Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının 2018 Öğretmen Yetiştirme Programı Seçmeli Ders Tercihleri

Yıl 2020, Sayı: 37, 59 - 72, 19.06.2020

Sercan Bursa , Arife Ersoy

Öz

Sosyal Bilgiler, çok sayıda sosyal bilim disiplininin içerik ve yöntemlerini kendi eğitsel amaçları doğrultunda kullanan bir derstir. Sosyal Bilgiler dersi, ilkokul 4. sınıf ile ortaokul 5, 6 ve 7. sınıf öğretim programlarında bir ders olarak yer almaktadır. 4 yıl süren Sosyal Bilgiler öğretmeni yetiştirme süreci, temel çerçevesi Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından belirlenmiş olan öğretmen yetiştirme programları doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Bu süreç 2018 yılından itibaren Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı doğrultusunda ilerlemektedir. Bu program öğretmen adaylarının almaları gereken zorunlu dersleri vermekle beraber 4 yıl boyunca almaları gereken seçmeli dersleri de bir liste olarak sunmaktadır. Seçmeli dersler; meslek bilgisi, genel kültür ve alan eğitimi olmak üzere 3 kategori altında toplanmaktadır. Bölümlerde bu derslerden hangilerinin açılacağı, eğitim fakültelerinde yer alan paydaşlara bırakılmıştır. Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının seçmeli ders havuzundaki derslerden hangilerini daha gerekli gördüklerini ve hangi derslerin açılmasını istediklerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Tarama araştırması olarak gerçekleştirilen bu çalışmanın verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan anket kullanılarak yedi farklı üniversitede yer alan Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarından toplanmıştır. Araştırmanın verileri frekans dağılımları ve ki-kare testi yardımıyla analiz edilmiştir. Bu çalışmanın ardından Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının öğretmen yetiştirme programında hangi seçmeli derslerin yer almasını istediklerine ve bu derslerden hangilerini daha gerekli gördüklerine ulaşılmıştır. Ayrıca görüşlerinin öğrenim gördükleri üniversiteye ve cinsiyete göre farklılaşma durumlarına ulaşılmıştır. Çalışmanın ardından fakültelerde seçmeli derslerin açılması sırasında öğrenci görüş ve ihtiyaçlarının da göz önünde bulundurulması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen yetiştirme, sosyal bilgiler, seçmeli ders, öğretmen adayı

