Zekâ Oyunları Dersinin Üst Bilişsel Düşünme Becerilerine Etkisi

Yıl 2024, Sayı: 45, 1 - 22, 30.06.2024

Uğur Epçaçan Ferhat Bahçeci

Öz

Bu araştırmada zekâ oyunları dersinin ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin üst bilişsel becerilerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel yöntemlerden yarı deneysel model ile nitel yöntemlerden durum çalışması deseninin kullanıldığı karma bir yöntemden oluşmaktadır. Çalışma grubunu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında bir ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinden 40 katılımcı oluşturmuştur. Katılımcı öğrencilerden 20'si deney grubunda olup seçmeli zekâ oyunları dersini seçmiş, geri kalan 20 öğrenci ise kontrol grubunda olup seçmeli zekâ oyunları dersini seçmemiştir. Nicel verilerin analizinde parametrik olmayan testlerden, Wilcoxon işaretli sıralar testi ile Mann Whitney U-testi kullanılmıştır. Nitel verilerde ise betimsel analiz tekniğine başvurulmuştur. Araştırma sonuçları, zekâ oyunları dersinin, üst bilişsel düşünme becerilerini anlamlı düzeyde etkilediği ortaya koymuştur. Uygulama eğitiminden sonra görüşlerine başvurulan öğrencilerin bu durumla ilgili ortaya koyduğu fikirler de bunu destekler niteliktedir. Bu nedenle, zekâ oyunları dersinin, eğitimin diğer kademelerinde de uygulanması ve bunun için gerekli atölye ortamlarının oluşturulması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Zekâ oyunları, üst biliş, beceri.

Teşekkür

Teşekkür ederim.

The Effect of Intelligence Games Lesson on Metacognitive Thinking Skills

Öz

This study aimed to scrutinize to what extent the intelligence games course affects the metacognitive thinking skills of seventh-grade secondary school students. The research consists of a mixed method in which the quasi-experimental model from quantitative methods and the case study design from qualitative methods are used. The study group consisted of 40 participants from seventh-grade students in a secondary school in the 2021-2022 academic year. 20 of the participating students were in the experimental group and they chose elective intelligence games lesson, and the remaining 20 students were in the control group and they did not choose the elective intelligence games lesson. For quantitative data analysis, non-parametric tests, the Wilcoxon signed-rank test for related measurements, and the Mann Whitney U-test for unrelated measurements were used. Descriptive analysis was used for qualitative data. Research results revealed that the intelligence games lesson significantly affected metacognitive thinking skills. The views stated by the students after the intervention also supported this finding. Hence, it can be suggested that the intelligence games lesson, should be applied at other education levels and the necessary workshop environments should be provided.

Anahtar Kelimeler

Intelligence games, metacognition, skill.

