Küçükbaş hayvanlardan elde edilen ürünlerde gıda güvenliği bilinci ve tüketici davranışlarının incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 61 Sayı: 4, 487 - 500, 16.12.2024

Elif Şenyüz , Hacer Tüfekci

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1426051

Öz

Amaç: Bu çalışmada Yozgat ilinde küçükbaş hayvanlardan elde edilen ürünlerde gıda güvenliği bilinci ve tüketici davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Araştırmanın ana materyalini, Yozgat ilinde tesadüfi olarak belirlenen tüketicilerden anket yoluyla elde edilen orijinal veriler oluşturmaktadır.
Araştırma Bulguları: Katılımcıların %96.7’si gıda alışverişi yaparken gıda güvenliği konusuna önem verdiğini bildirmiştir. Ayrıca katılımcıların %85.7’si daha önce gıda güvenliği kavramını duyduklarını ve çoğunlukla gıda güvenliği sertifikaları hakkında bilgi sahibi olduklarını bildirmişlerdir. Katılımcıların son yıllarda gıda ürünleri satın alırken gözlemlediği değişimler incelendiğinde; çoğunlukla kalite, tazelik, güvenilirlik, lezzet, dayanıklılık ve verilen promosyonlarda azalma olduğunu belirtirken; fiyat, ambalaj ve etiket bilgilerinin arttığını belirtmişlerdir.
Sonuç: Katılımcıların koyun ve keçi eti tüketimini etkileyen en önemli faktör etin lezzet parametresi olup bunu alışkanlıklar, besin değeri ve sosyal çevre takip etmektedir. Bu durumun nedenleri arasında; katılımcıların koyun etini severek tüketmeleri, damak tadı ve bölgede arazi yapısının küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine uygun olması ile yaygın olarak küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapılması ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, keçi, koyun, tüketici bilinci

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul izni Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Kurulu’nun 19/01/2022 tarih ve 29/23 numaralı kararı ile alınmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK BİDEB 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı

Proje Numarası

1919B012104727

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı tarafından yürütülen 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında finansal olarak desteklenmiştir (TÜBİTAK BİDEB, Başvuru Numarası; 1919B012104727). Yazarlar finansal destek için teşekkür eder.

Investigation of food safety awareness and consumer behavior in products obtained from small ruminants

Öz

Objective: This study aimed to examine food safety awareness and consumer behaviors regarding products obtained from small ruminants in Yozgat province.
Material and Methods: The main material of the research consists of the original data obtained through questionnaires from consumers randomly selected in Yozgat province.
Results: 96.7% of the participants reported that they attach importance to food safety when shopping for food. In addition, 85.7% of the participants reported that they had heard of the concept of food safety before and were mostly informed about food safety certificates. When the changes observed by the participants when purchasing food products in recent years are examined; they mostly stated that quality, freshness, reliability, flavor, durability and promotions have decreased, while price, packaging and label information have increased.
Conclusion: The most important factor affecting the consumption of small ruminants meat by the participants is the meat palatability parameter, followed by habits, nutritional value and social environment. Among the reasons for this situation, the fact that the participants consume sheep meat fondly, taste and the fact that the land structure in the region is suitable for sheep and goats breeding and that sheep and goat breeding is widely practiced are noteworthy

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, keçi, koyun, tüketici bilinci

