Çoklu Zekâ Kuramı Bağlamında Türkçe Dersi Okuma Etkinliklerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 46, 100 - 121, 31.12.2024

Rabia Sena Eser , Yağmur İpek

Öz

Bu çalışmanın amacı 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan okuma metinlerine bağlı etkinliklerin çoklu zekâ kuramına uygunluğuna bakıp en fazla ve en az yer verilen zekâ alanlarını tespit etmektir. Bu amacı gerçekleştirmek için nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma materyali olarak 5. sınıf Türkçe ders kitabı (Koza Yayıncılık) seçilmiştir. İncelenen ders kitabında 24 okuma metni bulunmaktadır. Bu metinlere bağlı 218 etkinliğin incelenmesi sonucunda, en çok sözel zekâ alanının kullanıldığı belirlenmiştir. Sözel zekâdan sonra ise mantıksal, sosyal, görsel, bireysel, kinestetik ve doğacı zekâ alanları bu sırayı takip etmektedir. Bununla birlikte bazı etkinlikler birden fazla zekâ alanına ait özelliği içerisinde barındırmaktadır. Etkinliklerin 210 tanesi sözel, 111’i mantıksal, 50’si sosyal, 36’sı görsel, 15’i bireysel, 9’u kinestetik ve 4’ü doğacı zekâ türüne hitap etmektedir. Müzikal/ritmik zekâ alanına ise hiç yer verilmemiştir. Ders kitabındaki etkinliklerin geçmişte kullanılan ders kitaplarının önüne geçmediği sonucundan ve öğretim programında yer alan teknoloji kullanımı ile ilgili ifadelerden hareketle etkinliklerin oluşturulmasında yapay zekâ gibi araçlardan yararlanılabileceği önerilmiştir. Sunulan öneriler doğrultusunda müzikal ve görsel zekâ alanına ait etkinlik örnekleri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çoklu Zekâ Kuramı, Türkçe dersi, okuma metinleri, etkinlik

Analyzing Reading Activities in Turkish Course in the Context of Multiple Intelligences Theory

Öz

The aim of this study is to examine the alignment of the activities related to the reading texts in the 5th-grade Turkish textbook to the theory of multiple intelligences and to identify which intelligence areas are most and least represented. To achieve this aim, document analysis, a qualitative research method, was used. The 5th-grade Turkish textbook (Koza Publishing) was selected as the research material. The textbook examined contains 24 reading texts intelligence domain was used the most in the activities. After verbal intelligence, logical, social, visual, individual, kinesthetic, and naturalistic intelligence areas were used respectively. However, some of the activities included features of more than one intelligence domain. 210 of the activities address verbal, 111 logical, 50 social, 36 visual, 15 individual, 9 kinesthetic, and 4 naturalist types of intelligence. No musical/rhythmic intelligence. Musical/rhythmic intelligence was not included at all. From the conclusion that the activities in the textbook do not surpass the textbooks used in the past and the statements about the use of technology in the curriculum, it was suggested that tools such as artificial intelligence could be used in creating activities. In line with the suggestions presented, examples of activities in the field of musical and visual intelligence were developed.

