Öğretmen Adaylarının Stresle Başa Çıkma Yolları ve Depresyon Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 41, 84 - 101, 15.06.2022

Fatih Kara , Arzu Gülbahçe

Öz

Bu çalışmada öğretmen adaylarının stresle başa çıkma yollarının ve depresyon düzeylerinin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı amaçlanmaktadır. Yapılan bu araştırma, genel tarama modellerinden ilişkisel tarama desenleriyle ile yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma örneklemini ise Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesinde farklı sınıf ve bölümlerde öğrenim gören 299 öğrenci oluşturmaktadır. Bu araştırmada veriler “Katılımcı Bilgi Formu”, “Stresle Başa Çıkma Yolları Ölçeği”, “Beck Depresyon Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde 8 farklı istatistiksel analiz kullanılmış olup bu analizler bilgisayarda SPSS 22.00 istatistik paket programı ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğrenciler sınıf düzeyinde incelendiklerinde öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıf ve depresyon düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki görülmüştür. 4. sınıf öğrencilerin depresyon düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Cinsiyet bakımından depresyon düzeyinde kadın adayların depresyon düzeyleri sayısal olarak daha fazla olmasına rağmen bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Algılanan ruh sağlığı bakımından değerlendirildiğinde ruh sağlığını kötü olarak nitelendirenlerin depresyon düzeylerinin yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca stresle başa çıkma yolları ve depresyon düzeyleri arasında da anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Stresle başa çıkma yollarında boyun eğici ve çaresiz yaklaşımı kullananların depresyon düzeylerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Stresle başa çıkmada kullanılan yöntemler bakımından; iyimser, kendine güvenli yaklaşım, sosyal desteğe başvurma yöntemlerini kullananların depresyon düzeylerinin düşük olduğu, 4. sınıf öğrencilerinin ve stresle başa çıkma yollarından boyun eğici ve çaresiz yaklaşımı sergileyenlerin ise depresyon düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Depresyon, Stres, Stresle Başa Çıkma Yolları, Öğretmen Adayları