Kaynakça

• Akpınar, B. (2011). Biliş ve üst biliş (metabiliş) kavramlarının zihin felsefesi açısından analizi. [The analysis of the concepts of cognition and metacognition in terms of the philosophy of mind]. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/4, 353-365. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423933909.pdf
• Allsop, Y. (2019). An examination of children's thinking, learning and metacognition when making computer games. [Doctoral dissertation, A thesis submitted in partial fulfilment of the requirements of the Manchester Metropolitan University for the degree of Doctor of Philosophy, Faculty of Education The Manchester Metropolitan University]. Online Submission.
• Ataalkın, A. N. (2012). Üst bilişsel öğretim stratejilerine dayalı öğretimin öğrencilerin üst bilişsel farkındalık ve becerisine, akademik başarı ile tutumuna etkisi [The effects of teaching based on metacognitive teaching strategies in science and technology education on students' metacognitive awareness and skills, academic achievement and attitudes], (Tez numarası. 312622) [Yüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi].
• Bottino, R. M., Ott, M., & Tavella, M. (2013). Investigating the relationship between school performance and the abilities to play mind games. In: European Conference on Game-Based Learning. Academic Conferences International Limited, 62.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. [Scientific research methods]. Pegem Akademi.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. [Quantitative data analysis in scientific research process with SPSS]. Pegem Akdemi.
• Christensen, L. B., Johnson R. B., & Turner, L. A. (2015). Research methods design and analysis. (Çev. Ed. Ahmet Aypay). Anı Yayıncılık.
• Cohen L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education. Routledge Falmer. https://doi.org/10.4324/9780203224342
• Creswell, J. W. (2008). Educational research planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. International Pearson Merril Prentice Hall.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Sage Publications. http://www.ceil-conicet.gov.ar/wp-content/uploads/2015/10/Creswell-Cap-10.pdf
• Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into Practice, 39(3), 124-130. https://doi.org/10.1207/s15430421tip3903_2
• Creswell, J. W., & Plano-Clark, V. L. (2007). Designing and conducting mixed methods research. Sage Publications. https://psycnet.apa.org/record/2006-11884-000
• Çakıroğlu, A., & Ataman, A. (2008). Üst bilişsel strateji öğretiminin okuduğunu anlama başarı düzeyi düşük öğrencilerde son test artırımına etkisi [The effect of metacognitive strategy training on improving the achievement level of students having low achievement levels of reading comprehension]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(16), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/sakaefd/issue/11212/133895
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. [Introduction to research and project work]. Celepler Matbaacılık.
• Demirkaya, C. & Masal, M. (2017). Geometrik-mekanik oyunlar temelli etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin uzamsal düşünebilme becerilerine etkisi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 600-610. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/266682/
• Dempsey J. V., Haynes L. L., Lucassen B. A., & Casey M. S. (2002) Forty simple computer games and what they could mean to educators. Simulation and Gaming, 33(2), 157-168. https://doi.org/10.1177/1046878102332003
• Dündar, B. (2015). Eğitsel bilgisayar oyunlarının 5. sınıf öğrencilerinin kesirler konusundaki matematik başarısına, matematiğe karşı tutumuna ve üst bilişsel becerilerine etkisi. [Educati̇onal computer games on the mathemati̇cs grade 5 students fracti̇ons on success, the effect of mathematics and attitudes towards metacogni̇ti̇ve ski̇lls]. (Tez numarası. 463399) [Yüksek Lisans tezi, Başkent Üniversitesi].
• Erdoğan, A., Eryılmaz Çevirgen, A., & Atasay, M. (2017). Oyunlar ve matematik öğretimi: Stratejik zekâ oyunlarının sınıflandırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,10 (ERTE Özel Sayısı), 287-311.
• Gall, D.M., Gall, P.J., & Borg, W.R. (2007). Educational research: An introduction. MA: Pearson. https://psycnet.apa.org/record/1996-97171-000
• Gander, M. J. & Gardiner, H. W. (2010). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çev. Ed. Bekir Onur). İmge Yayınları.
• Garner, R. ve Alexander, P. A. (1989). Metacognition: Answered and Unanswered Questions”. Educational Psychologist, 24(2), 143–158. https://psycnet.apa.org/record/1990-00358-001
• Gençay, Ö. A., Gür, E., Gençay, S., Gür, Y., Tan, M., & Gençay, E. (2019). Zekâ oyunlarının 12-15 yaş aralığındaki çocukların saldırganlık davranışlarına etkisi. Spor Eğitim Dergisi, 3(1), 36-43. https://dergipark.org.tr/en/pub/seder/issue/42512/515270
• Gourgey, A. F. (1998). Metacognition in Basic Skills Instruction. Instructional Science, 26(1), 81-96. https://doi.org/10.1023/A:1003092414893
• Gömleksiz, M. N., & Kan, A. Ü. (2009). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve girişimcilik becerilerini kazandırmadaki etkililiğinin belirlenmesi (Diyarbakır ili örneği). [Determining the effects of social studies curriculum on gaining critical thinking, creative thinking and entrepreneurship skills (case of Diyarbakır city)]. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 8(1), 39-49. https://dergipark.org.tr/en/pub/fudad/issue/47181/594083
• Joseph, N. (2009). Metacognition needed: Teaching middle and high school students to develop strategic learning skills. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 54(2), 99-103. https://doi.org/10.1080/10459880903217770
• Karakelle, S., & Saraç, S. (2007). Çocuklar için üst bilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B Formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. [Validity and factor structure of Turkish versions of the metacognitive awareness inventory for children (Jr. MAI) - A and B forms]. Türk Psikoloji Yazıları 2007,10(20),87-103. http://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120070000m000163.pdf