Anahtar Kelimeler

Multiple Intelligences Theory, Turkish lesson, reading texts, activity

Kaynakça

• Akyol, H. (2019). Türkçe il okuma yazma öğretimi (17. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arıcı, B. & Ungan, S. (2021). Fiilimsilerin çoklu zekâ destekli Türkçe dersi sunumu ile öğretimi. Social sciences studies journal (SSSJournal), 7(82), 1959-1966.
• Armstrong, T. (2003). The multiple intelligences of reading and writing. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Armstrong, T. (2009). Multiple intelligences in the classroom (Third Edition). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Ayaydın, A. (2009). Eğitimde çoklu zekâ yansımaları ve görsel sanatlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (13), 52-62. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47954/606730
• Aydın, E., Erol, S., Kaya, M. (2020). Eleştirel okuma yönteminin okuduğunu anlamaya etkisi. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 6(1), 141-150. https://cukar.org/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=43374
• Aydoğan, B. (2006). İlköğretim yedinci sınıf matematik derslerinde çoklu zekâ kuramının öğrenmeye, öğrenmede kalıcılığa ve matematiğe olan öğrenci ve öğretmen görüşlerine etkisi (Tez No. 184094) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
• Başbayrak, M. & Örge Yaşar, F. (2021). 6. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının çoklu zekâ kuramına çerçevesinde değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(69), 1066-1077. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2417
• Başbayrak, M. (2021). 2019-2020 öğretim yılında okutulan 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin ve etkinliklerin çoklu zekâ kuramı ve öğretmen görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi (Tez No.658819) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Başbayrak, M. (2022). BİLSEM Türkçe etkinlik kitabındaki çoklu zekâ alanlarının BİLSEM’deki öğrencilerin çoklu zekâ alanlarıyla uyumu. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 9(84), 1230-1238. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.3103
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, E.A., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (29. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chou, M. Cheng, J. & Cheng, Y. (2016). Operating classroom aesthetic reading environment to raise children’s reading motivation. Universal journal of educational research, 4(1), 81-97. https://doi.org/10.13189/ujer.2016.040111
• Çuhadar, C. (2017). Müziksel zekâ. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/33225/369434
• Davis, K., Christodoulou, J., Seider, S. & Gardner, H. (2011). The theory of multiple intelligences. ın r.j. sternberg & s.b. kaufman (eds.), cambridge handbook of ıntelligence (pp. 485-503). Cambridge, uk; new york: cambridge university press. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2982593
• Epçaçan, C. & Kırbaş, A. (2018). Türkçe ders kitabı etkinliklerinin çoklu zekâ temelli öğretim açısından değerlendirilmesi. Ekev Akademi Dergisi, (76), 57-78. https://www.acarindex.com/pdfs/190532
• Epçaçan, C. (2013). Çoklu zekâ kuramına dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Electronic Turkish Studies, 8(1). https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=4336
• Epçaçan, C. (2018). Okuduğunu anlama becerisinin gelişiminde özetleme tekniğinin etkisi üzerine bir değerlendirme. Ekev Akademi Dergisi, (74), 11-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue/71454/1149183
• Ford, D. M. (2000). A study of the effects of implementation of multiple intelligence techniques and integrated thematic instruction on seventh grade students. [Unpublished ph.d. thesis]. Saint Louis University.
• Girgin, S. & Aslan, S. N. (2021, 1-2 Ağustos). İlköğretim 8. sınıf Fen Bilgisi ders kitabı etkinliklerinin çoklu zekâ kuramına göre incelenmesi [Sözlü Sunum]. 4. Ulusal Disiplinler Arası Bilimsel Çalışmalar Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Güneş, F. (2021). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller (9. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Güven, A. & Banaz, E. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarının çoklu zekâ kuramına açısından incelenmesi (İstanbul Yabancılar İçin Türkçe b1-b2 kitap seti örneği). International Journal of Languages' Education and Teaching, 8(2), 44-52. https://doi.org/10.29228/ijlet.43225
• İnan, G. (2015), İlkokullarda Türkçe dersinde kullanılan metinlerin çoklu zekâ kuramına açısından incelenmesi (Tez No. 394847) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi (38. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karatay, H. (2021). Okuma eğitimi kuram ve uygulama (4. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kardaş, M. N. & Tunagür, M. (2020). Okuma eğitimiyle ilgili temel bilgiler. M. Kaya & M. N. Kardaş (Ed.), Okuma eğitimi (ss. 1-25) içinde. Pegem Akademi.
• Kardaş, M. N. (2020). Okuma ve okuduğunu anlamanın önündeki engeller. M. Kaya & M. N. Kardaş (Ed.), Okuma eğitimi (ss. 101-125) içinde. Pegem Akademi.
• Keskin, H., & Yeşilyurt, E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan yedi iklim Türkçe öğretim setinin çoklu zekâ kuramına açısından incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kebd/issue/67223/1049139
• Kılıç, L. K., Baki, Y., & Bayram, B. (2014). Ortaokul 8. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabındaki etkinliklerin çoklu zekâ kuramına ile örtüşme düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 72-89. https://www.anadiliegitimi.com/tr/pub/issue/1354/15980
• Koyuncuoğlu, A., & Kaya, Z. (2020). 6.sınıf fen bilimleri kitabının çoklu zekâ kuramına göre incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 19-45. https://doi.org/10.31463/aicusbed.676683
• Kuşdemir Kayıran, B. (2007). Çoklu zekâ kuramı destekli kubaşık öğrenme yönteminin Türkçe dersine ilişkin tutum ve okuduğunu anlamaya yönelik akademik başarı üzerindeki etkisi (Tez No. 220591) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Küçük, M., Balık, V. M., Akdoğan, A., Aslan, E. (2022). İletişim ve çoklu zekâ kapsamında ortaokul 5. sınıf fen bilgisi ders kitabı incelemesi. The Journal of Social Sciences, (61), 526-538.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663
• Özçelik, E., Özçelik, Ş., & Baştürk, N. O. (2024). Ortaokul 5. sınıf seçmeli okuma becerileri dersi ders kitabı metin etkinlik sorularının çoklu zekâ alanlarına göre sınıflandırılması. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 16-35.
• Sivrikaya, A. H. (2010). Eğitimde çoklu zekâ kuramı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(45), 123-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbd/issue/36408/411830
• Sözen, N. (2022). Okuma akıcılığı anlama becerilerinin geliştirilmesinde okuma stratejileri ve yöntemler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(4), 141-160. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/73282/1166921
• Şahin, A. & Aktar, S. (2020). Okuma becerisinin geliştirilmesi. M. Kaya & M. N. Kardaş (Ed.), Okuma eğitimi (ss. 151-174) içinde. Pegem Akademi.
• Şahin, F. & Çakır, R. (2018). Çoklu ortam materyallerinin okuma-yazma güçlüğü çeken öğrencilerin okuma yazma becerileri üzerinde etkisi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 7(2), 75-90. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jitte/issue/41978/467460
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 6(22), 30-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21100/227236
• Teele, Sue. (2004). Multiple intelligences perspective. United States of America: Corwin Press.
• Yağcı, Z. (2006). Çoklu zekâ kuramının ilköğretim altıncı sınıf fen bilgisi öğretiminde öğrenci başarısına etkisi (Tez No. 177941) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2013). Adaptation of the motivation to read profile to Turkish. International Journal of Academic Research, 5(4), 196-199. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2002567