Çiftçilerin tarımsal plastik atıklara yönelik tutumlarının çevresel sürdürülebilirlik açısından incelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 62 Sayı: 1, 87 - 100, 14.03.2025

Salman Doru , Ela Atış

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1491412

Öz

Amaç: Bu çalışmada, tarımsal faaliyetler sonucu ortaya çıkan plastik atıklar konusunda çiftçilerin görüş ve tutumlarının incelenmesi ile sürdürülebilir bir atık yönetimi programı benimsemeye yatkınlığının ortaya konması amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Araştırma verileri, İzmir ilinde 120 çiftçi ile yapılan anketlerden elde edilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde, En iyi-En kötü analizi ve İkili Logit Model yöntemlerinden yararlanılmıştır.
Araştırma Bulguları: Çiftçilerin %95’i atık yönetimi konusunda eğitime ihtiyacı olduğunu, %46,7’si ise plastik atıklar konusunda yeterince tedbir almadığını belirtmektedir. Logit model sonucuna göre, çiftçilerin plastik atık konusunda duyarlılığını etkileyen faktörler, atıkların minimum düzeyde olması ve geri dönüştürülmesini ülke ekonomisi için önemli görmesidir.
Sonuç: Tarımda, plastik atık kullanımı ve geri dönüşüm konusunda farkındalık yaratacak, takdir ve teşvikin bir arada olacağı, başarının ödüllendirileceği, üreten-tüketen-bertaraf eden paydaşların katılımı ile sürdürülebilir bir atık yönetiminin başarılacağı politikalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çevresel sürdürülebilirlik, en iyi-en kötü analizi, environ oranı, ikili logit model, plastik atık yönetimi, tarımsal plastik

Etik Beyan

Bu araştırma, Fen ve Mühendislik Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulu tarafından 27/05/2020 tarihli, 79287577 sayılı belge numarasıyla onay almıştır.

Examining farmers' attitudes towards agricultural plastic waste in terms of environmental sustainability

Öz

Objective: In this study, it is aimed to examine the opinions and attitudes of the farmers about the plastic waste generated as a result of agricultural activities and to reveal their tendency to adopt a sustainable waste management program.
Material Method: Research data was obtained from surveys conducted with 120 farmers in Izmir province. Best-Worst analysis and Binary Logit Model methods were used in the analysis of the research data.
Results: 95% of farmers state that they need training on waste management, and 46.7% state that they do not take enough precautions about plastic waste. According to the logit model result, the factors affecting farmers' sensitivity to plastic waste are that waste is at a minimum level and they consider recycling important for the country's economy.
Conclusion: In agriculture, policies are needed that will raise awareness about plastic waste use and recycling, where appreciation and encouragement will be together, where success will be rewarded, and where sustainable waste management will be achieved with the participation of producing-consuming-disposing stakeholders.

Anahtar Kelimeler

Çevresel sürdürülebilirlik, en iyi-en kötü analizi, environ oranı, ikili logit model, plastik atık yönetimi, tarımsal plastik

Etik Beyan

Bu araştırma, Fen ve Mühendislik Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulu tarafından 27/05/2020 tarihli, 79287577 sayılı belge numarasıyla onay almıştır.

