Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çeşitli değişkenlere Göre Harita Okuma Özyeterlilik ve Başarı Düzeyleri

Yıl 2016, Sayı: 29, 387 - 400, 01.12.2016

Fuat Özcan , Funda Varnaci Uzun

https://doi.org/10.14582/DUZGEF.764

Öz

Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenliği bölümünde öğrenim gören öğretmen adaylarının, harita okuma özyeterlilik ve başarı düzeylerinin çeşitli değişkenlere (cinsiyet, sınıf düzeyi ve CBS dersini alma durumu) göre farklılaşma durumunu belirlemektir. Araştırma betimsel yöntem ile yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Aksaray, Cumhuriyet, Erciyes, Necmettin Erbakan ve Niğde Üniversitelerinde 2014-2015 Eğitim-Öğretim yılında 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören 420 öğretmen adayından oluşmaktadır. Adayların harita okuma özyeterliliklerini tespit etmek amacıyla, toplam 20 maddeden oluşan 5’li likert tipi ölçek ve adayların harita bilgilerini tespit etmek için de başarı testi uygulanmıştır. Veriler SPSS 22.0 programı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının harita okuma özyeterlilik düzeyleri, cinsiyete göre anlamlı bulunmaz iken sınıf düzeyi ve CBS dersini alma durumuna göre anlamlıdır. Harita okuma başarı düzeylerinde ise durum tam tersidir. Cinsiyete göre anlamlı iken sınıf düzeyi ve CBS dersini alma durumuna göre anlamlı bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Harita okuma, özyeterlilik, CBS

Levels of Self-Efficacy and Achievement of Prospective Social Studies Teachers with Respect to Various Variables

Öz

The purpose of this study is to determine differentiation status of self-efficacy and achievement of prospective teachers, studying at the department of social sciences teaching, in map-reading with respect to various variables (gender, grade level and status of taking GIS courses or not). The research was conducted by descriptive method. The audience (working group) of the research consisted of 420 prospective teachers who were at the 3rd and 4th class during the academic year 2014-2015 at Aksaray, Cumhuriyet, Erciyes Necmettin Erbakan and Nigde Universities. A quintet Likert-type scale consisting of 20 items in total was used in order to determine the self-efficacies of the candidates in map reading, and in addition achievement tests were applied as well in order to determine potential map knowledge. The data were analyzed with SPSS 22.0 program. While self-efficacy levels in map-reading were not found to be meaningful with respect to gender, but were found so with respect to grade level and status of taking GIS courses or not. The situation was the opposite in map-reading achievement levels. It was not found to be meaningful with respect to the status of taking GIS courses and grade levels while was found so with respect to gender.

