VATANDAŞLIK VE DEMOKRASİ EĞİTİMİ DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ; GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2014, Sayı: 23, 322 - 349, 01.12.2014

Selçuk Beşir Demir Murat Bozbek

Öz

Bu çalışmanın amacı sekizinci sınıf Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersine yönelik tutumlarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir tutum ölçeğini geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubu; Sivas il merkezinde bulunan ortaokulların sekizinci sınıflarında öğrenim gören 635 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma grubu ortaokul öğrencilerinden random küme örnekleme yoluyla seçilmiştir. Çalışmanın amacı doğrultusunda ilgili alanyazından hareketle denemelik madde havuzu oluşturulmuş, konu ile ilgili uzman öğretim üyelerine başvurularak uzman görüşü alınmıştır. Pilot uygulamanın ardından taslak ölçek çalışma grubu üzerinde uygulanmıştır. Ölçeğin faktör yapısının belirlenmesi amacıyla açımlayıcı faktör analizi (AFA), yapı geçerliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ve diğer geçerlik analizleri yapılmıştır. Araştırmanın verileri PASW 18.0 ve Lisrel 8.51 paket programları ile bilgisayar ortamında analiz edilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Madde-test puanı korelasyonları, test-tekrar test korelasyonu, iç tutarlık katsayısı Cronbach Alfa hesaplanmıştır. Maddelerin alt ve üst % 27’lik grupları ayırt edip etmediğini sınamak için t-testi yapılmıştır. 16 maddeden oluşan iki faktörlü yapısının geçerliği için yapılan DFA sonucuna göre X2 nin serbestlik derecesine oranının ikinin (2,66)’dir. Tüm uyum değerlerinin de kabul sınırları içinde olmasından dolayı ölçeğin dört faktörlü yapısı kullanılabilir, geçerli bir modeldir. Ölçeğin alt ölçeklerinin ve ölçeğin bütününe ilişkin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı (0.918), alt ölçekler arasındaki korelasyon katsayıları ölçeğin güvenilir olduğunun göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık ve Demokrasi, Tutum, Tutum ölçeği, Faktör analizi.

Attitude Scale towards Citizenship and Democracy Education Lesson: Development, Validity and Reliability Study

Öz

The purpose of the present study is to develop reliable and validate an attitude scale towards eighth grade Attitude Scale towards Citizenship and Democracy Education Lesson. The study sample was composed of 510 eighth grade students studying in secondary schools in the provincial area of Sivas. The study sample was selected using random group sampling method. In line with the purpose of the study, after reviewing the literature, an item pool for the piloting process was created, and expert opinion was sought for the appropriateness of each item in the pool. After the piloting process, the draft scale was administered to the study group. Exploratory factor analysis (EFA) was carried out to identify how the scale was structured, and along with other validity analyses, confirmatory factor analysis (CFA) was conducted to test the construct validity of the scale. The data were analysed using PASW 18.0 and Lisrel 8.51. To test the construct validity of the scale, exploratory and confirmatory factor analyses were carried out. Item-test correlations, test re-test correlation and the Cronbach alpha internal reliability coefficient were calculated. In addition, a t-test was carried out to see if the items discriminated between the upper and lower 27% of the groups. According to the results of confirmatory factor analysis carried out to test the validity of the two-factor scale with 16 items, the proportion X2 to degree of freedom was over 2 (2,66). Since all fitness values were within acceptable boundaries, the four-factor structure of the Attitude Scale was considered to be a valid model. The Cronbach alpha reliability of the sub-scales and the overall scale (0,918) and the correlation coefficients between the subscales indicated that the scale was reliable.

Anahtar Kelimeler

Citizenship and Democracy, Attitude, Attitude scale, Factor analysis.

