. International Journal of History, A tribute to Prof. Halil İnalcık, V (2), 347-387.
• Sahillioğlu, H. (1967). Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1525 Yılı Sonunda İstanbul’da Fiyatlar. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, (1), 35-53. Salnâme-i Vilâyet-i Kosova 1896 (Hicri 1314) / (Üsküp, Priştine, Prizren, İpek, Yenipazar, Taşlıca). (2000). Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği Yayınları, Yayın No: 3.
• Sami, Ş. (2017). Kâmûs-ı Türkî (Latin Harfleriyle) (5. Baskı). İdeal Kültür Yayıncılık.
• Sarınay, Y. (2010). Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 108, https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/osmanli-arsivi-yayinlar/BA%C5%9EBAKANLIK%20OSMANLI%20AR%C5%9E%C4%B0V%20REHBER%C4%B0.pdf.
• Sarınay, Y. (2005). Osmanlı Yönetiminde Makedonya. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 74.
• Tabakoğlu, A. (1987). Osmanlı Ekonomisinde Fiyat Denetimi. İktisat Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. S. F. Ülgener’e Armağan, XLIII, 122.
• Tabakoğlu, A. (2008). Türkiye İktisat Tarihi. Dergâh Yayınları.
• Tamaç, B. (2020). Son Dönem Osmanlı Üsküp Uleması (1839-1913) (Tez No. 640823) [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tarih Çevirme Klavuzu. (2021, December 17). Türk Tarih Kurumu, https://www.ttk.gov.tr/tarih-cevirme-kilavuzu/.
• Ünal, M. A. (2011). Osmanlı Tarih Sözlüğü (1. Baskı). Paradigma Yayıncılık.
• Directorate of State Archives Ottoman Archives (Istanbul) (BOA), Foreign Archive: Macedonia YB(021)