TÜRKİYE’DEKİ BARAJ GÖLLERİ: SU ve SEDİMENTTE AĞIR METAL ÇALIŞMALARI

Yıl 2018, Sayı: 365, 5 - 12, 30.12.2018

Arzu Binici , Serap Pulatsü

https://doi.org/10.33724/zm.473911

Cited By: 1

Öz

Sucul ekosistemlerin ağır metallerle
kirlenmesi, sediment ve yüzey sularındaki birincil üretimi, nitrojen
fiksasyonunu, karbon, azot, fosfor mineralizasyonu ile enzim sentez ve
aktivitelerini önlemektedir. Bu bağlamda ağır metaller gerek toksik etkileri
gerekse sedimentte ve besin zinciri boyunca birikme potansiyelleri nedeniyle
özellikle iç su ekosistemlerinin sürdürülebilirliği açısından önem
taşımaktadır. Ekosistemin önemli bir bileşeni olan sedimentte, antropojenik
kaynaklı metal girdisinin belirlenmesine ilişkin farklı yöntemler bulunmaktadır.
Türkiye’de su-sedimentteki ağır metal seviyelerine ilişkin çalışmalar, deniz ve
göllerde yoğunlaşmış olup baraj göllerinde konuya yönelik nispeten sınırlı
sayıda çalışma mevcuttur. Bu derleme
çalışmasında, ülkemizdeki baraj göllerinde su-sedimentte ağır metal kirlenmesi
odaklı 2000’li yıllardan sonraki güncel araştırmaların özetlenerek bir araya
getirilmesi ve araştırmalar ışığında genel bir değerlendirmenin yapılması amaçlanmıştır.
Özellikle iç sularda kafeslerde balık yetiştiriciliğinin yaygınlaşması nedeniyle
de konuya dikkat çekilmek istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Baraj gölleri, ağır metaller, su-sediment

Dam Lakes in Turkey: Heavy Metal Studies in Water-Sediment

Öz

Pollution of aquatic ecosystems due to heavy metals prevents primary production in sediment and surface water, fixation of nitrogen, mineralization of carbon, nitrogen, phosphorus, and enzyme synthesis and its activities. In this context, heavy metals are crucial for the sustainability of inland water ecosystems in terms of both their toxic effects and their potential to accumulate in the sediment and along the food chain. There are different methods for determining the anthropogenic metal input in the sediment, an important component of the ecosystem. In Turkey, studies on heavy metal levels in the water-sediment are centered on sea and lakes and there are relatively limited number of studies focusing on dam lakes in the subject matter. In this study of compilation, recent researches which have conducted after 2000s regarding water and sediment of dam lakes in our country were summarized and compiled. In the light of the researches, an overall evaluation is aimed by this study, which also wants to raise a concern over fish cage culturing that becomes widespread particularly in inland waters.

