Varolmanın Ağırlığı: Ferit Edgü’nün Romanlarında Zaman-Mekân, Sürgün-Kurban ve Ölüm

Yıl 2024, Sayı: 66, 96 - 112, 25.12.2024

Zeynep Çolak

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1556158

Öz

Bu makale Ferit Edgü’nün Kimse, O/Hakkari’de Bir Mevsim ve Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı adlı romanlarında zaman, mekân, sürgün, kurban ve ölüm temalarını ele almaktadır. Bu temalar Edgü ve Varoluşçu felsefede genellikle birlikte ele alındıklarından dolayı bu makalede birbiriyle kopmaz bir ilişki içerisinde yorumlanmakta, ona göre analizler yapılmaktadır. Edgü’nün romanlarının Varoluş felsefesinin temel unsurlarını yansıttığı ve romanlarının bu felsefi arka plan çerçevesinde yazıldıkları savından hareket eden bu çalışma, bu çerçevede, özellikle Martin Heidegger’in, Jean Paul Sartre’ın ve Albert Camus’nün yaklaşımlarına başvurmaktadır. Bu perspektif içerisinde Heidegger’in “varlığa fırlatılma” ve “ölüme doğru varlık”, Sartre’ın “varlığın yükü”, “bireysel özgürlük” ve Camus’nün “absürt-uyumsuz” gibi kavramları Edgü’nün romanlarının analizinde kullanılmaktadır. Edgü’nün romanlarında mekânın izole ve zorlayıcı koşulları, karakterlerin hem fiziksel hem de ruhsal anlamda birer sürgün gibi hissetmelerine yol açar. Pirkanis köyü gibi yerler, Edgü’nün karakterlerinin varoluşsal kaygılarını ve yabancılaşma duygularını yoğunlaştıran mekânlar olarak karşımıza çıkarlar. Edgü’nün eserlerinde karşılaşılan içsel çatışmaları, karakterlerin yaşamın anlamsızlığı karşısındaki arayışlarını, iç monologlar ve parçalı diyaloglar bu varoluşsal kaygıların ve yabancılaşma duygularının biçimsel, edebi düzlemdeki yansımaları şeklinde okunabilir. Edgü’nün bu anlatım tarzı, bireyin dünyadaki anlam arayışını evrensel varoluşsal sorularla harmanlar. Tanımlayıcı, karşılaştırmalı ve içerik analizi gibi araştırma yöntemlerini kullanan bu çalışma Ferit Edgü’nün romanlarına bütünlük bir bakış açısından Varoluşçu felsefe bağlamında inceleyen bir ilk çalışma niteliği taşımaktadır. Bu bakımdan bu çalışma edebi çözümlemeler ile felsefi düşünceyi Ferit Edgü ve onun romanları özeline bir araya getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ferit Edgü, Roman, Türk Edebiyatı, Varoluşçuluk

The Weight of Being: Time-Space, Exile-Survival and Death in the Novels of Ferit Edgü

Öz

This study examines the themes of time, space, exile, survival, and death in Ferit Edgü’s novels Kimse, O/Hakkari’de Bir Mevsim, and Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı. Given that these themes are often explored together in existential philosophy and Edgü's works, this study interprets and analyses them as being inextricably linked. The analysis is based on the premise that Edgü’s novels reflect key elements of existential philosophy and were written within this philosophical framework. In this context, the study draws on the approaches of Martin Heidegger, Jean-Paul Sartre, and Albert Camus. Heidegger’s concepts of “thrownness into being” and “being towards death,” Sartre’s notions of “the burden of existence” and “individual freedom,” and Camus’ idea of the “absurd” are used in analysing Edgü’s novels. The isolated and harsh conditions of the settings in Edgü’s novels, such as Pirkanis village, contribute to the characters' experiences of exile, both physically and spiritually. These places amplify the characters' existential anxiety and sense of alienation. The inner conflicts, fragmented dialogues, and monologues in Edgü’s works reflect these existential concerns on a formal, literary level. Edgü’s narrative style weaves the individual's search for meaning into universal existential questions. Employing descriptive, comparative, and content analysis methodologies, this article stands as the first comprehensive study to examine Ferit Edgü’s novels within the framework of existential philosophy, thereby bringing together literary analysis and philosophical thought with a focus on Edgü’s works.

Anahtar Kelimeler

Ferit Edgü, Novel, Turkish Literature, Existentialism

Kaynakça

• Atılgan, Y. (2019). Aylak Adam. İstanbul: Can Yayınları.
• Augé, M. (1995). Non-Places: Introduction to an Anthropology of Supermodernity. London: Verso.
• Bachelard, G (1971). The Poetics of Reverie: Childhood, Language, and the Customs. Boston: Beacon Press.
• Beckett, S (2021). Godot’yu Beklerken. (Çev. P. Aziz ve V. Serin). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Blanchot, M. (1989). The Space of Literature. Nebraska: University of Nebraska Press.
• Borges, J. L. (1999). Ficciones. Cambridge: Grove Books.
• Camus, A. (1997). Sisifos Söyleni. (Çev. T. Yücel). İstanbul: Can Yayınları.
• Deveci, M. (2008). “Ferit Edgü’nün Öykülerinde Kendiliğe Çağrı ve Uyanış İzleği”. Erdem (51), 77-90.
• Deveci, M. (2005). Varoluş ve Bireyleşme Açısından Ferit Edgü’nün Öykü ve Romanlarında Yapı ve İzlek”. [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi]. https://openaccess.firat.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11508/14565/186211.pdf?sequence=1.
• Dündar, L. B. (2024). “Kimse’de Kimlik ve Kimliksizlik”. http://www.tulp.leidenuniv.nl/content_docs/wap/lbd1.pdf (Erişim Tarihi: 12.07. 2024).
• Ecevit, Yıldız (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Edgü, F (2021). Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı. İstanbul: Alfa
• Edgü, Ferit (2013). Hakkari’de Bir Mevsim. 22. Baskı. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Edgü, F. (2018). Kimse. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Edgü, F (1980). Ders Notları. İstanbul: Ada Yayınları.
• Edgü, F. (1979, Ocak 14). “Modern Türk Romanına Yol Alırken”. Dünya.
• Heidegger, M. (2021). Varlık ve Zaman. (Çev. K. Ökten). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kafka, F. (2021). Amerika. (Çev. A. Sabuncuoğlu). İstanbul: Can Yayınları.
• Kafka, F. (2019). Şato. (Çev. R. Minareci). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kafka, F. (2017). Dava. (Çev. G. Sert). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kierkegaard, S. (1980). The Sickness Unto Death. Princeton University Press.
• Korkmaz, R. (2015). Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Kurt, M. (2009). “Varoluşçuluğun Türk Edebiyatına Girişi ve İlk Etkileri”. Gazi Türkiyat, (1)4, 139-154.
• Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell.
• Levinas, E. (1987). Time and the Other. Pittsburgh: Duquesne University Press.
• Levinas, E. (1969). Totality and Infinity: An Essay on Exteriority. Pittsburgh: Duquesne University Press.
• Merleau-Ponty, M. (2012). Phenomenology of Perception. London: Routledge.
• Relph, E. (1976). Place and Placelessness. London: Pion Limited.
• Sartre, J.P. (2007). Being and Nothingness. London: Routledge.
• Sartre, J.P. (1981). Bulantı. (Çev. S. Hilav). İstanbul: Can Yayınları.
• Soja, E. (1996). Thirdspace: Journeys to Los Angeles and Other Real-and-Imagined Places. Oxford: Blackwell.