Kaynakça

• Anderson, L. M. (1988). “Likert Scales” Educational research methodology and measurement. An international handbook. New York: Pergoman Press.
• Aras, H. (2000). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinde Öğrencilerle İnsan Hakları İle İlgili Tutumların Kazandırılması. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Balcı, A. (1995). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Bartholomew, D. J., Knott, M., & Moustaki, I, (2011) Latent variable models and factor analysis: A unified approach. West Sussex: Wiley.
• Baştürk, N. (2011). İlköğretim 8. Sınıf Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Bloom, B. S. (2012). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme.(Çev: D. A. Özçelik). Ankara: PegemA
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Pres.
• Brownlow, C. (2004). SPSS explained. London: Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Child, D. (2006). The essentials of factor analysis. London: Continuum International Publishing Group.
• Devellis, R. (2003). Scale Development Theoryand Applications. London: SAGE.
• Dunn-Rankin, P. (2004). Scaling Methods. London: Routledge.
• Elkatmış, M. (2012). İnsan Hakları ve Vatandaşlık Ara Disiplini Kazanımlarının Gerçekleşme Düzeyi. Akademik Bakış Dergisi, Mart-Nisan(29), 1-20.
• Er, H., Özmen C. ve Ünal, F. (2013). 8. Sınıf Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersinin 4. Sınıfa Alınmasına İlişkin Görüşler Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Social Science, 6(8), 179-196.
• Fabrigar, L. R. & Wegener. D. T. (2011). Exploratory factor analysis. Oxford: Oxford University Pres.
• Gürbüz, G. (2006). İlköğretim 7. ve 8. Sınıflarda Vatandaşlık Bilgisi Dersinde Demokrasi Eğitimi. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Harrington, D. (2008). Confirmatory factor analysis. Oxford: Oxford University Pres.
• Hutcheson, G. D. & Sofroniou, N. (1999). The Multivariate social scientist: introductory statistics using generalized linear models. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi, kavramlar, ilkeler, Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Lebow, D. (1993). Conctructivist values of system design: five principles toward a new mindset. Educational Technology Research and Development, (41), 4-16.
• MEB. (2010a). İlköğretim Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Dersi Öğretim Programı (8. Sınıf). Ankara: Ekoyay Yayınları.
• MEB. (2010b). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu (4,5,6 ve 7. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Nuhoğlu, H. (2008). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Bir Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. İlköğretim Online, 7(3), 627- 638.
• Öner, G. ve Kamçı, S. (2013). Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler ve Vatandaşlık Eğitimine İlişkin Tutum ve Görüşleri. II. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu. Aksaray, Türkiye, 26-28 Nisan.
• Pett, M. A., Lackey, N. R., & Sullivan, J. J. (2003). Making sense of factor analysis: The use of factor analysis for instrument development in health care research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Savery, J. R. & Duffy, T. M. (1995). Problem Based Learning: An Instructional Model and İts Constructivist Framework. Educational Technology, Sebtember-October, 31-38.
• Scheurman, G. (1998). From Behaviorist To Constructivist Teaching. Social Education, 62(1), 6-9.
• Simpson, R. D., Koballa Jr, T.R., Oliver, J. S. and Crawley, F. E. (1994). Research on affective dimention of science learning. In D.L. Gabel (Ed.), Handbook of research in science teaching and learning. National Science Teacher Association. NY: Macmillan Publishing Company.
• Smerdon, B. A. & Burkam, D. T. (1999). Access To Constructivist and Didactic Teaching: Who Gets İt? Where İs İt Practised ? Teachers College Record, 99(101), 5-35.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis. Washington, DC: American Psychological Association Pres
• Tosun, Z. D. (2011). Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ural, S. N. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Demokratik Tutum ve Empatik Eğilim Düzeylerine Sosyal Bilgiler Dersinin Etkisi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi,Sakarya.
• Üstündağ, T. (1997). Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Öğretiminde Yaratıcı Dramanın Erişiye ve Derse Yönelik Öğrenci Tutumlarına Etkisi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Walkey, F. & Welch, G. (2010) Demystifying factor analysis: How it works and how to use it. Bloomington: Xlibris, Corp.