Kaynakça

• Akhan, N. E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanat algıları ve sanat konularının öğretimine yönelik görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 146-169.
• Akhan, N. E., Kılıçoğlu, G., & Gedik, H. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenliği birinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler ve sosyal bilimlere yönelik metaforları. Electronic Turkish Studies, 9(8), 73-90.
• Akpınar, M., Çolak, K., & Yiğit, E. Ö. (2012). Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterliklerine yönelik uygulama öğretmenlerinin görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36(36), 41-67.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cüce, K. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen ve öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri ve bu yeterliklerin lisans eğitimiyle ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çınar, G. (2004). İlköğretim bölümü sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı işlevselliğinin öğretim elemanı ve öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Darling-Hammond, L. (2006). Constructing 21st-century teacher education. Journal of Teacher Education, 57(3), 300-314.
• Enwelim, S. C. (2016). Teacher Characteristics as Correlates of Students Achievement in Social Studies: A Case Study in Nigeria. Journal of Education and Practice, 7(28),110-114.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Gelen, İ. (2011). Sosyal bilgiler programındaki düşünme ile ilgili bazı ortak becerilerin kazanılma düzeyinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 83-106.
• Gökyer, N. & Türkoğlu, İ. (2018). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 125-136.
• Hattie, J. A. C. (2003). Teachers make a difference: What is the research evidence? Building Teacher Quality: What does the research tell us konferansında sunulmuş bildiri. Melbourne, Avustralya. Erişim adresi: http://research.acer.edu.au/research_conference_2003/4/
• Hover, S. V. (2008). The professional development of social studies teacher. Levstik, L. S., & Tyson, C. A. (Ed.), Handbook of research in social studies education içinde (s. 352-272). Newyork: Routledge Taylor and Francis Group.
• International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA) (2019). Teaching for excellence and equity analyzing teacher characteristics, behaviors and student outcomes with TIMS. Burroughs, N., Gardner, J., Lee, Y., Guo, S., Touitou, I., Jansen, K., Schmidt, W. (Ed). Springer. Erişim adresi: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-3-030-16151-4.pdf.
• İlk, G., & Açıkalın, M. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüşlerinin ve deneyimlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(219), 57-88.
• Kara, H. & Tangülü, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında hukuk ve politik okuryazarlığı üzerine bir durum incelemesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 2(1), 1-28.
• Karasar, N. (1999) Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karatekin, K., Merey, Z., Sönmez, Ö. F., & Kuş, Z. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Electronic Turkish Studies, 7(4), 2193-2207.
• Kaymakçı, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programlarının içerik değerlendirmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2(1), 45-61.
• Kırali, F. N., & Alcı, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin uzaktan eğitim algısına ilişkin görüşleri. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(30), 55-83.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara. Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/13161921_YYretmenlik_MesleYi_Genel__YETERLYKLERi_onaylanan.pdf.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017a). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara. Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017b). Öğretmen Yeterlikleri Kitabı, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği özel alan yeterlikleri. Erişim adresi: https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160558_9-YYretmen_Yeterlikleri_KitabY_sosyal_bilgiler_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikleri_ilkYYretim_parYa_12.pdf.
• Tschannen-Moran, M. & Barr, Marilyn (2004). Fostering Student Learning: The Relationship of Collective Teacher Efficacy and Student Achievement, Leadership and Policy in Schools, 3(3), 189-209.
• Öcal, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 333-352.
• Özdemir, M. ve Ersoy, A. F. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının güncellenen sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programına (2018) ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu Tam Metin Bildiri kitabı içinde (11-13 Ekim Kırşehir) ss.1308-1326. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari-mart-1998.pdf.
• Özav, L. (2001). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı üzerine düşünceler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 165-177.
• Sağdıç, M. (2018). Türkiye’de 2018 yılında uygulamaya konulan Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programının önceki program ile karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 308-321.
• Sağlam, K., & Gümüş, T. (2019). Yazılı, görsel ve sosyal medyada gıda ile ilgili bilgi kirliliğinin halkın gıda tercihi üzerine etkileri. GIDA, 44(1), 153-162.
• Sinnema, E. L. (2004). Social sciences, social studies or a new term?: The dilemma of naming a learning area. The Ministry of Education curriculum Marautanga project, 1-22.
• Stronge, J. H. (2002). Qualities of effective teaching. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development
• Şahin, M., Şahin, S., & Göğebakan-Yıldız, D. (2016). Sosyal bilgiler eğitimi programı ve dünya vatandaşlığı: Öğretmen adaylarının perspektifinden. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 369-390.
• Taş, İ. D., Kunduroğlu-Akar, T., & Kıroğlu, E. (2017). Sınıf öğretmenliği lisans programının öğretim üyeleri ve öğretmen adaylarının görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 7(3), 578-592.
• Tonga, D. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 779-803.
• Tunca, N., Alkın-Şahin, S., & Aydın, Ö. (2015). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 432-446.
• Uslu, S. (2013). Sosyal bilgiler eğitimi lisans programının sosyal bilgiler öğretmeni özel alan yeterlikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 126-139.
• Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari-mart-1998.pdf.
• Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf.
• Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) (2019). Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ), Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Genel ve Alan Yeterlilikleri, Ankara. Erişim adresi: http://tyyc.yok.gov.tr/?pid=48.
• Wayne, A. J. & Youngs, P. (2003). Teacher characteristics and student achievement gains: A Review. Review of Educational Research, 73 (1), 89–122.
• Witayangkoon, K. (1990). Secondary social studies teaching competencies as perceived by student-teachers, instructors, and administrators in Thailand. Yayımlanmamış Doktora Tezi. University of North Texas.
• Zhao, Y., Hoge, J. D., Choi, J., & Lee, S. Y. (2007). Comparison of social studies education in the United States, China, and South Korea. International Journal of Social Education, 21(2), 91-122.