Anahtar Kelimeler

Map reading, self-efficacy, GIS

Kaynakça

• Akengin, H., Yıldırım, G., İbrahimoğlu, Z., & Arslan, S. (2014). Öğrencilerin coğrafya dersine ilişkin öz yeterlik algıları ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 150-167.
• Aktürk, V. (2012). Sosyal bilgiler dersinde animasyon ve dijital harita kullanımının öğrencilerin mekânı algılama becerilerine yönelik etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Aladağ, E. (2014). An evaluation of geographic ınformation systems in social studies lessons: teachers’ views. Educational Sciences: Theory & Practice, 14 (4), 1533-1539.
• Alhosani, N.M.D. & Yagoub, M.M. (2015). Geographic skills: a case study of students in the United Arab Emirates. International Research in Geographical and Environmental Education, 24, 95-102.
• Arslan, O. (2006). Sosyal bilgiler dersinde bilgisayar destekli öğretim. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Artvinli, E. (2009). Coğrafya öğretmenlerinin coğrafi bilgi sistemleri CBS’ne ilişkin yaklaşımları. Balıkesir Ünivertsitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (27), 40-57.
• Aycan, Y. C. (2008). Coğrafya öğretiminde bilgisayar destekli öğretim yönteminin öğrenci başarısına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aylar, F., & Aksin, A. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlilik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Amasya örneği). Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 299- 313.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara: Pegem Akademik Yayını.
• Demiralp, N. (2006a). Coğrafya öğretiminde gösteri yöntemi kullanılarak harita ve küre kullanım becerilerinin geliştirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Demiralp, N. (2006b). Coğrafya eğitiminde harita ve küre kullanım beceriler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 323-343.
• Demirci, A. (2004). İlk ve ortaöğretim coğrafya eğitimi ve coğrafi bilgi sistemleri: fiziki coğrafya (deprem ve volkanlar) konusu ile ilgili CBS tabanlı örnek bir ders uygulaması. 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri Bildiriler Kitabı (6-9 Ekim 2004), 171-182.
• Ergin, D.Y. (1995). Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 125- 148.
• Gilmartin, P. P., & Patton, J. C. (1984). Comparing the sexes on spatial abilities: map-use skills. Annals of the Association of American Geographers, 74 (4), 605-619.
• Kapluhan, E. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) coğrafya öğretiminde kullanımının önemi ve gerekliliği. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 34-59.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kastens, K.A., Kaplan, D., & Christie-Black, K. (2001). Development and evaluation of “where are we?” map-skills software and curriculum. Journal of Geoscience Education, 49 (3), 249-266.
• Kızılçaoğlu, A. (2007). Harita becerilerine pedagojik bir bakış. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 341-358.
• Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 111-133.
• Lobben, A. K. (2004). Tasks, Strategies, and Cognitive Processes Associated With Navigational Map Reading: A Review Perspective. The Professional Geographer, 56 (2), 270- 281.
• Merç, A. (2011). Sosyal bilgiler ve okul öncesi öğretmenliğinde eğitim gören öğrencilerin mekan bilgisi ve harita okuma becerisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Öncü, H. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme, Ankara: Matser Basım.
• Özdamar, K. (2002). Paket programlarla istatistiksel veri analizi-1, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özgen, E., & Oban Çakıcıoğlu, R. (2008). Yapılandırmacı öğretimde coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) kullanımı ve yükseköğretim kademelerindeki coğrafya derslerinde uygulanabilirliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (5), 576-592.
• Özgen, N. (2009). Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknolojisinin coğrafya öğretimindeki işlevselliği: göç konusu ile ilgili örnek bir ders uygulaması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (4), 1853- 1894.
• Özgen, N., Köşker N., & Yalçın H. (2015). Özel dershaneler ile coğrafya öğretimi ilişkisinin değerlendirilmesi: betimsel bir yaklaşım. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (3), 713- 732.
• Öztürk, C., & Dilek, D. (2004). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Paykoç, F. (1991). Tarih öğretimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Selçuk, Z. (2000). Gelişim ve öğrenme, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sönmez, Ö. F., & Aksoy, B. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin harita kullanım düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (1), 1905- 1924.
• Sönmez, Ö. F., & Aksoy, B. (2013). Cumhuriyetten günümüze ilköğretim programlarında harita becerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171, 269- 288.
• Şimşek, N. (2008). Sosyal bilgiler dersinde coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknolojisinin kullanılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (1), 191- 198.
• Temiz, N. (2007). İstatistiğin coğrafi bilgi sistemlerinde kullanılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi (e-dergi), 2 (2), 273-281.
• Tuna, F., & Balcı, A. (2013). Oryantiring uygulamalarının coğrafya öğretmen adaylarının özyeterlik algılarına etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 1-14.
• Ünlü, M., Üçışık, S., & Özey, R. (2002). Coğrafya eğitim ve öğretiminde haritaların önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 9-25.
• Üzümcü, N. O. (2007). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde harita okuma becerisinin aktif öğrenme yöntemiyle kazandırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., Yiğit, R., & Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin özyeterlilik düzeylerinin akademik başarı ve bazı değişkinler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 371- 388.
• Özcan, F. & Varnacı Uzun, F. (2016) Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Harita Okuma Özyeterlik İle Başarı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 408-423.