Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balıkesir Hastaneleri

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 66 - 82, 30.10.2023

Zeki Çevik

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1310297

Öz

Osmanlı Devleti’nde halk sağlığının korunmasına yönelik resmi kurumların ortaya çıkışı ile ilgili ilk kurum 1838'de resmiyet kazanan “Meclis-i Tahaffuz”dur. 1840'dan sonra uluslararası bir nitelik kazanan bu kuruluşun amacı memlekete dışarıdan gelecek bulaşıcı hastalıklara karşı korumak ve gerekli önlemleri almak olduğu için genel halk sağlığı üzerinde olumlu bir etkisi olmamıştır. Bunun yanında XIX. yüzyıldan itibaren sağlık kurumlarında Batı’ya açılma dikkat çekmektedir. XIX. yüzyıl sonlarında Hüdâvendigâr Vilâyeti’ne bağlı Balıkesir Livasında bir hastane bulunmaması hastaların mağdur olmasına sebep olduğu gibi, hastaneye ve ilaca oldukça ihtiyaç vardı. Balıkesir'in ilk resmi hastanesi olan Gureba Hastanesi'nin yapımına 1889 yılında başlanıp 1894 yılı sonlarında tamamlanmıştır. Bu hastane 1891 yılından itibaren hasta kabul etmeye başladı. Bundan sonra ise hastanenin günün ihtiyaçlarını karşılayamaması ve halka yeterli olmaması nedeniyle yeni hastane yapımına gidilecektir. Cumhuriyet dönemine geçişte de sağlık kurumlarına çok önem verilmiştir. Mustafa Kemal Paşa Ankara’da ilk TBMM Hükümeti’ni kurduğu zaman, her şeyden evvel halkın sağlığının önemini belirtmiş ve bu hizmeti yürütecek bir Bakanlık kurulmuştur. “Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti” adıyla Kabinede yer alan bu Bakanlık Cumhuriyet ilan edildikten sonra da varlığını sürdürmüş ve başarılı hizmetler vermiştir. Bu çalışmada amaç XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyılın ilk yarısında Balıkesir hastanelerini araştırmak ve bu hastanelerin o dönemin ihtiyacını karşılayıp karşılamadığını incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Mustafa Kemal Paşa, TBMM Hükumeti, Balıkesir

Balikesir Hospitals from the Ottoman to the Republic

Öz

The first institution related to the emergence of official institutions for the protection of public health in the Ottoman Empire was the “Majlis-i Tahaffuz”, which became official in 1838. Since the purpose of this organization, which gained an international character after 1840, was to protect the country against infectious diseases from outside and to take the necessary precautions, it did not have a positive effect on general public health. Besides, XIX. Since the 19th century, opening up to the West in health institutions draws attention. XIX. At the end of the 19th century, the lack of a hospital in Balikesir Liva, a province of Hüdâvendigâr Province, caused the patients to suffer, and there was a great need for hospital and medicine. The construction of Gureba Hospital, which is the first official hospital of Balıkesir, started in 1889 and was completed at the end of 1894. This hospital started to accept patients in 1891. After that, a new hospital will be built because the hospital cannot meet the needs of the day and is not enough for the public. In the transition to the Republican period, health institutions were given great importance. When Mustafa Kemal Pasha established the first GNAT Government in Ankara, he first of all emphasized the importance of the public's health and a Ministry was established to carry out this service. This Ministry, which is in the Cabinet under the name of "Ministry of Health and Social Aid", continued its existence and provided successful services even after the Republic was proclaimed. The aim of this study is XIX. century and XX. Researching Balıkesir hospitals in the first half of the 20th century and examining whether these hospitals meet the needs of that period.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Mustafa Kemal Pasha, Turkish Grand National Assembly Government, Balikesir

Kaynakça

• Ağabeyoğlu, A. (1938). Balıkesir'de Hastaneler Tarihçesi. Kaynak Dergisi, S. 61.
• Ağabeyoğlu, A. (1938). Reşit Bey Hastanesi. Kaynak Dergisi, S. 64.
• Akpınarlı, K. K. Balıkesir Şehir ve Belediye Tarihi (basılmamış eser). Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi Genel Kitaplar Demirbaş No:9, k 28'de kayıtlı.
• Çalışkan, N. A. (1956). Balıkesir Devlet Hastanesi Tarihçesine Kısa Bir Bakış, Posta Matbaası.
• Çevik, Z. (2021). Demokrat Parti Döneminde Balıkesir İlinde Eğitim ve Sağlık Alanlarındaki Uygulamaların Yerel Basına Yansımaları (1950-1960). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 28, (ss. 579-601).
• Kaleci, H. (1989). Ses Gazetesi, Uludağ Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi Bölümü Bitirme Çalışması.
• Karesi Gazetesi, 21 Ramazan 1333, H.21 Temmuz 1331, No. 67.
• Korkmaz, S. (2006). Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Balıkesir'de Sosyal Hayat. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşir, N. (2004). Gureba Hastanesinden Devlet Hastanesine Balıkesir Hastanelerinin Tarihçesi. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 150, (ss. 145-154).
• Türk Dili Gazetesi, 19 Birinci Kânun 928, No. 789, Sayı 1.
• Türk Dili Gazetesi, 15 Şubat 1939, No. 4103, S. 11.
• Türk Dili Gazetesi, 25 Temmuz 1939, No. 4238, S.1.
• Türk Dili Gazetesi, 26 Ağustos 1939, No.4266, S. 11.
• Türk Dili Gazetesi, 19 Birinci Teşrin 1943, No. 3122, S. 2.
• Türk Dili Gazetesi, 25 Mayıs 1944, No. 3876, S. 1.
• Türk Dili Gazetesi, 26 Mayıs 1944, No:3877, sayı:1, s.2.
• Türk Dili Gazetesi, 18 Temmuz 1944, No.3922, S. 2.
• Türk Dili Gazetesi, 10 Mayıs 1945, sayı:1, s.2.
• Türk Dili Gazetesi, 23 Nisan 1949, No:5325, sayı:1, s.2.
• Türk Dili Gazetesi, 22 Ocak 1949, No:5250, sayı:1, s.2.
• Türk Dili Gazetesi, 12 Temmuz 1950, No:5699, sayı:2, s.2
• Türk Dili Gazetesi, 28 Aralık 1950, No:5892, sayı.2, s.2.
• (https://balikesirdh.saglik.gov.tr/TR,38127/tarihce.html, (Erişim tarihi: 30.05.2023).