Anahtar Kelimeler

Dam lakes, heavy metals, water-sediment

Kaynakça

• 1.Topçuoğlu, S. (2005) Denizel Biyota Örneklerinde Ağır Metal Kontaminasyonu. Deniz Kirliliği. In: Güven, K.C. and Öztürk, B., Eds., TÜDAV Yayınları, İstanbul, 205-225.
• 2. Pulatsü, S., Topçu, A. (2012) Balık Üretiminde Su Kalitesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:1591, Ders Kitabı: 543. 90 s.
• 3.MacDonald, D.D., Ingersoll, C.G., Berger, T.A. (2000) Development and Evaluation of Consensus-Based Sediment Quality Guidelines for Freshwater Ecosystems. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 39, 20-31.
• 4. Pulatsü, S., Topçu, A. 2015. Review of 15 Years of Research on Sediment Heavy Metal Contents and Sediment Nutrient Release in Inland Aquatic Ecosystems, Turkey. Journal of Water Resource and Protection, 7: 85-100.
• 5. Karadede, H, Ünlü, E. (2000) Concentrations of Some Heavy Metals in Water, Sediment and Fish Species from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Chemosphere, 41, 1371-1376.
• 6. Özözen, G. (2005) Demirköprü ve Avşar Barajlarından Alınan Balık, Su ve Sediment Örneklerinde Bazı Ağır Metal Konsantrasyonlarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa, Türkiye.
• 7. Öztürk, M., Özözen, G., Minareci, O., Minareci, E. (2008) Determination of Heavy Metals in of Fishes, Water and Sediment from the Demirköprü Dam Lake (Turkey). Journal of Applied Biological Sciences, 2, 99-104.
• 8. Öztürk, M., Özözen, G., Minareci, O., Minareci, E. (2009) Determination of Heavy Metals in Fish, Water and Sediments of Avsar Dam Lake in Turkey. Iran. J. Environ. Health. Sci. Eng., 6 (2):73-80.
• 9. Çevik, F., Göksu, L., Derici, B., Fındık, Ö. (2009) An Assessment of Metal Pollution in Surface Sediments of Seyhan Dam by Using Enrichment Factor, Geoaccumulation Index and Statistical Analyses. Environmental Monitoring and Assessment, 152, 309-317.
• 10. Özdemir, N., Yılmaz, F., Levent Tuna, A., Demirak, A. (2010) Heavy Metal Concentrations in Fish (Cyprinus carpio and Carassius carassius) Sediment and Water Found in the Geyik Dam Lake, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 5, 798-804.
• 11. Uysal, K., Özden, Y., Çiçek, A., Köse, E. (2010) Bioaccumulation Ratios of Sediment-Bound Heavy Metals of Porsuk and Enne Dam Lakes (Kütahya/Turkey) to Different Tissues of Common Carp (Cyprinus carpio). İstanbul University Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 25, 1-10.
• 12. Ural, M., Uysal, K., Çiçek, A., Köse, E., Koçer, M.A.T., Arca, S., Örnekçi, G.N., Demirol, F., Yüce, S. (2011) Determination of Trace Element Concentrations in Water, Sediment and Fish Species from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 20, 2036-2040.
• 13. Keskin, Ş. (2012) Distribution and Accumulation of Heavy Metals in the Sediments of Akkaya Dam, Niğde, Turkey Environ Monit Assess., 184:449–460.
• 14. Kır, İ., Tumantozlu, H (2012) Karacaören-II Baraj Gölü'ndeki Su, Sediment ve Sazan (Cyprinus carpio) Örneklerinde Bazı Ağır Metal Birikiminin İncelenmesi. Ekoloji Dergisi, 21 (82):65-70.
• 15. Çiçek, A., Tokatlı, C., Emiroğlu, Ö., Köse, E., Başkurt, S., Sülün, Ş. (2013) Macro and Micro Element Concentrations in Water, Sediment and Commercial Fishes of Çatören Dam (Eskişehir). Journal of Researh in Ecology, 2, 91-99.
• 16. Kankılıç, GB., Tüzün, İ., Kadıoğlu, YK (2013) Assessment of Heavy Metal Levels in Sediment Samples of Kapulukaya Dam Lake (Kırıkkale) and Lower Catchment Area. Environ Monit Assess., 18 5(8): 6739-50.
• 17. Çetin, E., Güher, H., Gürsoy Gaygusuz, Ç. (2016) Altınyazı Baraj Gölü’nde (Edirne-Türkiye) Yaşayan Bazı Balık Türlerinde Ağır Metal Birikimlerinin İncelenmesi. Turkish Journal of Aquatic Sciences, 31(1): 1-14.
• 18. Karakoca, S., Topçu, A. (2017) Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss) Cage Culture: Preliminary Observations of Surface Sediment’s Chemical Parameters and Phosphorus Release in Gökçekaya Reservoir, Turkey. Journal of Geoscience and Environment Protection, 5, 12-23.
• 19. Özşeker , K., Eruz, C. (2017) Pollution Assessment of Toxic Metals in Representative Limnetic Ecosystem Sediments in the Southeastern Black Sea, Turkey. CLEAN - Soil Air Water 45 (10).
• 20. Güldiren, O., Tekin-Özan, S. (2017) Seyhan Baraj Gölü (Adana)’nün Suyunda ve Sedimentindeki Bazı Ağır Metallerin Mevsimsel Değişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 2 (1): 99-111.
• 21. Uçkun, A. A., Yoloğlu, E., Uçkun, M. (2017) Seasonal Monitoring of Metals in Water, Sediment and Mussel (Unio mancus) from Atatürk Dam Lake (Euphrates River). Van Veterinary Journal, 28 (2): 75-83.
• 22. Minareci, O., Çakır, M. (2018) Determination of Detergent, Phosphate, Boron and Heavy Metal Pollution in Adıgüzel Dam Lake (Denizli/Turkey). Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech., 8 (1): 61-67.
• 23. Kaya, D., Pulatsü, S. (2017) Sediment-Focused Environmental Impact of Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Cage Farms:Almus Reservoir (Tokat). Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 17 (2):345-352.
• 24. Anonim (2014) Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik. 11 Şubat 2014 Tarih ve 28910 Sayılı Resmi Gazete.