ÖĞRETMENLERİN RUHSAL LİDERLİĞE İLİŞKİN ALGILARI İLE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI GÖSTERME DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2016, Sayı: 27, 9 - 19, 01.04.2016

İsmail Çimen

https://doi.org/10.14582/DUZGEF.573

Öz

Çalışmanın amacı devlet okullarında çalışan öğretmenlerin ruhsal liderliğe ilişkin algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme düzeyleri arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Bu amaca bağlı olarak Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkâmil ilçelerinde görev yapmakta olan 301 öğretmene “ruhsal liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışları ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin analizinde değişkenler arasındaki ilişkiyi bulmak için korelasyon analizi; bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerine etkisini belirlemek için de basit doğrusal ve çoklu regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin ruhsal liderlik algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışları gösterme düzeyleri arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki saptanmıştır. Regresyon analizlerinin sonucunda ise örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde anlamlandırma, üretkenlik, umut, özveri ve ruhsal yaşam alt boyutlarının önemli bir etkisi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ruhsal Liderlik, Ruhsallık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışları

The Relationship between Teachers’ Perceptıon of Spiritual Leadership and Their Organizational Citizenship Behaviors

Öz

It is aimed to determine the relationship between teachers’ spiritual leadership perception and their organizational citizenship behaviors in this research. For that purpose, 301 teachers working in state schools replied spiritual leadership and organizational citizenship behaviors scales. While analyzing data, correlation analysis to determine the relationship between variables; simple and multiple regression analysis to measure impact of independent variables on dependent variables were used. According to the results, there is a positive and moderate relationship between teachers’ spiritual leadership perception and their organizational citizenship behaviors. Also it has been found that there is an important impact of meaning, productivity, hope, altruistic love and spiritual life on organizational citizenship behaviors.

