Yenilebilir Yabani Bitki Gundelia tournefortii’nin Antioksidan Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 31 Sayı: 2, 101 - 108, 15.12.2017

Merve Konak Merve Ateş Yasemin Şahan

Öz

Yabani yenebilir bitkiler tüm dünyada besinsel ve fonksiyonel özelliklerinden dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye bitki biyoçeşitliliği bakımından en zengin ülkelerden biridir. Türkiye’de birçok yabani bitki geleneksel olarak halk tarafından tüketilmektedir. Asteraceae familyasına ait olan Gundelia tournefortii, Doğu Anadolu’dan Batı Asya’ya kadar bilinmektedir. Bu bitki ülkemizde kenger otu, kenger sakızı, sakız otu, çadır dikeni, kanak sakızı gibi çeşitli isimlerle de anılmaktadır. Yaprakları ve sapları gıda olarak kullanılmakta özellikle salata ve çorbalara katılmaktadır. Ayrıca, Gundelia tournefortii orta doğuda, geleneksel tıpta karaciğer koruyucu, diyabet karşıtı, ağrı kesici ve sindirime yardımcı olarak da kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Diyarbakır bölgesinden toplanan Gundelia tournefortii’in toplam fenol içeriği ve antioksidan kapasitesinin belirlenmesi olup ayrıca bunların biyoalınabilirliklerinin de incelenmesidir. Toplam fenol içeriğinin belirlenmesi için Folin-Ciocalteu metodu, antioksidan kapasite tayini için ise CUPRAC, ABTS ve DPPH metotları kullanılmıştır. Biyoalınabilirliğin saptanması için sindirim sistemi taklit edilerek ortam koşulları in-vitro olarak sağlanmış ve bitki örnekleri bu ortamda enzimatik ekstraksiyon işlemine tabi tutulmuştur. Bitkinin sap kısımlarının ekstrakte edilebilir toplam fenolik içeriği 700,21 mg GAE /100g iken, hidrolize edilebilir toplam fenolik içeriği, 1119,23 mg GAE /100g bulunmuştur. Antioksidanların biyoalınabilirliği ABTS metoduyla yaklaşık olarak %95 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma Gundelia tournefortii bitkisinin potansiyel bir antioksidan kaynağı olduğunu ve doğal bir antioksidan kaynağı olarak günlük olarak tüketilebileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Antioksidan kapasite, biyoalınabilirlik, toplam fenol, CUPRAC, DPPH, ABTS

Evaluation of Antioxidant Properties of Gundelia tournefortii: A Wild Edible Plant

Öz

Wild edible plants have been commonly used as food sources all over the world, because of their nutritional and functional properties. Turkey is one of the richest countries of the world in terms of plant diversity. Several wild edible plants are traditionally used in nutrition and consumed as vegetable in Turkey. Gundelia tournefortii L. belongs to the Asteraceae (Compositae) family, is a well-known plant in Eastern Anatolia to Western Asia. This plant locally known as “Kenger otu, kenger sakızı, sakız otu, çadır dikeni, kanak sakızı” in Turkey. Its leaves and stems are used as food especially ingredients in soups and salads. In addition, Gundelia tournefortii has been commonly used in traditional medicine as a hepatoprotective, a potential remedy for diabetes, chest pain and digestive in the Middle East. The main objectives of this study were to determine the total phenolic contents and antioxidant capacities of Gundelia tournefortii and to examine the phenolic bioaccessibilities of this plant collected from Diyarbakır region. Folin-Ciocalteu method was used for total phenolic content. Antioxidant capacity assay was stated according to CUPRAC, ABTS and DPPH methods. For the determination of bioaccessibility, plant samples were processed by an in-vitro digestive enzymatic extraction that mimics the conditions in the gastrointestinal tract. The extractable total phenolic content of Gundelia tournefortii L. stems were 700,21 mg GAE /100g fw, whereas hydrolyable phenolics were 1119,23 mg GAE /100g fw, respectively. Bioaccessibility of antioxidants were determined average 95% by ABTS method. The study indicated that Gundelia tournefortii have the potential to be sources of antioxidant components and can be included in the daily diet as a natural antioxidant.