Proje Numarası

1919B012104727

Kaynakça

• Acıbuca, V. & A. Kaya, 2023. Mardin ili Artuklu ilçesinde tüketicilerin kırmızı et tüketim tercihi ve alışkanlıkları. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 38 (2): 244-253.
• Akçay, Y. & Ö. Vatansever, 2013. Kırmızı et tüketimi üzerine bir araştırma: Kocaeli ili kentsel alan örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1): 43-60.
• Aygün, T., F. Karakuş, A. Yılmaz & H. Ülker, 2004. “Van İli Merkez İlçede kırmızı et tüketim alışkanlığı, 361-364”. 4.Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, (1-4 Eylül, Isparta) Bildirileri, Türkiye, 1332 s.
• Bebek, D.T. & M. Keskin, 2018. Mersin ilinde koyun yetiştiriciliğinin mevcut durumu bazı verim ve yapısal özellikleri. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi. 23 (2): 315-329.
• Çetinkaya, S., C. Akbay & A. Güneş, 2023. Kahramanmaraş ilindeki küçükbaş hayvan üreticilerinin memnuniyet durumunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 29 (2): 107-114.
• Demirkol, C., 2007. Türkiye’de Kırmızı Et Sektörünün Sanayici ve Tüketici Düzeyinde Analizi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Doktora Tezi, Tekirdağ, 153 s.
• Durmaz Dayılar, Ö., 2018 Gıda Güvenliği Kavramı Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Veterinerlik Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Konya, 99 s.
• Engindeniz, S., T. Taşkın, A.A. Gbadamonsi, A.S. Ahmed, A.F. Seioudy, Ç. Kandemir & N. Koşum, 2021. Tüketicilerin süt ve süt ürünleri tercihlerinin analizi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (3): 470-481.
• Esenbuğa, D.N., 2017. Morkaraman ve Tuj Koyunlarında Laktasyon Süt Verim Özellikleri, Süt Bileşenleri, Sütteki Somatik Hücre Sayısı ve Lipid Profillerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, (Basılmamış) Doktora Tezi, Erzurum, 72 s.
• Gerbens, F., 2004. “Genetik Control of Intramuscular Fat Accretion, 343-361”. In: Muscle Development of Livestock Animals: Physiology, Genetics and Meat Quality. (Eds. M.F.W. Pas, M.E. Everts & H.P. Haagsman), CABI Publishing, 411 pp.
• Giray, H. & A. Soysal, 2007. Türkiye’de gıda güvenliği ve mevzuatı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6 (6): 485-490.
• Gözener, B., E.O. Büyükbay & M. Sayılı, 2009. Gıda güvenliği konusunda öğrencilerin bilgi düzeylerinin incelenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (2): 45-53.
• Gracia, A., 2005. Compotamiento del Consumidor de Carne de Cordero con Indicacion Geografica Protegida en Aragon. CITA Proje Raporu, Unidad de Economia Agraria, Zaragoza-Spain, 135 pp.
• Henchion, M., M. Hayes, A.M. Mullen, M. Fenelon & B., Tiwari, 2017. Future protein supply and demand: strategies and factors influencing a sustainable equilibrium. Foods, 6 (7): 150-170.
• Honkanen P., B. Verplanken & S.O. Olsen, 2006. Ethical values and motives driving organic food choice. Journal of Consumer Behaviour, 5 (5): 420-430.
• Karaca, Ü., 2015. Farklı Genotiplere Ait Kuzuların Kesim ve Karkas Özellikleri. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, 85 s.
• Karakuş, K. T. Aygün & E. Alarslan, 2008. Gaziantep ili merkez ilçede kırmızı et tüketim alışkanlıkları. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 18 (2): 113-120.
• Keleş, H. K. Dorukatlı, M. Gül & B. Kadakoğlu, 2021. Tüketicilerin gıda güvenilirliği konusunda farkındalıkları: Konya ili kent merkezi örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26 (2): 316-325.
• Kırmacı, H.A. & H. Özçelik, 2021. Tüketicilerin gıda güvenliği ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları (Ankara ili örneği). Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (2): 258-273.