Anahtar Kelimeler

Spiritual Leadership, Spirituality, Organizational Citizenship Behaviors

Kaynakça

• Ahmadi, S., Nami, Y. ve Barvarz, R. (2014). The relationship between spirituality in the workplace and organizational citizenship behaviour. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114:262-264.
• Akar Cengiz, A. (2010). Ruhsal Liderlik ve Ruhsal Liderliğin Eğitim Örgütlerinde Uygulanabilirliği Hakkında Teorik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2012). Okul Yöneticilerinin Kullandığı Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3): 1833- 1852.
• Arslantaş, C.C. (2006). Örgütsel Öğrenmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3): 153-170.
• Arslantaş, C.C. ve Pakdemir, I. (2007). Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 1: 261- 286.
• Aslan, Ş.(2008). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Örgütsel Bağlılık ve Mesleğe Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Araştırılması. Yönetim ve Ekonomi, 15(2):163-178.
• Aydın, B. ve Ceylan, A. (2009). The Effect of Spritual Leadership on Organizational Learning Capacity. African Journal of Business Management, 3(5):184-190.
• Baloğlu, N., ve Karadağ, E. (2009). Ruhsal Liderlik Üzerine Teorik Bir Çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58): 165-190.
• Barbuto, J.E. ve Story, J. S. P. (2011). Work Motivation and Organizational Citizenship Behaviours. Journal of Leadership Studies, 5(1): 23 – 34.
• Bateman, T. S. ve Organ, D. W. (1983). Job Satisfaction and the Good Soldier: The Relationship Between Affect and Employee “Citizenship”. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595.
• Bellingham, R., ve Meek, J. (2001). The Manager's Pocket Guide to Spiritual Leadership. Amherst: HRD Press.
• Bogler, R. ve Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior. Teaching and Teacher Education, 20: 277-289.
• Bulut-Şanlı, M. (2011). İlköğretim Okullarındaki Performans Uygulamaları ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Buluç, B. (2008). Ortaöğretim Okullarında Örgütsel Sağlık ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4):571-602.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi
• Chen, C. ve Yang, C. (2012). The Impact of Spirtual Leadership on Organizational Citizenship Behaviour: A Multi-Sample Analysis. Journal of Business Ethics, 105:107-114.
• DiPaola, M. ve Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achivement of high school students. The High School Journal 16: 649-659.
• DiPaola, M. ve Mostan, M. (2001). Organizational Citizenship Behaviour in Schools and Its Relationship to School Climate. Journal of School Leadership, 11: 424-447.
• DiPaola M. ve Neves, C. (2009). Organizational citizenship behaviours in American and Portuguese public schools. Journal of Educational Administration, 47(4): 490-507.
• Doohan, L. (2007). Spiritual Leadership: The Quest for Integrity. Manwah: Paulist Press.
• Fairholm, G. W. (1996). Spiritual Leadership:fulfilling whole-self needs at work. Leadership & Organizaiton Development Journal, 17(5): 11-17.
• Frisdiantara, C., ve Sahertian, P. (2012). The Spiritual Leadership Dimension In Relation to Other Value- Based Leadership in Organization. International Journal of Humanities and Social Science, 2(15): 284-290.
• Fry, L.W. (2003). Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly, 14: 693-727.
• Fry, L.W. (2005). Toward a paradigm of spiritual leadership. The Leadership Quarterly, 16:619-622.
• Fry, L., Matherly, L., Whittington, L., ve Winston, B. (2007). Spiritual Leadership as an Integrating Paradigm for Servant Leadership. Integrating Spirituality and Organizational Leadership, Fields, D, ve Sengupta, S. S. (Ed.). Delhi: Macmillan India Ltd., ss.70-82.
• Fry, L. W., Vitucci, S. Ve Cedillo, M. (2005). Spiritual leadership and army transformation: Theory, measurement and establishing a baseline. The Leadership Quarterly, 16(5):835-862.
• Güçel, C. (2013). Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Örgütsel Adaletin Aracılık Rolü: İmalat İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2):173-190.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık Davranışı ile Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1): 48-75.
• Karaaslan, A., Ergun Özler, D., ve Kulaklıoğlu, A. S. (2009). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bilgi Paylaşımı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(2): 135-160.
• Karadağ, E. (2009). Ruhsal Liderlik ve Örgüt Kültürü: Bir Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3): 1357-1405.
• Karacaoğlu, K. ve Güney, Y. S. (2010). Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkisi: Nevşehir İli Örneği. Öneri Dergisi, 9(34):137-153.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Korkut, A. (2012). Ruhsal Liderliğe İlişkin Kuramsal Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kurtar, Ş. (2009). Ruhsal Liderlik Ölçeği: Türkçe Dilsel Eşdeğerlik, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lo, M.-C., ve Ramayah, T. (2009). Dimensionality of Organizational Citizenship Behavior (OCB) in a Multicultural Society: The Case of Malaysia. International Business Research, 2(1): 48-55.
• Mercan, M. (2006). Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık Örgütsel Yabancılaşma ve Örgütsel Vatandaşlık. Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Moxley, R. S. (2000). Leadership and Spirit. San Francisco: Jossey-Bass Inc.
• Nasurdin, A. M., Nejati, M. ve Mei, Y. K. (2013). Workplace spirituality and organizational citizenship behaviour: Exploring gender as a moderator. South African Journal of Business Management, 44(1):61-74.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ile Yöneticilerin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,17(3): 377-403.
• Oplatka, I. (2009). Organizational citizenship behaviour in teaching:The consequences for teachers, pupils and the school. International Journal of Educational Management, 23(5):375-389.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Ctizienship Behaviour: The Good Soldier Syndrome. Lexington: Lexington Books.
• Ölçüm Çetin, M. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özdem, G. (2012). The relationship between the organizational citizenship behaviours and the organizational andpProfessional commitments of secondary school teachers. Journal of Global Strategic Management, 12:47-64.
• Özgan, H., Bulut, L., Bulut, A., ve Bozbayındır, F. (2013). Öğretmenlerin Ruhsal Liderlik Algıları İle Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmei. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1): 70-83.
• Petchsawaga, P. ve Duchon, D. (2012). Workplace spirituality, meditation and work performance. Journal of Management, Spirituality & Religion, 9(2):189-208
• Podsakoff, P., ve MacKenzie, S. B. (1994). Organizational Citzenship Behaviours and Sales Unit Effectiveness. Journal of Marketing Research, 31(3): 351-563
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Managemen, 26(3): 513-563.
• Podsakoff, P.N., Blume, D. B.,Whiting, W. S. ve Podsakoff, P. M. (2009). Individual- and Organizational- Level Concequences of Organizational Citizenship Behaviours: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 94(1):122-141.
• Polat, S. ve Ceep, C. (2008). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54: 307-331.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları, Örgütsel Güven Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Gündüz, Ş. (2014). Ruhsal Liderlik ile Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki: Duygusal Zekanın Aracı Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdamar, K. (1999). Paket Program ile İstatistiksel Veri Analizi 1. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Pallant, J. (2010). SPSS Survival Manual. Berkshire: McGraw-Hill.
• Polat, S. (2011). The Level of Faculty Members' Spiritual Leadership (SL) Qualities Display According To Students in Faculty of Education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15: 2033-2041.
• Preffer, J. (2003). Business and Spirit. Handbook of Workplace Spirituality and Organizational Performance, Giacalone, R. ve Jurkiewiez, C. (Ed.). New York: M.E. Sharpe, ss.29-45.
• Punch, K. F. (2011). Sosyal Araştırmalara Giriş. Bayrak, D., Arslan, H.D., ve Akyüz, Z. (Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Raddanipour, M. ve Saidat, S. A. (2013). Studying The Relationship Among Spiritual Leadership And Organizational Citizenship Behaviour Attributes (Case study: Registry of Deeds and Landed-Estate Properties in İsfahan Province). Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 5(8): 181-196
• Razak, R. R. (2011). Spiritual Dimension in Education: The Role of Instutions of Higher Education. The International Journal of the Humanities, 8(11): 45-57.
• Reave, L. (2005). Spiritual values and practices related to leadership effectiveness. The Leadership Quarterly, 16(5): 655-687.
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1): 317-339.
• Sezgin, F. ve Kılınç, A. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3): 103 – 127.
• Somech, A. ve Ron, I. (2007). Promoting Organizational Citizenship Behavior in Schools: The Impact of Individiual and Organizational Characteristics. Educational Administration Quarterly, 43(1):38-66.
• Steiner, R. (1983). The Tension Between East and West. New York:Anthroposophic Press.
• Uslu, B. ve Balcı, E. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ile Örgütsel