• Karaoğlan Yılmaz, F. G., Yılmaz, R., Üstün, A. B., & Keser, H. (2019). Examination of critical thinking standards and academic self-efficacy of teacher candidates as a predictor of metacognitive thinking skills through structural equation modelling. Journal of Theoretical Educational Science, 12(4), 1239-1256. https://doi.org/10.30831/akukeg.467435
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. [Scientific research method]. Nobel.
• Kel, S., & Kul, B. (2021). Akıl ve zekâ oyunlarının öğrencilere katkıları: Eğitmenlerin görüşleri. [The contribution of mind and intelligence games to students: Views of instructors]. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 4(3), 207-225. https://doi.org/10.47477/ubed.840868
• Kerby, D. S. (2014). The simple difference formula: An approach to teaching nonparametric correlation. Comprehensive Psychology, 3, 11. https://doi.org/10.2466/11.IT.3.1
• Kim, Y. R., Park, M. S., Moore, T. J. ve Varma, S. (2013). “Multiple Levels of Metacognition and Their Elicitation through Complex Problem-Solving Tasks”. Journal of Mathematical Behavior, 32(3), 377-396. https://doi.org/10.1016/j.jmathb.2013.04.002
• Kinay, İ. (2015). Otantik değerlendirme yaklaşımının öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile öğrenmeye ve katılımcı değerlendirmeye yönelik inançlarına etkisinin incelenmesi. [The investigation of effects of authentic assessment approach on prospecti̇ve teachers' problem solving skills, beliefs towards learning and participative assessment]. (Tez numarası. 398395). [Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi].
• Kutlu, Ö., Doğan, C. D., & Karakaya, İ (2010). Öğrenci başarısının belirlenmesi. [Determining student success]. Pegem Akademi.
• Liberman, D. A. (1994). Behaviorism and the mind: A (limited) call for a return to instropection. T. O. Nelson, (Ed.). Metacognition: Care readings içinde. Allyn & Bacon.
• Lin, X. (2001). Designing metacognitive activities. Educational Technology Research and Development, 49(2), 23-40. https://doi.org/10.1007/BF02504926
• Marangoz, D., & Demirtaş, Z. (2017). Mekanik zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel beceri düzeylerine etkisi. [The effect of mechanical mind games on mental skill levels of primary school second grade students]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (53). 613-622. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175334149
• McMillan, J. H. (2000). Educational research: Fundamentals for consumer. Longman. http://educationinpakistan.org/wp-content/uploads/2018/05/edrefu.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu zekâ oyunları dersi (5, 6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Moon, J. A. (2004). A handbook of reflective and experiential learning theory and practice. Routledge Flamer.
• Ricker, A. A., & Richert, R. A. (2021). Digital gaming and metacognition in middle childhood. Computers in Human Behavior, 115: 106593. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106593
• Schraw, G. (2001). “Promoting General Metacognitive Awareness”. In H. J. Hartman (Ed.). Metacognition in Learning and Instruction: Theory, Research and Practice (pp.3-16). Dordrecht: Kluwer Acdemic Publishers.
• Senemoğlu, N. (2012). Gelişim, öğrenme ve öğretim, kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
• Sperling, R. A., Howard, B. C. Miller, L. A., & Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27, 51-79. https://doi.org/10.1006/ceps.2001.1091
• Taş, İ. D., & Yöndemli, E. N. (2018). Zekâ oyunlarının ortaokul düzeyindeki öğrencilerde matematiksel muhakeme yeteneğine olan etkisi. Turkish Journal of Primary Education, 3(2), 46-62. https://dergipark.org.tr/en/pub/tujped/issue/42070/497233
• Van der Stel, M., & Veenman, M. V. (2010). Development of metacognitive skillfulness: A longitudinal study. Learning and Individual Differences, 20(3), 220-224. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2009.11.005
• Veenman, M. V., & Spaans, M. A. (2005). Relation between intellectual and metacognitive skills: Age and task differences. Learning and Individual Differences, 15(2), 159-176. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2004.12.001
• Yabacı Tak, A. (2021). Etki büyüklüğü yöntemlerinin karşılaştırılması. [Comparison of effect size methods]. (Tez numarası. 690072). [Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi].
• Yaycı, L. (2005). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. [Cognitive development and language development Development and Learning, in]. (Ed. Betül Aydın), Gelişim ve Öğrenme, içinde [Development and Learning, in]. (s.101-122). Nobel Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2010). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. [Qualitative research methods in the social sciences]. Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği artırma. [Increasing the quality of qualitative research]. İlköğretim Online, 9(1), 79-92. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8596/106955
• Yıldız Altan, R., & Temel, Z. F. (2022). Okul öncesi eğitimde üst bilişsel becerileri destekleyen öğrenme süreçlerinin incelenmesi [Investigation of Learning Processes Supporting Metacognitive Skills in Preschool Education]. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 5(5), 582–602. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.978
• Yurdakul, B., & Demirel, Ö. (2011). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrenenlerin üst biliş farkındalıklarına katkısı [Contributions of Constructivist Learning Approach to Learners’ Metacognitive Awareness]. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi1(1), 71-85. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423936089.pdf
• Zengin, L. (2018). Akıl oyunları uygulamasının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin liderlik becerilerine etkisinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(68), 568-579. doi: 10.16992/asos.13563.