Demokrat Parti Döneminde Ankara

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 1 - 10, 30.10.2023

Nasrullah Uzman

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1310225

Öz

Ankara, 13 Ekim 1923’te başkent ilan edilmiştir. Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin örnek ve öncü şehri olması planlanan Ankara, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ciddi ilerleme sağlamıştır. 1946 yılında çok partili hayata geçilmiş, bundan 4 yıl sonra, 14 Mayıs 1950’de gerçekleşen seçimlerle Demokrat Parti iktidar olmuş ve 27 Mayıs 1960’taki askeri darbeye kadar sürecek olan “Demokrat Parti Dönemi” başlamıştır. Nüfus itibariyle Türkiye’nin ikinci büyük şehri olan başkent Ankara’da 1950 ve 1954 seçimlerini Demokrat Parti, 1957 seçimlerini ise Cumhuriyet Halk Partisi kazanmıştır. Demokrat Parti döneminde gerek ülke genelinde gerekse Ankara’da idari, siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda ciddi değişimler yaşanmıştır. 1950 yılı ile mukayese edildiğinde 1960 yılı itibariyle Ankara’nın idari yapısında, nüfusunda, belediye hizmetlerinde, ekonomisinde, siyasetinde, eğitim, kültür ve sanat yapısında önemli değişikliklerin ve gelişmelerin yaşandığı görülmektedir. Bu makalede Demokrat Parti döneminde Ankara’nın idari, siyasi, sosyal, ekonomik yapısı arşiv belgeleri ve resmi yayınlar ışığında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Ankara, Cumhuriyet Halk Partisi, Ankara Belediyesi, Ankara Valiliği

Ankara in Democrat Party Period

Öz

Ankara was declared the capital city on 13 October 1923. Ankara, which is planned to be the model and pioneer city of the modern Turkish Republic, has made significant progress in economic, social and cultural areas. Multi-party system was started in 1946, and 4 years later, with the elections held on 14 May 1950, the Democrat Party came to power and the “Democratic Party Period”, which will last until the military coup on May 27, 1960, has begun. In the capital Ankara, which is the second largest city of Turkey in terms of population, the Democratic Party won the 1950 and 1954 elections, and the Republican People’s Party won the 1957 elections. During the Democratic Party period, there were serious changes in administrative, political, social, cultural and economic areas both throughout the country and in Ankara. When compared with 1950, it is seen that significant changes and developments were experienced in Ankara’s administrative structure, population, municipal services, economy, politics, education, culture and art structure as of 1960. In this article, the administrative, political, social and economic structure of Ankara will be evaluated in the light of archival documents and official publications during the Democratic Party period.

Anahtar Kelimeler

Democrat Party, Ankara, Republican People’s Party, Ankara Municipality, Ankara Governorship

Kaynakça

• BCA, 30.11.1/255.3.4.
• BCA, 30.1/122.775.5.
• BCA, 30.11.1/218.39.20.
• BCA, 30.11.1/213.14.17.
• BCA, 30.18.1.2/123.64.13.
• BCA, 30.18.1.2/128.25.20.
• BCA, 30.18.1.2/140.82.4.
• BCA, 30.18.1.2/147.51.20.
• BCA, 30.18.1.2/147.57.10.
• BCA, 30.18.1.2/149.36.15.
• BCA, 30.11.1/245.21.20.
• Ağaoğlu, S. (1972). Demokrat Parti’nin doğuş ve yükseliş sebepleri bir soru, Baha Matbaası.
• Akbeyaz. D. (2018). Demokrat Parti dönemi Türk sporu (1950-1960). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Arslan, Z. (2013). Türk parlamento tarihi XI. dönem 1957-1960 (C. III). TBMM Vakfı Yayınları.
• Garan Gökşen, B. ve Gökşen, E. (2016). 1923’ten 1960’a kadar Ankara’da çıkan edebiyat, kültür ve sanat dergileri üzerine tanıtıcı bir kaynakça denemesi. G. Gökalp Alpaslan, P. Şahin Tekinalp (Ed.), Kültürel Mirasın İzinde. Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
• Kaynar, İ.S. (2017). Ankara’nın 11 Eylül 1957 sel felaketi ve siyasi gündemi. Ankara Araştırma Dergisi, 5(2), 197-224.
• Öztürk, K. (2000). Türk parlamento tarihi X. dönem 1954-1957 (C. II). TBMM Vakfı Yayınları.
• Öztürk, K. (2001). Türk parlamento tarihi, TBMM-IX. Dönem 1950-1954 (C. VII). Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
• Resmi Gazete, 21 Şubat 1950.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (26.11.1957). TBMM Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (1954). 22 Ekim 1950 Umumî nüfus sayımı, vilâyet, kaza, nahiye ve köyler itibariyle nüfus. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (1961). 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (1961). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (1964) 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (1967). Millî Eğitim Hareketleri 1927-1966, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2012). Milletvekili Genel Seçimleri (1923-2011), Türkiye İstatistik Kurumu Yayınları.