Tüketicilerin gıda güvenliği bilgi ve bilinçlerinin belirlenmesi: Ankara, Etimesgut örneği

Yıl 2022, Cilt: 59 Sayı: 4, 645 - 659, 31.12.2022

Çile Yanğıç Yüksel Nural Karagözlü

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1121972

Cited By: 3

Öz

Amaç: Bu çalışmada Ankara İli, Etimesgut İlçesinde yaşayan tüketicilerin gıda güvenliği konusundaki bilgi ve bilinç düzeylerinin ve gıda hazırlama ve tüketim aşamalarındaki bilgi ve bilinç düzeylerinin demografik özelliklerle ilişkisini saptamak amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Çalışmanın materyalini Ankara İli Merkez Etimesgut İlçesinde yaşayan farklı demografik özelliklere sahip, gönüllü 517 yetişkin bireyle yapılan anket çalışmasının verileri oluşturmuştur. Anket formu dört bölümden oluşmuş; demografik özellikler, tüketicilerin gıda güvenliği ve tüketicilerin gıda hazırlama ve tüketim aşamalarında bilgi ve bilinç düzeyinin saptanmasına yönelik sorular sorulmuştur.
Araştırma Bulguları: Çalışmada tüketicilerin gıda hazırlama ve tüketim bilgi ve bilinç düzeyinin saptanması amacıyla sorulan sorular sonucunda tüketicilerin %7,9’unun düşük, %77,4’ünün orta ve %14,7’sinin ise yüksek düzeyde bilinçli olduğu saptanmıştır. Ayrıca bu gruptaki soruların demografik özelliklerle ilişkisine bakılmış olup bilinç düzeyinin cinsiyet (p<0.05) ve gelir seviyesi (p<0.01) ile istatiksel olarak anlamlı bir ilişkide olduğu sonucuna varılmıştır.
Sonuç: Çalışmanın en dikkat çeken sonuçları; gıda güvenliği konusunda bilinçli olan tüketicilerin mutfaktaki yanlış uygulamalarına yönelik verdiği cevaplar oluşturmuştur. Bu sonuçlar bize gıda güvenliği kavramının bilgi ve uygulama alanı olarak parçalara ayrıldığını ve bu parçalardan oluşan bütünün doğru anlaşılması halinde gıda güvenliğinin sağlanabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, gıda bilinci, Ankara, tüketici

Determination of consumers’ food safety knowledge and awareness: The case of Ankara, Etimesgut

Öz

Objective: The objective of this study was to determine the relationship between the consumers habits of knowledge and awareness levels of food safety, consciousness in food preparation and consumption stages of the consumers living in Ankara, Etimesgut.
Material and Methods: The material of the study consisted of the data obtained from the survey conducted with 517 adult volenteers with different demographic characteristics living in the Ankara, Etimesgut. The questionnaire form consisted of four parts and included questions about demographic characteristics, the level of food safety of consumers, and the level of knowledge and awareness of consumers during food preparation and consumption were asked.
Results: As a result of the questions asked to determine the consumer’s food preparation and consumption information and consciousness level, it was found that 7,9% of the consumers were low, 77,4% of them were middle, and 14,7% of them were highly conscious. The relationship between the questions in this group and the demographic characteristics were examined and it was concluded that the level of consciousness was statistically significant relation with gender (p <0.05) and income level (p <0.01).
Conclusion: The most important resuls of the study were the answers given by the consumers who were concious about food safety but the practices in the kitchenwere wrong. These results show that the concept of food safety is fragmented in terms of knowledge and application and it is believed that if all of these parts is understood correctly, food security can be ensured.

