Medhal in the History of Van

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 391 - 403, 30.10.2023

Güneş Şahin Şengül Demirel

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1344394

Öz

The aim of this study is to analyze the work entitled "Introduction to the History of Van: The Inscriptions of Sarduri the First", which was written by Mustafa Noyan, the Chairman of the Committee of the People's Houses and at the same time the Director of Education in Van, and which is identified as the only publication of the People's House of Van through its publication activity. The work was published in 1932, which is considered one of the early years of the Turkish Republic. The aim of this research is to evaluate the contributions of early republican archeology through an academic analysis of the above-mentioned work. This analysis will be conducted in the context of the nationwide activities of the People's Houses, focusing on their publication activities. The People's Houses or "Halkevleri" were community centers established in different regions of Turkey. They played an important role in disseminating Kemalist ideology and the principles of the Republic to the public. Mustafa Noyan was the head of the local committee in charge of the people's houses and also the director of education in Van. He took the initiative to write the work "Introduction to the History of Van: The Inscriptions of Sarduri the First"," showing a remarkable interest in the history and archaeology of the region. This work is considered an important contribution to early Republican archaeology. The People's Houses throughout Turkey engaged in various activities, including the publication of newspapers, magazines, books and pamphlets, in order to spread the ideals and principles of the Republic among the people. Their main goal was to educate the younger generations and instil national values and culture in them. In this study, we aim to shed light on the broader goals of folk houses across the country through their publishing activities. In addition, the academic analysis of Mustafa Noyan's work, particularly his interest in Van Fortress and the Urartians in the early 1940s, is the focus of this study. This analysis will contribute to a better understanding of early Republican archaeology in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

People, Van People, Urartians, History of Van

Halkevlerinin Yayın Faaliyetleri: Van Tarihine Medhal Birinci Sardur’un Kitabeleri Örneği

Öz

Çalışmadaki amaç, ülke çapında 1932’de açılan halkevlerinin yayın faaliyetleri üzerinden, Van Halkevi’nin tek yayını olarak tespit edebildiğimiz, halk dershaneleri komitesi başkanı ve aynı zamanda Maarif Müdürü olan Mustafa Noyan tarafından kaleme alınan Van Tarihine Medhal Birinci Sardur’un Kitabeleri isimli eserini analiz etmek ve erken dönem Cumhuriyet arkeolojisine katkılarını değerlendirmektir. Halkevleri açıldıktan sonra fiziki şartları el verdiği müddetçe şube kolları ile çalışmalar yürütmüştür. Dil-edebiyat ve tarih şubesi ile kitapsaray ve yayın şubesi bünyesinde açıldığı halkevinde yayın faaliyetlerinden sorumlu olmuştur. Kemalist ideolojinin halk nezdinde yayılması ve devrim mantığının anlaşılması için halkevleri yayınladıkları gazete, dergi, kitap, broşürlerle kendi etkinlik alanlarını yaratmışlardır. Özellikle cumhuriyet rejiminin idealize ettiği aynı ülkü etrafında toplanmış ve kaynaşmış bir toplum oluşturulması noktasında çalışmalar yürüten şubeler tarih, edebiyat, folklor, halk bilimi konularında eserler ortaya çıkarmıştır. Söz konusu eserlerde temel prensip millî değerlerin ve kültürün genç nesillere öğretilmesidir. Bu süreç de şüphesiz, okuma-yazma etkinliği ile anlaşılabilecek ve aktarılacaktır. Çalışmada, ülke genelindeki halkevlerinin yayın faaliyetleri ile ne amaçladığını izah etmeye çalışmakla birlikte, 1940’lı yılların başında Van Kalesi/Urartular ile ilgili yüksek bir bilinç seviyesine ve çalışma azmine sahip Mustafa Noyan’ın söz konusu eserini akademik olarak incelemek hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halkevi Yayınları, Van Halkevi Yayını, Urartular, Van Tarihi

Kaynakça

• BCA. 490.01.845.342.1.16.
• BCA. 490.01.845.342.1.12.
• BCA. 490.01.973.769.2.6.
• BCA. 490.01.991.835.2.
• BCA. 490.1.0.0.4.21.12.
• BCA. 490.1.0.0.4.17.17.
• BCA. 490.1.0.0.718.454.1.110.
• 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı?, 1935, Ankara.
• CHP Halkevleri Öğreneği, 1935, Ankara.
• CHP Halkevleri ve Halkodalarının 1940 Çalışmaları, Ankara.
• Arıkan, Zeki, 1999, “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Atatürk yolu Dergisi 6., 261-281.
• Ateş A. (2017). “Türkiye’de Erken Dönem Tarih Yazımı”, Akademik İzdüşüm Dergisi, C.2, S. 3., 21-34.
• Doğaner Y. (2007). “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları”, https://turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/arastirmalar/yasemin_doganer_cumhuriyet_onuncu_yil_kutlamalari.pdf Erişim Tarihi: 12.10.2023.
• Ertan T. F. “Kadro Dergisi Niçin Kapandı?”, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/26092 Erişim Tarihi: 10.10.2023.
• Karataş E. (2023). “Erken Cumhuriyet Döneminde Çanakkale Halkevlerinin ve Halkodalarının Kütüphane Faaliyetleri (1932- 1951)”, History Studies, 15/1, s. 225-256.
• Karcı Betül, “Ülkü Dergisi”, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ulku-dergisi/?pdf=3284, Erişim Tarihi: 01.10.2023).
• Noyan M. (1941). Van Tarihine Medhal Birinci Sardur’un Kitabeleri, Tan Matbaası, İstanbul.
• Obuz Ö. (2015). “Halkevlerinin Kapatılmasının Türk Basınına Yansımaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 8, S. 41, 2015.
• Özdemir Y., Aktaş E. (2011). “Halkevleri (1932’den 1951’e)”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 45, Erzurum 2011, 235-262.
• Özgünel C. (1986). “Cumhuriyet Dönemi Arkeolojisi”, Belleten, C. 50, S. 198, 895-914.
• Peker R. (1933). “Ülkü Niçin Çıkıyor?”, Ülkü (Seçmeler), Yay. Haz: Zerrin Bayraktar- Cem Alpar, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Ankara 1982.
• Şakiroğlu M. (1996), “Halkevi Dergileri ve Neşriyatı”, Kebikeç, S.3, 131-142.
• Şimşek S. (2002). Bir İdeolojik Seferberlik Deneyimi: Halkevleri (1932- 1951), Boğaziçi Ünv. Yay., İstanbul.
• Şahin, G. (2012). “Van Halkevi ve Faaliyetleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 31 (52) , 93-134 .
• Varlık M. B. (2002). “Ülkü: Halkevleri Mecmuası”, Kemalizm, İletişim Yayınları, Cilt 2, İstanbul.
• Van (1983). Yurt Ansiklopedisi, C. 10. Anadolu Yayıncılık.
• Zuhal B. (2018). Yerel Basın Çalışmalarına Bir Örnek: Yeni Yurd Van Gazetesi (1937-1948), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.