Anahtar Kelimeler

Antioxidant capacity, bioaccessibility, total phenolic content, CUPRAC, DPPH

Kaynakça

• Akan, H., M.M. Korkut, and M.M. Balos. 2008. An Ethnobotanical Study Around Arat Mountain and Its Surroundings (Birecik, Sanlıurfa). Fırat University Journal of Science and Engineering. 20: 67-81.
• Alizadeh, M., F. Hajizadeh-Sharafabad, M.H.S. Hajizadeh-Sharafabad, S. Alizadeh-Salteh and S. Kheirouri. 2016. Effect of Gundelia tournefortii L. Extract on Lipid Profile and TAC In Patients with Coronary Artery Disease: Double-Blind Randomized Placebo Controlled. Clinical Trial. 6: 59–66.
• Apak, R., K. Güçlü, M. Özyürek and S.E. Karademir. 2004. A Novel Total Antioxidant Capacity Index for Dietary Polyphenols, Vitamin C and E Using Their Cupric Ion Reducing Capability in The Presence Of Neocuproine: CUPRAC Method. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 52: 7970-7981.
• Ardağ, A. 2008. Antioksidan Kapasite Tayin Yöntemlerinin Analitik Açıdan Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü. 54 s.
• Asadi-Samani, M., M. Rafieian-Kopaei and N. Azimi. 2013. Gundelia: A Systematic Review of Medicinal and Molecular Perspective. Pakistan Journal of Biological Sciences: PJBS. 16 (21): 1238-1247.
• Bouayed, J., H. Deußer, L. Hoffmann and T. Bohn. 2012. Bioaccessible and Dialysable Polyphenols In Selected Apple Varieties Following In Vitro Digestion vs. Their Native Patterns. Food Chemistry. 131: 1466–1472.
• Çoruh, N., A.G. Sağdıçoğlu Celep, F. Özgökçe and M. İşcan. 2007. Antioxidant Capacities of Gundelia tournefortii L. Extracts and Inhibition on Glutathione-S-Transferase Activity. Food Chemistry. 100: 1249–1253.
• Demir, A., 2013, Sürdürülebilir gelişmede yükselen değer; biyolojik çeşitlilik açısından Türkiye değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 12(24): 67-74.
• Dykes, L. and L.W. Rooney. 2007. Phenolic Compouds in Cereal Grains and Their Health Benefits. Ceral Foods World. 52: 105-111.
• Etcheverry, P, M. A. Grusak and L.E. Fleige. 2012. Application of in-vitro bioaccessibility and bioavailability methods for calcium, carotenoids, folate, iron, magnesium, polyphenols, zinc, and vitamins B6, B12, D, and E. Frontiers in Physiology. 3(317): 1-22.
• Fernández-García, E, I. Carvajal-Lérida and A. Pérez-Gálvez. 2009. In vitro bioaccessibility assessment as a prediction tool of nutritional efficiency. Nutrition Research. 29: 751–760.
• Hajizadeh-Sharafabada, F., M. Alizadeh, M.H.S. Mohammadzadeh, S. Alizadeh-Saltehd and S. Kheirouri. 2016. Effect of Gundelia tournefortii L. extract on lipid profile and TAC in patients with coronary artery disease: A double-blind randomized placebo controlled clinical trial. Journal of Herbal Medicine. 6: 59– 66.
• Haghi, G., A. Hatami and R. Arshi. 2011. Distribution of caffeic acid derivatives in Gundelia tournefortii L. Food Chemistry. 124: 1029–1035.
• Helal, A., D. Tagliazucchia, E. Verzellonia and A. Conte. 2014. Bioaccessibility of polyphenols and cinnamaldehyde in cinnamon beverages subjected to in vitro gastro-pancreatic digestion. Journal of Functional Foods. 7: 506-516.
• Günal, N. 2001. Türkiye’de yöresel olarak sakız elde edilen bitkiler. Türk Coğrafya Dergisi. 36: 17-30.
• Karaaslan, Ö., E. Çöteli ve Karataş, F. 2014. Kenger (Gundelia Tournefortii) Bitkisindeki A, E, C Vitaminleri ile Malondialdehit ve Glutatyon Miktarlarının Araştırılması. EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 7(2): 159-168.
• Kenny, O., T.J. Smyth, D. Walsh, C.T. Kelleher, C.M. Hewage and N.P. Brunton 2014. Investigating the potential of under-utilised plants from the Asteraceae family as a source of natural antimicrobial and antioxidant extracts. Food Chemistry. 161: 79–86.
• Manach, C., A. Scalbert, C. Morand, C. Remesy and L. Jimenez. 2004. Polyphenols: Food sources and bioavailability. American Journal of Clinical Nutrition. 79: 727-747.
• Martins, N., L. Barros and I.C.F.R. Ferreira. 2016. In vivo antioxidant activity of phenolic compounds: Facts and gaps. Trends in Food Science & Technology. 48: 1-12.
• McDougall, G.J., P. Dobson, P. Smith, A. Blake and D. Stewart. 2005. Assessing potential bioavailability of raspberry anthocyanins using an in vitro digestion system. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 53: 5896-5904.
• Naczk, M. and F. Shahidi. 2004. Extraction and analysis of phenolics in food. Journal of Chromatography A. 1054: 95–111.
• Nizamlıoğlu, N.M. ve S. Nas. 2010. Meyve ve Sebzelerde Bulunan Fenolik Bileşikler; Yapıları ve Önemleri Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi. 5(1): 20-35.
• Oghbaei, M. and J. Prakash 2013. Effects of processing and digestive enzymes on retention, bioaccessibility and antioxidant activity of bioactive components in food mixes based on legumes and green leaves. Food Bioscience. 4: 21–30.
• Pérez-Gálvez, A., E. Fernández-García and I. Carvajal-Lérida. 2009. In vitro bioaccessibility assessment as a prediction tool of nutritional efficiency. Nutrition Research. 29: 751–760.
• Polat, B. 2012. Kayseri ve Çevresinde Yetişen Bazı Yabani Meyvelerin Biyoaktif Özelliklerinin Araştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Polat, R., U. Çakılcıoğlu, F. Ertuğ, ve F. Satıl. 2012. An evaluation of ethnobotanical studies in Eastern Anatolia. Biological Diversity and Conservation. 5(2): 23-40.
• Rebellato A.P., B.C. Pacheco, J.P. Prado and J.A.L. Pallone. 2015. Iron in fortified biscuits: A simple method for its quantification, bioaccessibility study and physicochemical quality. Food Research International. 77: 385–391.
• Tabibian, M., S. Nasri, P. Kerishchi and G. Amin. 2013. The Effect of Gundelia tournefortii Hydro-Alcoholic Extract on Sperm Motility and Testosterone Serum Concentration in Mice. Zahedan J Res Med Sci, 15(8): 18-21.
• Vermerris, W. and R. Nicholson. 2006. Phenolic compound Biochemistry. Springer, 276 p.
• Vitali, D., I. Vedrina Dragojevic´ and B. ŠebecˇIc. 2009. Effects of incorporation of integral raw materials and dietary fibre on the selected nutritional and functional properties of biscuits. Food Chemistry. 114: 1462–1469.