Kaynakça

• Akgemci, T. (2001). Örgütlerde Stres Yönetimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15, 301-309.
• Akpınar, B. (2013). Öğretmen Adaylarının Stres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 229–241. 25.
• Artan İnci (1986).Örgütsel Stres Kaynakları ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama. İstanbul: Özgül Matbaacılık
• Aslantaş, A. (2001).Emniyet teşkilatında depresyon kaynakları ve yönetimi nevşehir uygulaması, (Yüksek Lisans Tezi)Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 111988)
• Ay T. (2018). Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin depresif belirti yaygınlığı ile stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 519870)
• Aydemir, Ö., Özmen, E., Demet, M. M., Küey, L., Mete, L. Gülseren, Ş. & Kültür, S. (1996). Majör Depresyon Ve Distiminin Belirti Örüntüleri Açısından Karşılaştırılması: Kesitsel Bir Sınıflandırma Çalışması. 3P Dergisi, 4, 171-175.
• Aydın, H. (1998). Cinsellik ve Cinsel işlev. Temel Psikiyatri, 2, 24-25
• Aydın, İ. (2008). İş yaşamında stres. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Aydın, İ., (2012). Örgütsel depresyon kaynakları ve yönetimi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 189440)
• Baltaş, Zuhal (2000).Stres ve Sağlık. Sağlık psikolojisi halk sağlığında davranış bilimleri. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baltaş, Acar ve Baltaş, Zuhal (1998).Stres ve başa çıkma yolları, (21. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi
• Battle, J. (1978). The relationship between self-esteem and depression among high school students. 42, 140-750.
• Beasley M, Thompson T, Davidson J vd.. (2003) Resilience in response to life stress: the effects of coping style and cognitive hardiness. Pers Individ Dif, 34, 77-95.
• Beaumont, G., & Hetzel, W. (1992). Psychopharmacology journal. 106. 5123-5126
• Bektaş M., & Karagöz, Ş. (2017).Stresle başa çıkma tarzlarının yalnızlığa etkisi: meslek yüksekokulu öğrencileri örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9,21-23
• Bellack, A., (1981) Social skills training compared with pharmacotherapy and psychotherapy
• Brown, M., & RALPH, S. (1999); “Using the DYSAprogramme to reduce stress and anxiety in first-year university students”, Pastoral Care, Sept., 8-13.
• Brundtland, G.H. (2000). Mental health in the 21st century bulletın of the world health organızatıon,78(4), 411-412.
• Brymer, R. A. (1982). Stress and your employees. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 22, 6-12.
• Burns S., (1982). Feeling Good: The new mood therapy. New York: Signet Boks.
• Cüceloğlu, Doğan (2000).İnsan ve davranışı, (10. Baskı). İstanbul : Remzi Kitabevi.
• Çelikel, F.Ç. & Erkorkmaz, Ü. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umut-suzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler. Nöropsikiyatri Arşivi,45, 122-129.
• Deniz, M., & Yılmaz, E. (2006).Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ ve stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 17-26.
• Deveci, A. (2003). Postpartum psikiyatrik bozukluklar. Birinci Basamak İçin Psikiyatri, 3, 42-46.
• Dökmen, Z.Y (1997). Çalışma, cinsiyet ve cinsiyet rolleri ile ev işleri ve depresyon ilişkisi Türk Psikoloji Dergisi, 12(39) 39–56
• Durna, U. (2006). Üniversite öğrencilerinin stres düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1), 319–343.
• Evgin D.. & Erdem E.(2018). Kronik böbrek yetmezliği olan çocukların ebeveynlerinin
• Gökçakan, N. (1997). Çeşitli derecelerdeki depresyonun giderilmesinde Beck'in bilișsel terapisinin etkililiğinin incelenmesi, (Yayınlanmamıș Doktora Tezi), Trabzon: KTÜ-SBE.
• Gültekin, E., Ekici, N., &Tepe, F. (2011). Terör mağduru polislerde travma sonrası depresyon bozukluğu belirtilerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi. 2(1), 25-36.
• Gür, A. (1996). Ergenlerde depresyon ve benlik saygısı arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi).Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir (Tez No.52822).
• Haefly, M. (1990).Focus on Depression. Basel s: 4-11.
• Hisli, N. (1989). Beck depresyon envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma.Psikoloji Dergisi, 6 (22), 118-126.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• Kaya, M. (2003). İnönü üniversitesi tıp fakültesi ve sağlık yüksek okulu öğrencilerinde ruhsal sağlık durumu, depresyon sıklığı, stresle başaçıkma tarzları ve etkileyen faktörler (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Malatya: İnönü ünv Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, O., Açılkan, N., Başkurt, H., Türkel, B., & Koslowsky, M. (1998).Modelling the stress-strain relationship ın work settings.London: Routledge Publications,.
• Kaya, F.Ş (2019). Öğretmenlerin stres kaynakları ve baş etme tarzları. İstanbul örneği. Stratejik ve Sosya Araştırma Dergisi 3,2.
• Koç, H. E. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Utangaçlık Düzeylerine Göre Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köroğlu, E. (1997). Majör Depresif Bozukluk, C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed.) Psikiyatri Temel Kitabı Cilt I (ss.389- 421). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Muris, P., Schmidt, H., & Lambrichs R. (2001). Protective and vulnerability factors of depression in normal adolescents.Behav Res Ther Journal, 39,555-565.
• Otrar, M.,Ekşi, H.,Dilmaç B., & Şirin, A. (2002).‘’Türkiye’de öğrenim gören türk ve akraba topluluk öğrencilerinin stres kaynakları, başaçıkma tarzları ile ruh sağlığı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma’’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2,477-499.
• Özdel, L., Bostancı, M., Özdel, O. & Oğuzhanoğlu, N.K., (2002). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve sosyo-demografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3,155–161.
• Özmen,D., Çetinkaya, A.Ç., Sarızeybek, B., & Ark. (2008). Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışına ilişkin bilgi ve görüşleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences,28, 311-318.
• Öztürk, M. O.(2001). Ruh Bsağlığı ve Bozuklukları. (8. Basım). Ankara: Feryal Matbaası.
• Özyurt, S., & Doğan, S. (2002). Gençlik problemleri açısından üniversite gençliği üzerine sosyolojik bir araşırma. Sakarya: Değişim Yayınları.
• Parmaksız, İ. (2011). Öğretmen adaylarının benlik saygısı düzeylerine göre iyimserlik ve stresle başaçıkma tutumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 280671)
• Partlak, N. (2003).Zonguldak Karaelmas Üniversitesi öğrencilerin stresle başa çıkma tarzları ve intihar olasılıkları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 124226)
• Seyhan, N. (2007). Halk-Polis karşılaşmasında stres faktörü stad örneği uygulaması, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Steiner, H., Erickson, SJ., Hernandez. N.L., & ark. (2002).Coping styles as correlates of health in high school students.J Adolesc Health, 30,326- 335.
• Surtees, PG., Pharoah, PDP., Wainwright, NWJ & ark. (1998). A follow up study of new users of a university counselling service. Br J Guid. Counc. 26, 255-72.
• Tarhan, N. (2012). Stres zekânın ve öğrenmenin düşmanı. URL:https://www.haberler.com/stres-zekanin-ve-ogrenmenin-dusmani-3938306-haberi/adresinden edinilmiştir.
• Tekin, Özlem (2009).İlköğretim okul müdürlerinin stresle başa çıkma stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İzmir İli Örneği),(Yüksek Lisans Tezi) Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 241347)
• Temel, E.,Bahar, A., & Çuhadar, D., (2007), Öğrenci hemşirelerin stresle başetme tarzları ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi.Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 12(5), 107-118.
• Workman, M., & Beer, J. (1989). Self esteem, depression and alchol dependency among high school students. Psychological Reports65,451-455.
• Yüksel, N., (1984). Bilişsel işlevleri yönünden normallerle depresif hastaların karşılaştırılması. Psikoloji Dergisi, 5(117),14-15.
• Yüksel, N. (2001). Ruhsal hastalıklar. (2. Baskı). Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi