EKONOMİK GELİŞME SÜRECİNDE TARIM-SANAYİ İLİŞKİLERİNİN SEKTÖRLER ARASI BÜTÜNLEŞMEYE ETKİLERİ

Yıl 2008, Sayı: 10, 129 - 147, 01.06.2008

Cahit Aydemir

Öz

Tarım ve sanayi sektörleri birbirine neden sonuç ilişkileri ile bağımlıdır. Hiçbir ülkede tarımsal faaliyetlerin sanayiden bağımsız olarak modern yöntemlerle sürdürülmesi mümkün değildir. Ekonomik gelişme sürecinde tarım ve sanayi sektörleri arasında bir paralellik sağlanamaz ise yalnız başına hiçbir sektör, en azından dünya piyasalarındaki konjonktürlerin karşısında bir anlam ifade edemez. Ekonomik bütünleşme, pazarın genişleyerek ticaret hacminin artması, üretimde verimliliğin artması, ürünlerin dış piyasadaki rekabet olanaklarının artması, yabancı sermaye yatırımlarının artması ve yeni iş alanlarının açılması gibi birçok avantaj sağlayabilir. Ekonomide bütünleşme kendiliğinden ortaya çıkmamakta, bu sürecin organize edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, tarım-sanayi bütünleşmesinde en önemli işlevi tarımsal ticaret (agribusiness), kırsal sanayiler, kooperatifler ve sözleşmeli tarım yöntemleri yerine getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

tarım, sanayi, hizmetler, bütünleşme, ekonomik gelişme

The Effects Of The Integration Among Sectors Of Relations In Agriculture-Industrial In The Process Of Economic Development

Öz

Why the agricultural and industrial sectors are connected with their end products? In every single country, it is not possible to do agriculture in a modern way without using the industry. During the period of an economic development there has to be an analogy between agriculture and industry, if this is not the case then not a single sector would be able to exist and prove itself against world’s leading economies. Economic integration would mean expanding markets where the trade volume booms, production increases, competitiveness on the export market increases, foreign investments rise and new job opportunities will be offered. Economic integration needs thoroughly made plans. Thus, in the agricultural-industrial integration the most important contributions are made by the agribusiness, industrial supports in rural areas, agricultural cooperatives and contractually agreed agricultural methods.