• Kızılaslan, N. & H. Kızılaslan, 2008. Tüketicilerin satın aldıkları gıda maddeleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları (Tokat ili örneği), Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 67-74.
• Koç, G. & A. Uzmay, 2015. Gıda güvencesi ve gıda güvenliği: kavramsal çerçeve, gelişmeler ve Türkiye. Tarım Ekonomisi Dergisi, 21 (1): 39-48.
• Kopuzlu, S., Ş. Çelebi & M.A. Yörük, 2016. Erzurum İlinde küçükbaş hayvancılığın mevcut durumu ve potansiyeli. Alınteri Journal of Agriculture Science, 30 (1): 60-69.
• Madenci, A.B., S. Türker, Z. Bayramoğlu & V. Eyiz, 2019. Tüketicilerin gıda güvenliğine yönelik tutum ve algılarını etkileyen sosyo-ekonomik faktörler: Konya ili örneği. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 1 (1): 48-59.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics, Prentice Hall Inc., USA. 1016 pp.
• Ocak, S. & H. Önder, 2014. Süt ürünlerinde tüketici tercihini etkileyen faktörler ve gıda güvenliği bilinci. Hayvansal Üretim, 55 (2): 9-15.
• Onurlubaş, E. & A.Z. Gürler, 2016. Gıda güvenliği konusunda tüketicilerin bilinç düzeyini etkileyen faktörler. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University, 33 (1): 132-141.
• Onurlubaş, E., 2015. Tüketicilerin Gıda Güvenliği Konusunda Bilinç Düzeylerinin Ölçülmesi ‘Tokat İli Örneği’. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Doktora Tezi, Tokat, 196 s.
• Örücü, E. & S. Tavşancı, 2001. Gıda ürünlerinde tüketicinin satın alma eğilimini etkileyen faktörler ve ambalajlama. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3: 1-13.
• Özdamar, K., 2004. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Kaan Kitabevi, Genişletilmiş 5. Baskı, Eskişehir, 649 s.
• SPSS, 2016. IBM Corp. Released 2016. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 24.0. Armonk, NY: IBM Corp, 102 pp.
• Şeker, İ., A. Özen, H. Güler, P. Şeker & İ. Özden, 2011. Elazığ’da kırmızı et tüketim alışkanlıkları ve tüketicilerin hayvan refahı konusundaki görüşleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17 (4): 543-550.
• Şengül, S., 2004. Türkiye’de gelir gruplarına göre gıda talebi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 31 (1): 115-148.
• Taşdan, K. M. Albayrak, B. Gürer, O.O. Özer, K. Albayrak & H.T. Güldal, 2014. “Geleneksel gıdalarda tüketicilerin gıda güvenliği algısı: Ankara ili örneği, 363-386”. 2.Uluslararası Davraz Kongresi, (29-31 Mayıs, Isparta) Bildirileri, Türkiye, 4599 s.
• Taşkın, T., S. Engindeniz, A.A. Gbadamonsi, Ç. Kandemir & N. Koşum, 2020. Gençlerin kırmızı et tüketim tercihlerinin analizi: Ege Üniversitesi öğrencileri örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57 (1): 63-72.
• Tosun, Ö.O. & S.A. Hatırlı, 2009. Tüketicilerin kırmızı et satın alım yerleri tercihlerinin analizi: Antalya ili örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2): 433-445.
• Troy, D.J. & J.P. Kerry, 2010. Consumer perception and the role of science in the meat industry. Meat Science, 86 (1): 214-226.
• Uluat, S., 2002. Van İli Merkez İlçede Hayvansal Gıda Tüketim Yapısı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Van, 55 s.
• Uzunöz, M., E. Oruç & G. Bal, 2008. Kırsal kadınların gıda güvenliği konusunda bilinç düzeyleri (Tokat ili örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 35-46.
• Yalçın, A., 2012. Tüketicilerin Gıda Güvenliği İle İlgili Tutum ve Davranışları (Samsun İli Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 143 s.
• Yaylak, E., T. Taşkın, N. Koyubenbe & Y. Konca, 2010. İzmir ili Ödemiş ilçesinde kırmızı et tüketim davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 51 (1): 21-30.
• Yücel A. & A.İ. Şimşek, 2018. Tüketici davranışlarını analiz etmede nöropazarlama yöntem ve araçlarının kullanımı. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1): 118-142.