Anahtar Kelimeler

Ankara, food awareness, food safety, consumer

Kaynakça

• Anonymous, 2018. What's your health worth? (Web sayfası: https://foodinsight.org/wp-content/uploads/2015/05/2015-Food-and-Health-Survey-FINAL.pdf) (Erişim tarihi: 10.11.2018).
• Aygen, F.G., 2012. Safe food handling: knowledge, perceptions, and self-reported practices of turkish consumers. International Journal of Business and Management, 7 (24).
• Badrie, N., A. Gobin, S. Dookeran & R. Duncan, 2006. Consumer awareness and perception to food safety hazards in Trinidad, West Indies. Food Control, 17: 370-377.
• Baş, T., 2005. Anket Nasıl Hazırlanır? Uygulanır? Değerlendirilir? 3. Basım, Seçkin Yayıncılık San. Tic. A.Ş., Ankara, 236 s, ISBN: 975-347-324-9.
• Courtney, S.M., S.E. Majowicz & J.A. Dubin, 2016. Food safety knowledge of undergraduate students at a Canadian University: Results of an online survey. BMC Public Health, 16 (1147): 2-16.
• Ekşi, A. & A. İşci, 2012. Dünyada açlık olgusu ve çözüm arayışları. Gıda, 37 (1): 39-45. Ergönül, B., 2013. Consumer awareness and perception to food safety: A consumer analysis. Food Control, 32: 461-471.
• Erkmen, O., 2010. Gıda Mikrobiyolojisi. Efil Yayınevi, Ankara, Türkiye, 688 s.
• FAO, 2018. The Future of Food and Agriculture - Alternative pathways to 2050. (Web sayfası: http://www.fao.org/3/I8429EN/i8429en.pdf) (Erişim Tarihi:10.05.2022).
• Fujisaki, K., M. Shimpo & R. Akamatsu, 2019. Factors related to food safety culture among school food handlers in Tokyo, Japan: a qualitative study. Journal of Food Service Business Research, 22 (1): 66-80.
• Garayoa, R., M. Co´Rdoba, I. Garcı´a-Jalo, A. Sanchez-Vıllegas & A. Vıtas, 2005. Relationship between consumer food safety knowledge and reported behavior among students from health sciences in one region of spain. Journal of Food Protection, 68 (12): 2631-2636.
• Gözener, B., E.O. Büyükbay & M. Sayılı, 2009. Gıda güvenliği konusunda öğrencilerin bilgi düzeylerinin incelenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2): 45-53.
• Gündüz, O & C. Aydoğan, 2015. Önlisans öğrencilerinin gıda güvenliği bilinç düzeyleri üzerine bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6 (1): 34-44.
• Güven, E., 2010. Yalova İlinde Yaşayan Farklı Eğitim Ve Gelir Düzeyine Sahip Fertlerin Beslenme Alışkanlıkları Ve Gıda Güvenliği Bilgisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 132 s.
• Hassan, H.F. & H. Dimassi, 2014. Food safety and handling knowledge and practices of lebanese university students. Food Control, 40: 127-133.
• Hislop, N. & K. Shaw, 2009. Food safety knowledge retention study. Journal of Food Protection, 72 (2): 431-435.
• Jevsˇnik, M., V. Hlebec & P. Raspor, 2008. Consumers’ awareness of food safety from shopping to eating. Food Control, 19: 737-745.
• Kaptan, M., 2007. Tüketicilerin Gıda Güvenliği Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Tespiti. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale, 80 s.
• Lazou, T., M. Georgiadis, K. Pentieva, A. McKevitt & E. Iossifidou, 2012. Food safety knowledge and food-handling practices of greek university students: A questionnaire-based survey. Food Control, 28: 400-411.
• Liu, A. & R. Niyongira, 2017. Chinese consumers food purchasing behaviors and awareness of food safety. Food Control, 79: 185-191.
• Liu, R., Z. Pieniak & W. Verbeke, 2014. Food-related hazards in China: Consumers' perceptions of risk and trust in information sources . Food Control, 46: 291-298.
• Mıtakakıs, T.Z., V. Sınclaır, C. K. Faırley, P. K. Lıghtbody, K. Leder & M. E. Hellard, 2004. Food safety in family homes in Melbourne, Australia. Journal of Food Protection, 67 (4): 818-822.
• Moreb, N.A., A. Priyadarshini & A. K. Jaiswal, 2017. Knowledge of food safety and food handling practices amongst food handlers in the Republic of Ireland. Food Control, 80: 341-349.
• Onurlubaş, E., 2015. Tüketicilerin Gıda Güvenliği Konusunda Bilinç Düzeylerinin Ölçülmesi: Tokat İli Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Doktora Tezi, Tokat,180 s.
• Oran, N.T., H. Toz, T. Küçük, & V. Uçar, 2017. Medyanın kadınların beslenme alışkanlıkları, besin seçimi ve tüketimi üzerindeki etkileri. Life Sciences (NWSALS), 12 (1):1-13.
• Osaili, T.M., B. A. Obeidat, D. O. A. Jamous & H. A. Bawadi, 2011. Food safety knowledge and practices among college female students in north of Jordan. Food Control, 22: 269-276.
• Ruby, G.E., F. U. Z. Abidina, S. Lihanb, N. N. Jambaric & S. Raduc, 2019. A cross sectional study on food safety knowledge among adult consumers. Food Control, 99: 98-105.
• Salicik, D. & A. Y. Kumral, 2017. Bursa ili kentsel alanında tüketicilerin güvenilir gıda tüketimine yönelik tutumlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31 (2): 69-82.
• Sapmaz, K. & M. Yercan, 2015. Tüketicilerin market markalı ve üretici markalı gıda ürünü tercihlerinin analizi: İzmir ili örneği. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 52 (3):317-325.
• Shunlong, G., W. Xizhuo, Y. Yinsheng & B. Li, 2016. Knowledge of food safety and handling in households: A survey of food handlers in Mainland China. Food Control, 64: 45-53.
• Şanlıer, N., 2010. Food safety knowledge and the safe food handling behaviours of female and male consumers. Pakistan Journal of Medical Sciences, 26 (3): 653-658.
• Şanlıer, N. & S. Şeren, 2005. Tüketicilerin besin satın alma bilinçlerinin değerlendirilmesi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 149: 12- 29.
• Taşdan, K., M. Albayrak, B. Gürer, O. O. Özer, K. Albayrak & H. T. Güldal, 2014. Geleneksel gıdalarda tüketicilerin gıda güvenliği algısı: Ankara ili örneği. 4.Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 17-19 Nisan, 2014, Adana.
• Tiozzo, B., A. Pinto, G. Mascarello, C. Mantovani & R. Licia, 2018. Which food safety information sources do Italian consumers prefer? Suggestions for the development of effective food risk communication. Journal of Risk Research, 1-13.
• Türk-İncel, E. 2005. Yetişkin Tüketicilerin Besin Güvenliği Konusunda Bilgi ve Davranışları. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 111 s.
• Uzunöz, M., E. Oruç & G. Bal, 2008. Kırsal kadınların gıda güvenliği konusunda bilinç düzeyleri (Tokat ili örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 35-46.
• Ünlütürk, A. & F. Turantaş, 2003. Gıda Mikrobiyolojisi. (3.Basım). Meta Basım Matbaacılık Hiz.ISBN: 975-483-383-4. 606 s.
• Ünüsan, N., 2007. Consumer food safety knowledge and practices in the home in Turkey. Food Control, 18: 45-51.
• Yalçın, A., 2012. Tüketicilerin Gıda Güvenliği İle İlgili Tutum ve Davranışları (Samsun İli Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 128 s.