Anahtar Kelimeler

agriculture, industry, services, integration, economic development

Kaynakça

• Agra-Europa Special Report, “The Aricultural Industry of West Germany” Agra- Europa Special Report, No: 51, OQEH, 2002.
• Başbakanlık GAP-BKİ Başkanlığı, GAP Bölgesel Ulaşım ve Altyapı Geliştirme Çalışması Nihai Raporu Yöneticiler İçin Özet, Ankara, Temmuz 2006.
• Çıkın, Ayhan ve Ali Rıza Karacan, Genel Kooperatifçilik, İzmir: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın Nu. 511, 1994.
• Çıkın, Ayhan. “Kırsal Alanların Sanayileşmesi ve Kooperatifler”, II. Türkiye İktisat Kongresi Sanayi Komisyonu Tebliğleri, İzmir: DPT, 2-7 Kasım 1981.
• Çomu, Selim. “Tarıma Dayalı Sanayinin Geliştirilmesi”, II. Türkiye İktisat Kongresi Sanayi Komisyonu Tebliğleri El Kitabı, İzmir: DPT, 2-7 Kasım 1981.
• Dellal, İlkay ve Sibel Tan. Türkiye’nin Yenibinyılda Kalkınma Stratejisi: Tarıma Dayalı Sanayi ve Rekabet Gücü, Ankara: Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü(TEAE), Yayın Nu. 238, 2003.
• Demirci, Rasih “İktisadi Kalkınmada Tarım-Sanayi Önceliği,” Kooperatif Dünyası Dergisi, Sayı: 132 (Mart 1982).
• DPT, Kırsal Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın Nu. DPT: 2356-ÖİK: 424, Ankara, 1994.
• DPT, Tarımsal Politikalar ve Yapısal Düzenlemeler Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın Nu. DPT: 2516-ÖİK: 534, Ankara, 2000.
• Duymaz, İsmail. Türkiye’de Kooperatiflerin Verimli Çalışmaları Açısından Yatay ve Dikey Bütünleşme Hareketleri, Ankara: Türk Kooperatifçilik Kurumu, Yayın Nu. 60, 1985.
• Elmas, Gülen, Sevil Kişioğlu ve Gülşen Erenler Çakır, “1999-2003 Diyarbakır Sanayisine Toplu Bakış”, 3. GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler El Kitabı, Diyarbakır: TMMOB Makina Mühendisleri Odası, 18-19 Ekim 2003.
• Georgia Agribusinness Council, http://www.gaagribusiness.com/index.aspx?ascxid= pagedetail&pid=19535&cid=835, (Erişim: 25 Mayıs 2006).
• Güneş, Turan. Kooperatiflerin Dış Ticaret Açısından Milli Ekonomiye Katkıları, Ankara: Türk Kooperatifçilik Kurumu, Yayın Nu. 49, 1983.
• Gürler, Arslan Zafer Nuray Kızılaslan ve Halil Kızılaslan. Tarıma Dayalı ve Tarıma Bağlı Sanayi İşletmeleri, Tokat, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın Nu. 47/18, 2000.
• Gürler, Arslan Zafer, Osman Karkacier ve Ergün Şimşek. Tarıma Dayalı Sanayi İşletmeleri, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, Yayın Nu. ZF/46, 1995.
• Han, Ergül. Türkiye’de Sanayileşme Süreci ve Stratejisi, Eskişehir: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Yayın Nu: 205/134, 1978.
• Harmanşah, Fahri. Sözleşmeli Üretim ve Tigem Uygulamaları, Ankara: TİGEM, Yayın Nu. 94, 1994.
• İnan, İ. Hakkı. “GAP Bölgesi Tarımsal Kalkınmasında Kooperatifçilik”, 3. GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler El Kitabı, Diyarbakır: TMMOB Makina Mühendisleri Odası, 18-19 Ekim 2003.
• İnan, İ. Hakkı. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği, Tekirdağ: Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Yayın Nu. 2-43, 1998.
• İsmail Duymaz ve Hasan Olalı, Tarımın Türk Ekonomisindeki Yeri ve Ekonomik Gelişmeye Katkısı, İzmir: İzmir Ticaret Borsası, Yayın Nu. 28, 1987.
• Kılıçkap, Erol, Ali İnan ve Hakan Subaşı, “GAP’ın Diyarbakır İlindeki Tarıma Dayalı İmalat Sanayindeki Gelişme Sürecine Etkileri”, II. GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler El Kitabı, Diyarbakır: TMMOB Makina Mühendisleri Odası, 29- 30 Eylül 2001.
• Knox, Hugh W., “Emerging Trends in Agricultural-Based Industries in The Northeast” (Invited Presentation), Economic Trends, USA, Sebtember 2002.
• MacDonald, J., “Concentration and Competition in the U.S. Food And Agricultural Industries”, (Special Article), Agricultural Outlook, Economic Research Service, USDA, May 1999.
• Martin, Jim and Peter Goldsmith. “Agricultural Industries”, Choices (The Magazine of Food, Farm and Resource Issues), 3rd Quarter 2006, 21 (3), Texas University, USA
• Özgüven, Ali. Tarım Ekonomisi ve Politikası, Bursa: Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın Nu. 3-001-005, 1977.
• Paksoy, Sadettin. “KOBİ’lerin Ülkemiz Ekonomisine Katkıları ve GAP Bölgesi’nde KOBİ’lere Sağlanan Teşvikler”, 2. GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler El Kitabı, Diyarbakır: TMMOB Makina Mühendisleri Odası, 29-30 Eylül 2001.
• Poyraz, Hüsnü. “Tarımsal Amaçlı Kooperatifler ve Milli Ekonomiye Katkıları”, XI. Türk Kooperatifçilik Kongresi Bildiriler El Kitabı, Ankara: Türk Kooperatifçilik Kurumu, 19-21 Aralık 1984.
• Şahin, Hüseyin. Türkiye Ekonomisi, Bursa: Ezgi Yayınları, 1995.
• Taraklı, Duran. “Ekonomik Kalkınmada Tarım ve Sanayi İlişkileri”, Kooperatif Dünyası Dergisi, Sayı: 305 (Ağustos 1996).
• Tuncer, Haydar. “GAP’ta Tarıma Dayalı Sanayi Politikaları”, GAP’ta Tarım, Tarıma Dayalı Endüstriler ve Finansmanı Sempozyumu Bildiriler El Kitabı, Şanlıurfa: Ziraat Bankası, 4-5 Ekim 1989.
• Turan, Ahmet, Ahmet Özçelik ve Harun Tanrıvermiş, “Türkiye’de Tarımın Pazara Entegrasyonunda Sözleşmeli Tarım ve Bu Modelin Sürdürülebilir Kaynak Kullanımı ile Üretici Geliri Üzerine Etkileri”, TEAE Proje Raporu, Ankara, 1999.
• Turan, Ahmet. “Tarıma Dayalı Sanayide Kooperatiflerin Rolü ve Önemi”, Kooperatif Dünyası Dergisi, Sayı: 298, Ocak 1996. Kooperatifçilik Kooperatifçilik İşletmeleri, Ankara, 2005. Türkiye Ekonomisinde Tarımsal Amaçlı
• Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/BolgeselIstatistik/tabloOlustur.do., (Erişim: 16 Mayıs 2007).
• Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., GAP Ekonomik Kalkınma Ajansı Model Etüdü, Ankara, Aralık 2001.
• Ünlüoğlu, Ümit. “Tarıma Dayalı Sanayileşmenin Türkiye Sanayileşmesindeki Yeri”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi SBE, 1986.