Kaynakça

• Ağır, H. & C. Akbay, 2018. Üreticilerin besi sığırcılığı desteklerinden yararlanması üzerine etkili faktörler. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21 (5): 738-744.
• Akyüz, A. & E. Atış, 2022. Üreticilerin iklim değişikliğine uyum çerçevesinde çevresel tutumlarının belirlenmesi: Küçük Menderes havzası örneği. Ege Univ. Ziraat Fak. Derg., 59 (3): 557-566, https://doi.org/10.20289/zfdergi.1063327
• Andrea, V., P. Mpeza, D. Barelos & C. Stylios, 2020. Unraveling the role of plastic waste pollution in the Amvrakikos Wetlands National Park, Greece: The Stakeholders’ Views. Journal of Marine Science and Engineering, 8: 549.
• Atış, E., H.E. Salalı, Y. Akyüz, V. Ceyhan, H. Türkten, Ç. Yıldırım, M. Hasdemir & F.U. Güngör, 2018. “Çiftçilere göre gelecekte uygulanacak politikalarda çevrenin önceliği, 836-843”. Uluslararası Tarım, Çevre ve Sağlık Kongresi, (26-28 Ekim 2018, Aydın) Kongre Kitabı, 2018, Cilt:1, Sayı:1, 2220 s.
• Bondori, A., A. Bagheri & M.S. Allahyari, 2019. Pesticide waste disposal among farmers of Moghan region of Iran: current trends and determinants of behavior. Environmental Monitoring & Assessment, 191: 30.
• Briassoulis, D., E. Babou, M. Hiskakis, G. Scarascia, P. Picuno, D. Guarde & C. Dejean, 2013. Review, mapping and analysis of the agricultural plastic waste generation and consolidation in Europe. Waste Management & Research, 31 (12): 1262-1278.
• Briassoulis, D., M. Hiskakis, H. Karasali & C. Briassoulis, 2014. Design of a European agrochemical plastic packaging waste management scheme - Pilot implementation in Greece. Resources, Conservation and Recycling, 87: 72-88.
• Damalas, C.A., G.K. Telidis & S.D. Thanos, 2008. Assessing farmers' practices on disposal of pesticide waste after use. Science of the Total Environment, 390: 341-345.
• Dan, G. & A. Sandy, 2015. Disposal of farm medical wastes. Cooperative Extension Bulletin UA 16.34 (Serial-00034). Michigan State University. (Web page: https://maeap.org/wp-content/uploads/2019/03/Disposal-of-Farm-Medical-Wastes.pdf) (Date accessed: January, 2020).
• FAO, 2021. Assessment of agricultural plastics and their sustainability. A call for action. Rome. (Web page: https://doi.org/10.4060/cb7856en) (Date accessed: July, 2022).
• Gomez, S. P., 2008. “Protected horticulture and environment. an integral decision model for greenhouse waste management in southeastern Spain, 8-20”. European Association of Agricultural Economists (EAAE) 107th Seminar, January 30-February 1, 2008, Sevilla, Spain, 6399 pp. (Web page: https://ageconsearch.umn.edu/record/6399?ln=en) (Date accessed: June, 2022).
• Goodman, S. P., L. Lockshin & E. Cohen, 2005. “Best-worst scaling: a simple method to determine drinks and wine style preferences, 1-16”. 2nd International Wine Marketing and Business Conference, (8-9 July 2005, Sonoma State University, Rohnert Park, CA, USA), 16 pp. (Web page: https://digital.library.adelaide.edu.au/dspace/bitstream/2440/33743/1/hdl_33743.pdf) (Date accessed: June, 2022).
• Gündoğdu, S. & B. Kaydan, 2019a. Tarımsal faaliyetler ve plastik kirliliği. Tarla Sera, 6: 76-78. http://aves.cu.edu.tr/YayinGoster.aspx?
• Gündoğdu, S. & B. Kaydan, 2019b. Plastik çöp ithalatı çevreyi ve tarımı tehdit ediyor. Tarla Sera, 10: 80-83. http://aves.cu.edu.tr/YayinGoster.aspx?
• IBM, 2017. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 25.0. Armonk, NY: IBM Corp.
• Ikeguchi, T. & M. Tanaka, 1999. Experimental study on dioxins emission from open burning simulation of selected wastes. Organohalogen Compounds, 41: 507–510.
• Lagervist, J. C., 2013. Consumer preferences for food labelling attributes: comparing direct ranking and best–worst scaling for measurement of attribute importance, preference intensity and attribute dominance. Food Quality and Preferences, 29 (2): 77-88.
• Miran, B., 2002. Temel İstatistik. Ege Üniversitesi Yayınevi, Bornova, İzmir, 296 s.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics, Prentice Hall Inc., USA. 1016 pp.
• Picuno, P., 2014. Innovative material and improved technical design for a sustainable exploitation of agricultural plastic film polymer. Plastics Technology and Engineering, 53 (10): 1000-1011.
• Salalı, H. E., E. Atış & C. Günden, 2019. Su kaynaklarının korunmasında yerel tohum çeşitlerinin rolü üzerine çiftçi görüşleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 25 (2): 133-139.
• Sanchez, N., 2020. Los plásticos de la agricultura inundan Almería. In: El Pais. (Web page: https://elpais.com/america/sociedad/2020-11-06/losplasticosdelaagricultura-inundan-almeria.html) (Date accessed: June, 2022).
• Scarascia-Mugnozza, G., C. Sica & G. Giovanni Russo, 2011. Plastic materials in European agriculture: Actual use and perspectives. Journal of Agricultural Engineering, 3: 15-28.
• Sheavly, S.B., 2005. “Marine debris-an overview of a critical issue for our oceans, 7”. 6th Meeting of the UN Open-Ended Informal Consultative Processes on Oceans & the Law of the Sea, 6-10 June 2005, New York, USA, 457 pp.
• Tabachnick, B.G. & L.S. Fidell, 2001. Using Multivariate Statistics, John Wiley&Sons New York, Inc. 980 pp.
• WWF & BOÜN, 2021. Türkiye’de Plastik Atık Sorunu ve Politika Önerileri. plastikwebkucuk_1.pdf. WWF ve Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü, 74 s.
• Yavuz, G.G., B. Miran & T. Özüdoğru, 2015. “Türkiye’de tahıl üreticilerinin tarımsal amaçları ve üretimlerini sürdürme eğilimleri, 243-249”. International Conference on Eurasian Economies, (September 2015 Kazan, Russia), 914 s.